Dolly zoom
Un travelling compensado, dolly zoom dolly, toma de Hitchcock (Hitchcock shot),[1] [2] efecto Vertigo,[3] [1] efecto Jaws,[3] ou efecto Zolly (Zolly shot)[4] é un efecto na cámara que parece socavar a normal percepción visual. O efecto conséguese ampliando unha lente de zoom para axustar o ángulo de visión (moitas veces denominado campo de visión ou FOV) mentres a cámara se move (dolling ou travelling en inglés) cara ao suxeito ou se afasta del, de tal xeito que mantén o mesmo tamaño no cadro. Na súa forma clásica, o ángulo da cámara afástase dun suxeito mentres a lente fai zoom ou viceversa. Así, durante o zoom, hai unha distorsión de perspectiva continua, a característica máis directamente perceptible é que o fondo parece cambiar de tamaño en relación ao suxeito.
A aparencia visual para o espectador é que ou o fondo crece de súpeto en tamaño e detalle e supera o primeiro plano, ou ben o primeiro plano faise inmenso e domina a súa configuración anterior, dependendo de como se execute o zoom dolly. Dado que o sistema visual humano usa indicadores de tamaño e perspectiva para xulgar os tamaños relativos dos obxectos, ver un cambio de perspectiva sen un cambio de tamaño é un efecto moi inquietante, a miúdo con forte impacto emocional.
Historia
O efecto foi o concibido por Irmin Roberts, un camarógrafo da segunda unidade da Paramount, na película Vertigo de Alfred Hitchcock.[5] O plano foi usado desde entón en moitas outras películas, incluíndo Goodfellas,[6] Jaws,[7] e a serie de filmes sobre O Señor dos Aneis. Rainer Werner Fassbinder usa o efecto dúas veces nun plano en Chinese Roulette (1976).
O zoom dolly é usado habitualmente polos cineastas para representar a sensación de vertixe, un "sentimento de afastamento de si mesmo" ou un sentimento de irrealidade, ou para suxerir que un personaxe se está a decatar de algo que lle fai facer revalorizar todo o que antes cría.
Óptica
Para a maioría dos propósitos, pódese supoñer que o espazo da imaxe e o espazo do obxecto están no mesmo medio. Así, para un obxecto enfocado, a distancia entre a lente e o plano da imaxe , a distancia entre a lente e o obxecto , e a distancia focal están relacionados por
Entón o aumento transversal é
A ampliación axial dun obxecto en é a taxa de cambio da distancia lente-imaxe como a distancia lente-obxecto cambios. Para un obxecto de profundidade finita, pódese concibir o aumento axial medio como a relación entre a profundidade da imaxe e a profundidade do obxecto:
Pódese ver que se a ampliación permanece constante, unha maior distancia focal dá como resultado un aumento axial menor, e unha distancia focal menor nun aumento axial maior. É dicir, cando se usa unha distancia focal máis longa mentres se afasta a cámara/lente do obxecto para manter o mesmo aumento M, os obxectos parecen máis pouco profundos e as distancias axiais entre obxectos parecen máis curtas. O contrario, aumentando a ampliación axial, ocorre con distancias focales máis curtas mentres se move a cámara/lente cara ao obxecto.
Cálculo de distancias
Para conseguir o efecto, a cámara debe situarse a unha certa distancia do obxecto que se supón que permanece quieto durante o dolly zoom. A distancia depende do ancho que se vaia filmar a escena e do campo de visión (FOV de field of view) da lente da cámara. Antes de calcular as distancias necesarias nos diferentes campos de visión, hai que calcular o ancho constante da escena:
Por exemplo, un FOV de 90° e unha distancia de 2 metros producen un ancho constante de 4 metros, o que permite que un obxecto de 4 metros de ancho permaneza quieto dentro do cadro durante o efecto.