Ver o código fonte de «Sítidos»

{{Artigo de calidade}}
{{Taxobox
| name = Sítidos
| image = Sitta canadensis CT2.jpg
| image_caption = ''[[Sitta canadensis]]'' en [[Quebec]] ([[Canadá]])
| image_width =250px
| fossil_range= [[Mioceno]]-[[Holoceno|Actualidade]]
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| subphylum = [[Vertebrata]]
| classis = [[Aves]]
| ordo = [[Passeriformes]]
| subordo = [[Passeri]]
| infraordo = [[Passerida]]
| superfamilia = [[Certhioidea]]
| familia = '''Sittidae'''
| familia_authority = [[René Primevère Lesson|Lesson]], [[1828]]{{harvnp|Lesson|1828|pp=360-367}}
| genus = '''Sitta'''
| genus_authority = [[Carl von Linné|Linnaeus]], [[1758]]{{harvnp|Linnæus|1758|p=115}}
| type_species = [[Sitta europaea]]
| type_species_authority = Linnaeus, 1758
| subdivision_ranks = [[Especie]]s
| subdivision = 
* [[#Especies actuais|28 especies]]
}}
[[Ficheiro:Kleiber Flug.jpg|miniatura|dereita|240px|Unha agatuñadeira eurasiática (''[[Sitta europaea|S. europaea caesia]]'') en pleno voo. Esta especie presenta a maioría das características comúns das agatuñadeiras, como un peteiro longo e bicudo, partes superiores de cor azul agrisada e partes inferiores claras. Obsérvase tamén o menor tamaño lonxitudinal da primeira pluma remeira primaria.]]
Os '''sítidos''' ('''Sittidae''') son unha [[familia (bioloxía)|familia]] de [[aves]] [[Passeriformes|paseriformes]] que comprende un único [[xénero (bioloxía)|xénero]], '''''Sitta''''', formado por 28&nbsp;[[especie]]s. Reciben vulgarmente o nome de '''agatuñadeiras''' e tamén se lles chamou gabeadores, aínda que este nome tamén se lles dá aos ''[[Certhia]]'' e ''[[Tichodroma]]'', que non están directamente relacionados. En [[Galicia]] vive a especie ''[[Sitta europaea]]'' (agatuñadeira eurasiática<ref>{{Cita web|título=Denominación das aves|url=https://academia.gal/aves/denominacion/-/ave/agatunadeira-eurasiatica|páxina-web=Real Academia Galega|data-acceso=2024-12-05|lingua=gl-ES}}</ref>).

Caracterízanse por ter a [[cabeza]] grande, a [[cola (zooloxía)|cola]] curta, o [[peteiro]] bicudo e as [[pata]]s fortes. A maioría das especies teñen as partes dorsais grises ou azuladas, e unha lista ocular negra, que contrastan coas partes inferiores claras, aínda que algunhas especies do [[sueste asiático]], como ''[[Sitta formosa|S. formosa]]'', teñen [[plumaxe]]s máis complexas e coloridas. A deda externa destas aves está unida na súa base á deda media, grazas ao cal poden gabear pola codia das árbores doadamente, igual que os [[Picidae|petos]].

A maioría das agatuñadeiras habita en [[bosque]]s [[temperado]]s ou de montaña das rexións [[Rexión holártica|holártica]] e [[rexión Indomalaia|indomalaia]], mais dúas das súas especies adaptáronse a ambientes rochosos de zonas máis cálidas e secas de [[Eurasia]]. Porén, a maior diversidade encóntrase no sur de [[Asia]], e as semellanzas entre especies fan difícil a identificación. A maioría son aves [[Sedentarismo|sedentarias]] e viven na mesma zona todo o ano; porén, a especie [[América do Norte|norteamericana]] ''[[Sitta canadensis|S. canadensis]]'' [[migración das aves|migra]] cara a [[clima temperado|climas temperados]] durante o inverno. Algunhas especies teñen [[área de distribución|distribución restrinxida]] e están ameazadas pola [[deforestación]].

Son paxaros [[omnívoro]]s: aínda que se alimentan principalmente de [[insecto]]s, complementan a súa dieta con [[Noz (froito)|noces]] e [[semente]]s, especialmente en inverno. Buscan insectos ocultos entre a codia das árbores gabeando polos troncos e pólas, ás veces boca abaixo, e rara vez pousan en matogueiras ou no chan. Adoitan alimentarse en solitario no seu territorio durante a tempada de reprodución e cría, sinalándoo con fortes gritos e cantos sinxelos; mais poden unirse a [[bandada mixta de alimentación|bandadas mixtas]] para conseguir alimento durante o resto do ano. Teñen o costume de almacenar alimento entre as fírgoas da codia das árbores.

Viven e aniñan en buratos ou gretas; as especies máis pequenas poden escavar o seu propio burato nas árbores, pero as demais reutilizan de forma sistemática as cavidades xa existentes. Moitas agatuñadeiras estreitan a entrada do seu niño con barro, co propósito de reducir o diámetro e limitar a [[depredación]] ou a [[competencia (bioloxía)|competencia]].

== Descrición ==

[[Ficheiro:Sitta-carolinensis-001.jpg|miniatura|240px|Grazas ás súas fortes [[garra]]s poden gabear e permanecer colgados, como este ''[[Sitta carolinensis]]'' en [[Ontario]], Canadá.]]
As agatuñadeiras forman unha familia relativamente homoxénea [[Morfoloxía (bioloxía)|morfoloxicamente]]. Son aves repoludas con ás curtas arredondadas e cola curta, cadrada e con doce [[pluma]]s.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=169-170}}<ref name="HBW"/> Cada á ten dez [[pluma de voo|plumas primarias]], a primeira delas máis curta.<ref name="MatthysenChapter1-8"/> O [[peteiro]] é robusto, longo e bicudo;{{harvnp|Moreno Mañas|1986|p=80}} as patas son curtas e con dedas con disposición [[Dactilia#Anisodactilia|anisodáctila]], que posúen garras fortes.<ref name="HBW"/> En xeral, as súas partes superiores son de cor azul cincenta, aínda que algunhas especies asiáticas teñen a plumaxe azul violácea (estas especies teñen peteiros amarelos ou avermellados). En cambio, as súas partes inferiores son de coloracións claras e cálidas, que varían desde unha cor abrancazada a diversos tons ''beiges'', amarelos, laranxa, vermello ou lila, especialmente vivos na zona peitoral.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=169-170}} Estas cores contrastan cos tons verdes e castaños predominantes nos bosques, pero a súa plumaxe dorsal é dabondo escura como para que estes paxaros pasen desapercibidos.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=169-170}}<ref name="MatthysenChapter1-10"/>

Os patróns da cabeza varían segundo a especie. Na súa maioría consisten nunha longa lista ocular negra e un [[píleo (ornitoloxía)|píleo]] total ou parcialmente escuro que contrasta cunha [[lista superciliar]] case sempre presente.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=169-170}}{{harvnp|Moreno Mañas|1986|p=80}} Apenas presentan [[dimorfismo sexual]], pero machos e femias poden diferir na cor da zona inferior, sobre todo nos flancos e debaixo da cola. En especies con lista ocular ou píleo escuros, os machos adoitan ser máis pálidos e claros que as femias.<ref name="MatthysenChapter1-11"/> Os exemplares novos ou aves de menos dun ano son case indistinguibles dos [[adulto]]s.<ref name="HQfamily"/> Todas as especies realizan, polo menos, unha [[muda (bioloxía)|muda]] despois da tempada de reprodución e algúns incluso unha muda prenupcial. Os individuos máis novos experimentan durante o verán a súa primeira muda posxuvenil, agás a das [[plumas de voo]].<ref name="MatthysenChapter1-11"/>

O tamaño varía entre as distintas especies e subespecies, aínda que todas son aves pequenas.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=170-173}}<ref name="HQfamily"/>{{harvnp|Dunning Jr.|2007|pp=441-442}} As agatuñadeiras que habitan nos [[bosque de coníferas|bosques de coníferas]] adoitan ser máis pequenos (como tendencia xeral); un exemplo é o reducido tamaño das subespecies asiáticas da agatuñadeira eurasiática (''S. europaea'') en comparación coa subespecie nominal.<ref name="MatthysenChapter1-9"/> A especie ''[[Sitta magna|S. magna]]'', que é a máis grande do xénero, alcanza os 19,5&nbsp;[[centímetro|cm]] de lonxitude e pesa entre 36 e 47&nbsp;[[gramo|g]].{{harvnp|Hellmayr|1903|p=180}}<ref name="HQgiant"/> Noutro extremo están ''[[Sitta canadensis|S. canadensis]]'', ''[[Sitta pusilla|S. pusilla]]'' e ''[[Sitta pygmaea|S. pygmaea]]'', que chegan a medir só 10&nbsp;cm de longo e pesar arredor de 10&nbsp;g.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=189-191}}{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=272-279}}{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=286-291}}<ref name="HQbhn"/> A lonxitude da á varía entre 60 e 120&nbsp;[[milímetro|mm]] dentro de cada especie, pero cunha variabilidade xeográfica significativa e con moitas semellanzas entre elas. Por exemplo, para especies que non se parecen, como ''[[Sitta tephronota|S. tephronota]]'' e ''[[Sitta neumayer|S. neumayer]]'', as ás teñen a mesma lonxitude, de pouco máis de 80&nbsp;mm, pero a primeira especie é de maior tamaño que a segunda, aínda que son [[simpatría|simpátricas]].<ref name="MatthysenChapter1-9"/>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=173-175}}

<gallery mode="packed">
SittaMagnaSmit cropped.jpg|''[[Sitta magna|S. magna]]'' é a agatuñadeira máis grande.
Pygmy Nuthatch (Sitta pygmaea)2 -California.jpg|''[[Sitta pygmaea|S. pygmaea]]'' é a especie máis pequena do xénero.
Sitta oenochlamys mesoleuca Keulemans.jpg|A agatuñadeira filipina (''[[Sitta oenochlamys|S. oenochlamys]]''), unha das tres agatuñadeiras con peteiro amarelo-avermellado do sueste asiático.
SittaFormosaGould cropped.jpg|''[[Sitta formosa|S. formosa]]'' é a especie coa plumaxe máis rechamante.
Tahtseyok.jpg|''[[Sitta neumayer|S. neumayer]]'' e ''[[Sitta tephronota|S. tephronota]]'' son os únicos que constrúen o niño nas paredes dos cantís, en lugar de en ocos dun tronco.
Flickr - Oregon Department of Fish & Wildlife - 3322 red-breasted nuthatch male odfw.jpg|miniatura|Macho da agatuñadeira canadense (''[[Sitta canadensis]]''), que se recoñece, como outras agatuñadeiras, polo seu píleo e lista ocular de cor negra intensa.{{harvnp|Moreno Mañas|1986|p=80}}{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=187-189}}

</gallery>

== Ecoloxía e comportamento ==
=== Vocalizacións ===
{{Escoitar
| filename     =Sitta-canadensis-002.ogg
| title        =Chamadas dun ''S. canadensis''
| filename2    =Sitta europaea.ogg
| title2       =Canto dun ''S. europaea'' en Rusia
| filename3    =White-breasted Nuthatch.ogg
| title3       =Canto dun ''S. carolinensis''
}}
Son aves ruidosas e emiten diferentes tipos de asubíos, trilos e alaridos nas súas [[vocalización das aves|chamadas]].{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=169-171}} Os cantos de cortexo adoitan ser idénticos ás súas chamadas de contacto aínda que máis prolongados.<ref name="HQfamily"/> Algunhas especies defenden o seu [[territorio (animal)|territorio]] durante a tempada de reprodución con cantos e chamadas fortes, con tons de tipo desafiante ou de preparación para o combate.{{harvnp|Löhrl|1988|pp=71, 100, 189}} En América do Norte, a agatuñadeira canadense (''S. canadensis''), que comparte en gran medida a súa área de distribución co paxaro ''[[Poecile atricapillus]]'', pode recoñecer os gritos deste último.{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=272-279}}<ref>{{cita web|url=http://news.sciencemag.org/2007/03/danger-air|título=Danger in the Air|data=19 de marzo de 2007|serie=Environment|obra=[[Science]]|editorial=[[Asociación Estadounidense para el Avance de la Ciencia]]|localidade=Washington D. C.|dataacceso=21 de febreiro de 2015|data-arquivo=18 de setembro de 2019|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20190918172825/https://www.sciencemag.org/news/2007/03/danger-air|url-morta=yes}}</ref> O ''Poecile'' emite sutís variacións nas súas chamadas de alarma que informan sobre o risco e tamaño de posibles depredadores. Aínda que a maioría das aves recoñecen as chamadas de alarma doutras especies, a agatuñadeira pode interpretar tales variacións nos gritos dos ''Poecile'' e responder axeitadamente.{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=272-279}}<ref name="Templeton"/>

Considérase que o canto da agatuñadeira eurasiática é o máis variado e audible da familia, e consiste nunha serie de asubíos claros, lentos e lixeiramente ascendentes ou descendentes.{{harvnp|Svensson|2010|pp=348-349}}{{harvnp|Löhrl|1988|pp=50, 51}} Describiuse como «''vuih, vuih, vuih, vuih…'' ou ''viiu, viiu, viiu, viiu…'' ou en variacións rápidas, ''vivivivivivivi'', con clara sonoridade».{{harvnp|Svensson|2010|pp=348-349}} En 1996 publicáronse algúns [[sonograma]]s de chamadas e cantos de ''S. e. arctica'',<ref name="Leonovitch1996">{{cita publicación periódica|idioma=ru|nome=Vladímir Vladimirovich|apelidos=Leonovich|nome2=GV|apelidos2=Demina|nome3=Olga Dmítriyevna|apelidos3=Veprintseva|ano=1996|url=http://ashipunov.info/russian/journals/bmsn/archive/moip_1996_101_1.djvu|formato=DjVu|título=Обыкновенный поползень (''Sitta europaea'' L.) и «малые» поползни (''S. villosa'' Verreaux, ''S. krueperi'' Pelzeln): вопросы систематики и филогении|títulotrad=Sitta europaea L. y los «pequeños» trepadores ''S. villosa'' Verreaux y ''S. krueperi'' Pelzeln: problemas de taxonomía y filogenia|revista=бюллетень московского общества испытателей природы. отдел биологический ''[''Boletín da Sociedade de Naturalistas de Moscú - División Bioloxía'']''.|localidade=Moscú|editorial=Sociedade de Naturalistas de Moscú|volume=101|número=1|páxinas=37-49|issn=0027-1403|oclc=6363264|data-acceso=31 de xaneiro de 2017|data-arquivo=05 de marzo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160305203154/http://ashipunov.info/russian/journals/bmsn/archive/moip_1996_101_1.djvu|url-morta=yes}}</ref> e neles a voz foi descrita como «significativamente diferente» á da agatuñadeira eurasiática, pero non se realizou unha investigación definitiva do tema.<ref>{{cita libro |idioma=ru |nome1=Leonidas Alejandróvitch |apelidos1=Portenko |título=Фауна Анадырского края|ano=1939|localidade=[[Leningrado]]|editorial=Izd-vo Glavsevmorputi|oclc=66267300}}</ref>{{harvnp|Red'kin|Konovalova|2006|pp=248-249}}

=== Reprodución ===
[[Ficheiro:White-breasted Nuthatch (nesting) -NMP 6-11-12 3.jpg|miniatura|dereita|Un ''[[Sitta carolinensis|S.&nbsp;carolinensis]]'' alimentando os seus pitiños desde a entrada do niño no oco dunha árbore.]][[Ficheiro:NuthatchNest.svg|miniatura|150px|dereita|Corte transversal do niño dun ''[[Sitta neumayer|S. neumayer]]'' nun cantil, no que se observa a parede (parte máis escura) feita con lama.]]

Todos os sítidos constrúen o seu niño nas cavidades das árbores, coa excepción de dous que aniñan en ambientes rochosos —o ''[[Sitta neumayer|S. neumayer]]'' e o ''[[Sitta tephronota|S. tephronota]]''—,{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=173-175}} e fan os seus niños en covas preexistentes ou ocos de petos (''[[Dendrocopos major]]'') en árbores vellas.{{harvnp|Löhrl|1988|pp=196-197}} Un simple burato recheo con materiais moles pode acomodar a posta. Algunhas especies incorporan ao seu niño musgo, herba, pelos e plumas, como fan o resto dos [[paseriformes]]; outros, en cambio, utilizan cachos de codias e cascas de sementes.<ref name="HQeurasian"/><ref name="HQpigmy"/>

Os membros da superespecie ''S. canadensis'' furan os seus propios buratos nas árbores, mais a maioría dos sítidos utilizan orificios naturais ou vellos niños de [[Picidae|petos]].{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=185-186}}{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=272-279}}{{harvnp|Jerdon|1862|p=384}} Varias especies recobren con lama as cavidades, selando as gretas e reducindo o tamaño da entrada do burato; isto evitaría que os competidores entren na cavidade.{{harvnp|Löhrl|1988|p=200}} A agatuñadeira canadense asegura a entrada do niño cun [[material composto]] que elabora a partir de [[resina]]s pegañosas de coníferas e barro; o macho aplícaa no exterior e a femia no interior.{{harvnp|Löhrl|1988|p=200}} Esta resina serviría para disuadir os depredadores ou competidores, e os doños do niño evítana internándose directamente polo orificio de entrada.{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=272-279}}<ref name="Cornellrbn"/> A especie ''[[Sitta carolinensis|S. carolinensis]]'' espalla a esencia de [[Meloidae|meloidos]] ([[Coleoptera|coleópteros]]) arredor da entrada do seu niño, cuxo cheiro desagradable pode disuadir os esquíos, que son os que na natureza compiten con eles polas cavidades naturais.{{harvnp|Floyd|2014}}{{harvnp|Kilham|1971}}{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=280-285}}

''S. neumayer'' constrúe un niño con forma de cabazo usando barro, feces e pelos (ou plumas), e decora o exterior e pecha gretas próximas con plumas e ás de insectos. Os niños encóntranse en gretas de rochas, covas e debaixo de saíntes en cantís ou edificios.<ref name="HQwrock"/> ''S. tephronota'' constrúe unha estrutura similar, pero menos complexa e situada na entrada dunha cavidade. Os niños poden ser pequenos en tamaño pero chegan a pesar ata 32&nbsp;kg. Esta especie tamén aniña ocasionalmente en marxes escarpadas ou ocos de árbores e pode agrandar o burato se a cavidade é demasiado pequena.<ref name="HQerock"/>{{harvnp|Löhrl|1988|pp=196-197}} Porén, estes métodos de protección non son plenamente efectivos: en Asia viuse un ''[[Acridotheres tristis]]'' ocupando un niño dunha agatuñadeira india cuxas paredes non estaban completamente terminadas; nun caso similar, o ''Acridotheres'' intentara derrubar sen éxito ditas paredes.{{harvnp|Löhrl|1988|p=195}}

[[Ficheiro:Kleiberei.jpg|miniatura|Un ovo de ''S. europaea''.]] 
Os sítidos son [[monógamo]]s. Os ovos que poñen son de cor branca, con manchas avermelladas ou amarelas. O tamaño da posta varía dunha especie a outra e adoita ser maior nas especies que habitan en [[latitude]]s máis setentrionais.{{harvnp|Jerdon|1862|p=384}} Chocan os ovos durante de 12 a 18 días e isto realízao só a femia ou ambos os proxenitores, segundo a especie. Os pitiños son [[altricial|altriciais]] (espidos e dependentes) e a crianza dura de 21 a 27 días.<ref name="HQerock"/><ref name="BWP1406"/><ref name="BWPintro"/><ref name="MatthysenLöhrl"/> O macho e a femia coidan da súa alimentación e só nas dúas especies máis pequenas de América do Norte —''[[Sitta pygmaea|S. pygmaea]]'' e ''[[Sitta pusilla|S. pusilla]]''— os machos da niñada anterior poden incluso axudar os pais coa alimentación.<ref name="ADWpygmy"/><ref name="Cornellbhn"/>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=189-191}}

=== Demografía e predadores ===
[[Ficheiro:Dendrocopos major male eating.JPG|miniatura|O peto real (''[[Dendrocopos major]]''), que proporciona ocos para a nidación aos sítidos, tamén pode ser un importante depredador de niños dalgunhas especies, como a agatuñadeira azul ou a agatuñadeira corsa.<ref name="Varo" />]]

Para algunhas especies das que se dispón de datos, a media da duración da vida dun sítido varía de dous a tres anos e medio, aínda que se informou de espécimes de máis de dez anos.<ref name="ADWpygmy"/><ref name="ADWwbn"/> A taxa de supervivencia anual (o cociente entre o número de individuos vivos ao rematar o ano e o número de individuos vivos ao comezo){{refn|group=lower-alpha|<math>\hat S_{0} = {N_{t} \over N_{0}}</math><br />
«Se o intervalo de tempo é dun ano, cando se desenvolva a fórmula obterase unha taxa de supervivencia ''anual'' finita. As taxas de supervivencia finitas poden variar de 0 a 1, e sempre se aplican a un período de tempo específico.».<ref>{{cita web|idioma=en|url=http://www.zoology.ubc.ca/~krebs/downloads/|título=Ecological Methodology|nome=Charles J|apelidos= Krebs|editorial=[[Universidade da Columbia Británica]]|localidade=[[Vancouver]]|edición=Terceira |páxina=656|ano=2014| dataacceso=13 de abril de 2015}}</ref> }} varía segundo a especie e rexión: mentres que é o 61,6 % para os machos de ''[[Sitta whiteheadi|S. whiteheadi]]'', no caso de ''S. carolinensis'' oscila entre o 35 % en [[Maryland]] e o 12 % en [[Arizona]];<ref name="ThibaultJenouvrier2006"/> en ''S. europaea'' é do 42 a 47 % en [[Suecia]], 51-59 % en [[Bélxica]], 67 % en [[Siberia]],<ref name="MatthysenChapter9-149"/> e 53 % a nivel xeral.<ref name="BTO">{{cita web | título= Nuthatch ''Sitta europaea'' [Linnaeus, 1758&#93; | idioma= en | obra= BTO Birdfacts | url= http://blx1.bto.org/birdfacts/results/bob14790.htm | editorial= [[British Trust for Ornithology]] | dataacceso= 1 de decembro de 2008 | data-arquivo= 12 de abril de 2016 | url-arquivo= https://web.archive.org/web/20160412015851/http://blx1.bto.org/birdfacts/results/bob14790.htm | url-morta= yes }}</ref>

Comparten depredadores co resto de aves dos bosques: os [[Accipiter|falcóns]], os [[Strigiformes|bufos]], os [[esquío]]s e os [[Picidae|petos]]. Un estudo estadounidense relacionou a estratexia reprodutiva da especie co seu comportamento fronte aos depredadores. O obxectivo era analizar a disposición dos machos agatuñadeiras a alimentar as femias no período de [[incubación]], en función da presenza nas proximidades da ave rapaz [[Accipiter striatus|gabián americano]] (depredador de individuos, pero non de ovos) ou do paseriforme ''[[Troglodytes aedon]]'' (depredador de crías pero non de adultos). A especie ''S. carolinensis'', que ten unha esperanza de vida máis curta que ''S. canadensis'' pero cun maior número de crías, reaccionaba con maior rapidez perante a presenza de depredadores de ovos, mentres a especie canadense, que vive máis tempo, estaba máis estresada en presenza de aves rapaces. Este resultado confirma a teoría de que as especies con esperanza de vida longa se benefician das taxas de supervivencia dos adultos, mentres que as aves con vida máis curta invisten máis na supervivencia das súas amplas niñadas.<ref name="Ghalambor"/>

O frío pode ser un problema para as pequenas [[aves sedentarias]]. Varias especies de sítidos forman grupos onde os individuos se arrexuntan uns contra outros para descansar. Por exemplo, os ''S. pygmaea'' poden formar grupos de ata 170 individuos; tamén poden reducir a temperatura corporal e aproveitar deste modo a [[hipotermia]] e o [[metabolismo]] lento como recursos para conservar a enerxía.<ref name="ADWpygmy"/>

=== Alimentación ===

[[Ficheiro:Sitta europaea wildlife 3.jpg|miniatura|esquerda|Unha agatuñadeira eurasiática alimentándose de sementes de [[Helianthus|xirasol]] en [[Polonia]].]]
[[Ficheiro:White Breasted Nuthatch (11168134406).jpg|miniatura|150px|Un ''S. carolinensis'' sacando unha semente do comedeiro.]]
Teñen un [[nicho ecolóxico]] moi similar ao dos petos: procuran alimento dos troncos e pólas das árbores e transportan a comida nos seus bicos como faría un peto. Porén, a diferenza dos petos e dos [[Certhiidae]], non utilizan as súas colas para manter o equilibrio, senón que dependen das súas fortes patas e dedas para moverse dando pequenos saltos.<ref name="MatthysenLöhrl"/><ref name="Fujita2008"/> Os sítidos poden descender cabeza abaixo polos troncos e pendurarse das pólas. Os que viven en ambientes rochosos —''S. neumayer'' e ''S. tephronota''— contan con métodos similares de exploración forestal aos dos demais sítidos, mais aliméntanse nas superficies rochosas e en ocasións en edificios.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=173-175}}{{harvnp|Löhrl|1988|pp=154, 168-169}} Durante a tempada de reprodución as parellas adoitan alimentarse unicamente dentro do seu territorio, pero fóra deste período poden unirse aos ferreiriños ou formaren bandadas mixtas de alimentación.<ref name="HQfamily"/><ref name="BWPintro"/><ref name="Robson"/> Por outra parte, o biólogo alemán [[Hans Löhrl]] sinalou que na maioría dos casos son aves asociais.{{harvnp|Löhrl|1988|pp=9, 58, 71, 103, 141}}{{refn|group=lower-alpha|Por outra parte, Löhrl considerou a agatuñadeira anana (''S. pygmaea'') como «a máis social das agatuñadeiras».{{harvnp|Löhrl|1988|p=78}} }}

A súa dieta componse principalmente de insectos e outros invertebrados, especialmente na tempada de cría, durante a cal estes paxaros se alimentan case exclusivamente de presas vivas.<ref name="ADWwbn"/> A maioría das especies consomen sementes en inverno, cando os invertebrados son máis escasos. As agatuñadeiras poden agochar metendo nas gretas das árbores os alimentos de maior tamaño (como insectos grandes, caracois, landras e sementes) para así golpealas cos seus fortes bicos e poder abrilos.<ref name="HQfamily"/> A especie ''S. pusilla'' pode usar un cacho de codia a modo de panca para levantar outros cachos do tronco e atopar comida. Pode transportar esta ferramenta de árbore en árbore ou utilizala para cubrir un escondedoiro de sementes.<ref name="ADWpygmy"/> Administran almacéns de alimentos, principalmente de sementes, situados nas gretas das árbores, no chan, debaixo de pedras pequenas ou detrás de anacos de codia. Poden lembrar estes escondedoiros durante 30 días.<ref name="HQeurasian"/><ref name="HQpigmy"/><ref name="Hardling1997"/> Os sítidos de zonas rochosas (troglodítidos) tamén poden usar escondedoiros e almacenar caracois nas gretas, por exemplo.<ref name="HQwrock"/><ref name="HQerock"/> No caso de ''S. europaea'', as aves observadas evitaron sacar alimento dos seus escondedoiros en condicións relativamente benignas, preferindo reservalos para épocas máis adversas.<ref name="Nilsson1993"/> Tamén se observou que a agatuñadeira canadense almacena alimento durante a noite, o que o convertería no único da familia cunha considerable actividade nocturna.{{harvnp|Löhrl|1988|p=127}}

== Distribución e hábitat ==
=== Distribución ===

Os sítidos están presentes en gran parte do [[hemisferio norte]]: [[América do Norte]] e [[América Central]] setentrional, a maior parte de [[Europa]] e en [[Asia]] ata chegar á [[liña de Wallace]]. A maior diversidade encóntrase nas rexións montañosas de [[Asia Central]] e [[Sur de Asia|do Sur]], onde existen unhas vinte especies.<ref name="MatthysenChapter1-7"/> Hai cinco especies en Europa e en América do Norte hai catro. En África, só existen dúas especies con poboación extremadamente limitada: unha subespecie da agatuñadeira eurasiática (''S. europaea hispaniensis'')<ref name="BWP1402"/> nos bosques de [[Cedrus|cedros]] do [[Rif]] marroquí{{harvnp|Löhrl|1988|p=8}} e da agatuñadeira de Cabilia (''[[Sitta ledanti|S. ledanti]]''), endémico dalgunhas pequenas áreas de [[Cabilia]] ([[Alxeria]]).{{harvnp|Hirschfeld|Swash|Still|2013|p=72}} O xénero está ausente en [[América do Sur]] e [[Oceanía]].<ref name="MatthysenChapter1-7"/><ref name="Marshall" />

A maioría das especies son sedentarias e residentes anuais,{{harvnp|Pedrocchi Renault|1987|p=131}} e o único que realiza unha [[migración das aves|migración]] dabondo notable é a agatuñadeira canadense (''S. canadensis''), que inverna en América do Norte, pero abandona as partes máis setentrionais da súa distribución, é dicir, algunhas zonas de reprodución no [[Canadá]].{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=185-186}}{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=272-279}} Encontráronse individuos erráticos desta especie nas [[Bermudas]], [[Islandia]] e [[Inglaterra]].<ref name="HQrbn"/><ref>{{cita publicación periódica|idioma=en|url=http://www.britishbirds.co.uk/wp-content/uploads/article_files/V88/V88_N03/V88_N03_P150_153_A038.pdf|título=Red-breasted Nuthatch in Norfolk: new to Britain and Ireland|nome=Jean|apelidos=Aley|nome2=Roy|apelidos2=Aley|páxinas=150-153|revista=[[British Birds]]|número=3|volume=88|localidade=Londres|editorial=MacMillan Jounals|ano=1995|issn=0007-0335|dataacceso=11 de abril de 2015|data-arquivo=11 de abril de 2015|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150411222422/http://www.britishbirds.co.uk/wp-content/uploads/article_files/V88/V88_N03/V88_N03_P150_153_A038.pdf|url-morta=yes}}</ref> Documentouse tamén que algunhas subespecies de ''S. europaea'' en [[Siberia]] percorren a franxa de [[taiga|bosque boreal]] eurasiático ata [[Finlandia]] e Suecia; Löhrl supón que esta migración interna se debe á [[superpoboación]].{{harvnp|Löhrl|1988|p=8}}

{| cellspacing="0" celpadding="4" style="margin:auto;"
|-
|[[Ficheiro:Sitta localisation.svg|miniatura|center|upright=2|Mapa ilustrativo da abundancia dos sítidos, de acordo con Matthysen (1998):<ref name="MatthysenChapter1-8"/>
{{lenda|#FFDC7C|Unha especie.}}
{{lenda|#E6B945|Dúas ou tres especies.}}
{{lenda|#E1501C|Catro especies ou máis.}}|alt=Mapa de Eurasia e América do Norte que mostran a distribución descrita no texto anterior.]]
|[[Ficheiro:Sitta arctica & europaea localization 3.png|miniatura|center|upright=2.3|As zonas de reprodución de ''S. europaea'' esténdense polo hemisferio norte, ao longo das zonas temperadas de Eurasia, desde as [[illas británicas]] (agás [[Irlanda]]) ata [[Xapón]].{{harvnp|Red'kin|Konovalova|2006|p=242}}
{| align=enter
|+ '''Subespecies da agatuñadeira eurasiática en Asia:'''
|
{{lenda|#69D961|''S. arctica''.}}
{{lenda|#F64944|''S. e. europaea''.}}
|
{{lenda|#FF8172|''S. e. asiatica''.}}
{{lenda|#E46BAA|''S. e. albifrons''.}}
|
{{lenda|#F1B08F|''S. e. amurensis''.}}
{{lenda|#FBA4A2|''S. e. amurensis'', anteriormente «''S. e. hondoensis''».}}
|}

]]
|}

=== Hábitat ===

{{Imaxe múltiple
 | posición_táboa =right 
 | dirección =horizontal
 | ancho = 
 | título=  | posición_título =  | fondo_de_título = 
 | texto =  | posición_texto =   | fondo_de_texto = 
 | foto1 =Sitta neumayer, Taurus Mts, Turkey 12.jpg  | ancho1 =221  | texto1 =''[[Sitta neumayer|S. neumayer]]'' é unha das dúas especies de sítidos que habitan en ambientes rochosos.  | posición_texto1 = 
 | foto2 =Aspen on mountainside (3972201944).jpg  | ancho2 =270  | texto2 =Os bosques abertos de ''[[Pinus ponderosa]]'' son o hábitat predilecto de ''[[Sitta pygmaea]]''.  | posición_texto2 = 
 | foto3 =  | ancho3 =  | texto3 =  | posición_texto3 = 
 | foto4 =  | ancho4 =  | texto4 =  | posición_texto4 = 
 | foto5 =  | ancho5 =  | texto5 =  | posición_texto5 = 
 | pé   = 
}}

Normalmente a maioría dos sítidos son forestais e habitan bosques temperados de montaña, pero dúas especies —''S. neumayer'' e ''S. tephronota''— adaptáronse a hábitats rochosos das rexións máis áridas de Eurasia:<ref name="MatthysenChapter1-3-4"/>{{harvnp|Löhrl|1988|pp=154, 168-169}} pasan o inverno en zonas boscosas, pero aniñan en ladeiras ou cantís rochosos.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=173-175}}<ref name="BWP1406"/><ref name="BWP1404"/> As diferentes especies de sítidos teñen preferencias ecolóxicas diferentes con respecto aos tipos de bosque. Por exemplo, a agatuñadeira corsa (''S. whiteheadi'') está fortemente asociado con bosques de piñeiro corso ([[Pinus nigra|''Pinus nigra'' var. ''corsicana'']]),<ref name="BWP1399"/> mentres que a agatuñadeira eurasiática (''S. europaea'') habita en todo tipo de [[bosque caducifolio|bosques caducifolios]] ou [[bosque mixto|mixtos]], e aniña en bosques de [[conífera]]s na parte máis setentrional da súa área de distribución.<ref name="BWP1402"/> Nalgunhas partes de Asia, onde coexisten moitas especies na mesma zona xeográfica, invariablemente existe unha separación altitudinal das especies segundo o seu hábitat óptimo.<ref name="Menon2008"/><ref name="Ripley1959"/>{{harvnp|Hanski|1998}}

As especies encóntranse especialmente en [[clima temperado|climas temperados]]. As especies máis setentrionais viven en altitudes próximas ao [[nivel do mar]] mentres que as de máis ao sur buscan altitudes con temperaturas máis frescas. Por exemplo, ''S. europaea'' e ''S. canadensis'' viven en altitudes baixas no norte da súa área de distribución, pero aniñan en zonas montañosas cara ao sur. A agatuñadeira eurasiática do norte de Europa aniña ao nivel do mar cando a temperatura está entre 16 e 27&nbsp;°C no mes de xullo, pero en altitudes de entre 1.750 e 1.850 [[metro|m]] en [[Marrocos]].<ref name="BWP1402"/> ''[[Sitta frontalis|S. frontalis]]'' é a única especie da familia que habita en bosques tropicais de altitudes baixas.<ref name="HQvfn"/>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=193-194}}

== Taxonomía e sistemática ==
=== Historia taxonómica ===
[[Ficheiro:Familie Ténuirostres ou Leptoramphes.jpg|180px|miniatura|Detalle da obsoleta familia Tenuirostres (ou Leptoramphes) dos paseriformes, onde as agatuñadeiras foran anteriormente clasificadas pola forma do bico.{{harvnp|Duméril|1806|pp=46-47}}]]

O xénero ''Sitta'' foi descrito en 1758 polo naturalista sueco [[Carl von Linné]] no seu ''[[Systema Naturae]]''.<ref>{{harvnb|Linnæus|1758|pp=115}}</ref><ref>{{harvnb|Linnæus|1767-1770|pp=177-178}}</ref> Linné só describiu unha especie, a agatuñadeira eurasiática,<ref name="MatthysenChapter1-4"/> e situouno en «Picae», como fixera cos [[papagaio]]s, [[peto]]s, [[martiño peixeiro|martiños peixeiros]] e [[colibrí]]s, entre outros. O nome do xénero deriva do [[grego antigo]] σίττη (''síttē''),{{harvnp|Farieta|2001|p=139}} unha palabra que se encontra na ''[[Historia dos animais]]'' de [[Aristóteles]].<ref>{{harvnb|Saint-Hilaire|1883|p=138: cap. II §§ 10-14}}</ref><ref>{{harvnb|Saint-Hilaire|1883|p=187: cap. XVI §§ 21-25}}</ref><ref name="Eaglemoss12"/><ref name="Chambers">{{cita libro | idioma = en | apelido-editor = Brookes| nome-editor = Ian | título = The Chambers Dictionary | edición = Novena | ano =2006 | editorial = Chambers | localidade = [[Edimburgo]] | isbn = 0-550-10185-3 |páxina = 1417 }}</ref><ref>{{cita libro|idioma=en|apelidos=Thompson|nome=D'Arcy Wentworth| ano=1895 |urlcapítulo=http://archive.org/stream/glossaryofgreekb00thomrich#page/154/mode/1up|capítulo=ΣΙʹΤΤΗ|título=A glossary of Greek birds|editorial=Clarendon Press| localización=Oxford|páxinas=154-155|doi=10.5962/bhl.title.12332|oclc=811922438}}</ref> Atendendo ás distintas publicacións sobre a súa clasificación, o xénero colocouse en grupos diferentes dentro dos paseriformes. Estas clasificacións baseábanse esencialmente na forma do bico. Así, por exemplo, [[André Marie Constant Duméril]] colocou as agatuñadeiras na familia Tenuirostres,{{harvnp|Duméril|1806|pp=46-47}} e, máis tarde, [[Georges Cuvier]] entre os Conirostres.{{harvnp|Cuvier|1817|pp=377, 396}}

A familia Sittidae foi descrita como tal por [[René Primevère Lesson]] en 1828.<ref name="Cracraft2004"/> En 1950, Charles Vaurie identificou dúas subfamilias: '''Sittinae''', que agrupaba as agatuñadeiras, e '''Tichodromadinae''', unicamente conformada polo ''[[Tichodroma muraria]]''. De feito, Vaurie considerou esta última especie como intermedia entre agatuñadeiras e ''[[Certhia]]'', pero a textura da súa plumaxe, a forma e os motivos da súa cola son máis próximos aos sítidos.<ref name="Vaurie1950"/> Porén, o ''[[Tichodroma]]'' pasou a unha familia separada, [[Tichodromadidae]].{{harvnp|Campbell|Lack|1985|pp=638-639}}<ref name="Checklist" />{{refn|group=lower-alpha|As razóns foron as diferenzas anatómicas entre os dous xéneros.<ref name="Vaurie1957"/>{{harvnp|Moreno Mañas|1986|p=79-80}} }} Outros grupos de aves con similitudes morfolóxicas foron situados algún tempo en Sittidae, pero en 1951 [[Ernst Mayr]] e Dean Amadon cualificaron a familia de «vertedoiro», por agrupar aves con trazos superficiais similares aos das agatuñadeiras sen afinidades filoxenéticas claras.<ref name="MayrAmadon1951"/> Estes grupos inclúen, ademais dos ''Daphoenositta'' ([[Neosittidae]]) de [[Australasia]], o vanga gabeador (''[[Hypositta corallirostris]]'') da familia [[Vangidae]],{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=201-203}} os [[Climacteridae]] de Australasia, os ''[[Rhabdornis]]'' filipinos da familia [[Sturnidae]]<ref name="MatthysenChapter1-5"/> ou dúas especies do xénero ''[[Salpornis]]'' (que normalmente son colocadas en [[Certhiidae]]) de África e a India.<ref name="MayrAmadon1951"/>

Todos estes grupos sufriron unha [[evolución converxente]] no mesmo [[nicho ecolóxico]],<ref name="HQfamily"/> pero non están directamente relacionados cos ''Sitta'', polo que xa foron retirados da familia Sittidae, de modo que na familia só quedou o xénero ''Sitta'',<ref name="COI"/> aínda que ''Salpornis'' é incluído ocasionalmente.<ref name="jboyd"/> En virtude das similitudes morfolóxicas, o nome común «agatuñadeira» ou «gabeador» ou, nalgúns idiomas, «sitela», tamén se outorgou a aves non relacionadas: ese é o caso de ''Hypositta corallirostris'' (chamado «vanga gabeador») e do [[macrosfénido]] ''[[Sylvietta brachyura]]''.{{refn|group=lower-alpha|No libro compáranse varios sistemas para clasificar as aves. No método do [[Bernard-Germain de Lacépède|conde de Lacépède]], por exemplo, descríbese o xénero ''Sitta'' así: {{cita|col2='''45. Sittelle, ''sitta''.''' Le bec allongé; la langue dentelée, courte et cornée à l'extrémité; la queue composée de pennes très roides.|'''45. Sittelle, ''sitta''.''' Bico delgado; lingua dentada, curta e dobrada ao final; cola composta de plumas moi ríxidas.|{{harvnb|Lesson|1828|p=26}} }}}}

{| class="infobox" style="margin:7px"
!style="border-bottom:1px solid; background:#FFE4B5;" text-align="center;"| Posible [[filoxenia]] de Certhioidea<ref name="jboyd"/>
|-
|{{Clade
        |label1=[[Certhioidea]]
        |1={{clade
           |label1=
           |1={{clade
              |label1= 
              |1=[[Tichodromidae]] 
              |label2= 
              |2=[[Sittidae]]  
              }}
           |label2=
           |2={{clade|label1=|1=[[Certhiidae]]|label2=|2={{clade|label1=|1=[[Polioptilidae]] |label2=|2=[[Troglodytidae]]}} }}
           }}
        }}
|}

Desde hai moito tempo, os taxónomos tiveron problemas para definir o status da familia,{{harvnp|Löhrl|1988|p=199}}, xa que os ''Sitta'' e ''Tichodroma'' se situaron preto dos Certhiidae e os Paridae nas clasificacións.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=168-169}} Autores como [[James L. Peters|Peters]] (1967), [[Karel Voous|Voous]] (1977) e [[Ernst Mayr|Mayr]] e [[Dean Amadon|Amadon]] (1951) apoiaron a tese da agrupación Sittidae-Paridae.{{harvnp|Löhrl|1988|p=199}} En 1957, o ornitólogo francoestadounidense [[Charles Vaurie]] chegou a agrupar as agatuñadeiras e os páridos co ''Tichodroma'', dentro da mesma familia,<ref name="Vaurie1957"/> ou como unha subfamilia (chamada «Sittinae») dentro de Paridae (nunha publicación de 1959).{{harvnp|Löhrl|1988|p=199}} A diferenza dos anteriores, [[Hans Edmund Wolters|Wolters]], na súa obra ''Die Vogelarten der Erde: Eine systematische Liste mit Verbreitungsangaben sowie deutschen und englischen Namen'' (1975-1982), separou as agatuñadeiras dos páridos e moitas outras familias relacionadas con estes dous, e refutou calquera outra relación entre eles; porén, cambiou a súa postura en ''Die Vögel Europas im System der Vögel: eine Übersicht'' (1983), ao aproximar un pouco ambas as familias.{{harvnp|Löhrl|1988|p=199}}

En 1990, [[Charles Sibley]] e [[Jon Ahlquist]] aproximaron as agatuñadeiras aos cértidos na súa clasificación, pero consideraron que a diverxencia dos páridos se producira moito antes.<ref name="SibleyAhlquist1990"/> Os estudos [[etoloxía|etolóxicos]] de ambas as familias foron infrutuosos, así como os resultados da observación da capacidade de escalar e procurar alimento na codia das árbores.{{harvnp|Löhrl|1988|p=200}}

En 2006, investigadores suecos sacaron as agatuñadeiras e afíns da superfamilia Sylvioidea.<ref name="Alström2006"/>

As agatuñadeiras clasifícanse agora nas superfamilias [[Certhioidea]] —como a definiron [[Joel Cracraft|Cracraft]] ''et al.'' en 2004 sobre a base de indicadores [[Núcleo celular|nucleares]] e [[xenoma mitocondrial|mitocondriais]]—<ref name="Cracraft2004"/> ou Muscicapoidea —por autores que non recoñecen a teoría dos Certhioidea—.<ref name="jboyd"/> As relacións entre os grupos dentro da superfamilia Certhioidea seguen sendo bastante imprecisas, como a posición exacta de ''[[Certhia]]'' na superfamilia,<ref name="Treplin2008"/> ou que ''Salpornis'', que polo xeral se clasifica en Certhiidae, podería ser máis próximo ás agatuñadeiras.<ref name="Johansson2008"/>

=== Clasificación ===
==== Especies actuais ====

[[Ficheiro:Velvet-fronted Nuthatch (Sitta frontalis) - Flickr - Lip Kee (1).jpg|esquerda|miniatura|Segundo recentes estudos, ''S. frontalis'' podería, xunto con ''S. solangiae'' e ''S. oenochlamys'', situarse nun xénero separado.]]

O límite entre as distintas especies é difícil de definir. ''[[Sitta canadensis|S. canadensis]]'', ''[[Sitta whiteheadi|S. whiteheadi]]'' e ''[[Sitta villosa|S. villosa]]'' teñen áreas de distribución separadas miles de quilómetros, mais as súas preferencias ecolóxicas, morfoloxías e cantos son similares.<ref name="HQlimits"/> En ocasións son considerados como unha soa especie, e un estudo do [[citocromo b|citocromo ''b'']] indica unha proximidade filoxenética;<ref name="Pasquet1998"/> este grupo tamén forma unha [[superespecie]] con ''[[Sitta krueperi|S. krueperi]]'' e ''[[Sitta ledanti|S. ledanti]]''. Porén, para facilitar a estabilidade taxonómica, todos manteñen o seu status como especies separadas.<ref name="ThibaultSeguinNorris2000Taxinomie"/> Da mesma maneira, ''[[Sitta europaea|S. europaea]]'', ''[[Sitta arctica|S. arctica]]'', ''[[Sitta nagaensis|S. nagaensis]]'', ''[[Sitta cashmirensis|S. cashmirensis]]'', ''[[Sitta castanea|S. castanea]]'', ''[[Sitta cinnamoventris|S. cinnamoventris]]'' e ''[[Sitta neglecta|S. neglecta]]'' tamén forman unha superespecie cuxas especies compoñentes se substitúen xeograficamente entre si a través de Eurasia.<ref name="HQeurasian"/> Aínda que estas sete especies son recoñecidas por autoridades como o [[Congreso Ornitolóxico Internacional]],<ref name="COI"/> non sempre foron aceptadas. Á súa vez ''S. cinnamoventris'' e ''S. neglecta'' foron colocadas como unha subespecie da agatuñadeira india «verdadeira» (''S. castanea'').<ref name="Rasmussen"/>{{refn|group=lower-alpha|name=Castaneoventris|As especies presentes no [[Indostán]] teñen certas semellanzas que dificultan a súa diferenciación. Por exemplo, nas clasificacións do xénero publicadas no [[século XIX]], ''S. castaneoventris'' <small>(Franklin, 1831)</small> era considerado unha especie independente ({{harvnb|Jerdon|1862|p=386}}; {{harvnb|Hellmayr|1903|pp=183-184}}; {{harvnb|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|pp=123-127}}); perdeu dito status en posteriores revisións e catalogouse como sinónimo da subespecie tipo de ''S. castanea'' <small>Lesson, 1830</small> ({{harvnb|Greenway Jr.|Mayr|Moreau|Rand|1967|pp=132-133|texto=Mayr, 1931}}).}} No caso de ''S. europaea'' —considerado unha vez como unha subespecie setentrional—{{harvnp|Dementev|Gladkov|1970|pp=861-862}} agora é tratado como especie separada desde 2006.<ref name="Zink"/>{{harvnp|Red'kin|Konovalova|2006|pp=248-249}}{{refn|group=lower-alpha|name=Siberiano}} Ademais, o grupo de subespecies «''caesia''» habita gran parte de Europa ata [[Oriente Medio]],{{harvnp|Meyer|Wolf|1810}} e mesmo se considera como un grupo denominado ''europaea'' separado (que vive desde [[Escandinavia]] ata [[Rusia]]) cunha gran zona híbrida desde o [[mar Báltico|Báltico]] ata o [[mar Negro]].<ref name="Hybrids"/>

As relacións con outros grupos de especies tampouco están ben definidas. En 2006, o ornitólogo Edward C. Dickinson propuxo unha revisión das agatuñadeiras asiáticas escindidas do xénero ''Sitta''. Propuxo colocar determinadas agatuñadeiras do sur de Asia con bicos amarelos —''[[Sitta frontalis|S. frontalis]]'', ''[[Sitta solangiae|S. solangiae]]'' e ''[[Sitta oenochlamys|S. oenochlamys]]''— nun só xénero, crear un terceiro xénero para ''[[Sitta azurea|S. azurea]]'' e, posiblemente, un cuarto para ''[[Sitta formosa|S. formosa]]''.<ref name="Dickinson"/>{{harvnp|Sterling|Hurley|Minh|2006|pp=188-190}} En 2012, un equipo estadounidense demostrou que ''[[Sitta carolinensis|S. carolinensis]]'', que á súa vez conta con sete subespecies, en realidade está composta por polo menos catro liñas sen [[fluxo xenético]] entre eles, distinguibles pola súa morfoloxía e canto, e, por tanto, podería conter moitas especies sen clasificar.<ref name="Walström2012"/> Do mesmo modo que hai especies con estado flutuante, ''[[Sitta przewalskii]]'' tamén é considerado unha subespecie con distribución moi disxunta da de ''[[Sitta leucopsis|S. leucopsis]]''.{{refn|group=lower-alpha|Cando foi traducido ao [[idioma inglés|inglés]] do [[idioma ruso|ruso]] en 1899, tras examinar unha mostra en 1884 ou 1885, Berezovski describiu a ave como «moi próxima a ''Sitta leucopsis'', e as súas diferenzas, ao parecer, eran pequenas e teñen case a mesma tonalidade das partes inferiores cunha forte cor avermellada.».{{harvnp|Dresser|Morgan|1899}}{{harvnp|Hellmayr|1903|p=186}} }}

Unha observación interesante feita nunha expedición entomolóxica en 2006 foi a dunha parella de agatuñadeiras no [[Macizo de Altai|Altai]], preto do punto divisorio entre a China, [[Kazakhstán]], [[Mongolia]] e Rusia, nun bosque puro de [[Larix|lárices]] (''Larix'' sp.). O macho tiña o píleo de cor negra, pero a femia carecía del, e ambos os dous tiñan unha liña ocular escura cuberta por unha lista superciliar branca. A especie máis próxima xeograficamente que puidese axustarse a esta descrición é a agatuñadeira chinesa ''S. villosa'', que estaría lonxe da súa distribución coñecida, aínda que o dorso é máis pardo que o dos exemplares observados. Este informe podería indicar unha distribución moito máis ampla da especie chinesa, ou ben a ave podería ser unha especie non descrita relacionada con ''S. whiteheadi'' e ''S. villosa''. De feito, os autores lembran que as dúas especies da máis recente descrición das aves do [[Paleártico]] occidental eran agatuñadeiras (''S. whiteheadi'' e ''S. ledanti'').<ref name="Smit2007"/>{{harvnp|Blondel|Aronson|1999|p=50}}

De acordo coa versión 6.4 do Congreso Ornitolóxico Internacional<ref name="COI"/> e o ornitólogo británico [[Alan P. Peterson]],<ref name="Peterson"/> o xénero posúe as 28 especies que figuran na seguinte táboa por orde sistemática:

{| class="wikitable"
|-
! scope="col" | Ilustración
! scope="col" | [[Nome binomial]]<br /><small>Autor</small>
! scope="col" | [[Nome común]]
! scope="col" | Número de<br />subespecies
! scope="col" | Descrición
! scope="col" | Distribución<ref name="COI"/>
|-
| [[Ficheiro:Sitta europaea caesia png.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta europaea]]''<br /><small>[[Carl von Linné|Linnaeus]], 1758</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=175-176}}
| Agtuñadeira eurasiática
| 21 <small>([[Sitta europaea#Subespecies|detalle]])</small>
| 14&nbsp;cm de lonxitude, lista ocular negra, partes superiores de cor gris azulada, partes inferiores abrancazadas e/ou avermelladas, dependendo da subespecie.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=175-176}}
| [[Eurasia]] temperada. 10 millóns de exemplares<ref name="HQeurasian" /> (só en España estimáronse 1&nbsp;070&nbsp;000 espécimes<ref>{{cita web|url=http://www.seo.org/wp-content/uploads/2012/06/19avescomunes.pdf|título=Las aves comunes reproductoras en España: Población en 2004-2006|nome=Luis María|apelidos=Carrascal de la Puente|nome2=David|apelidos2=Palomino Nantón|localidade=Madrid|editorial=SEO/BirdLife|serie=Seguimiento de aves|número=19|ano=2008|páxina=123|isbn=978-8-493-64413-0|oclc=733652354}}</ref>).
|-
| [[Ficheiro:Sitta yunnanensis png.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta yunnanensis]]''<br /><small>[[William Robert Ogilvie-Grant|Ogilvie-Grant]], 1900</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|p=180}}
| 
| ''ningunha''
| 12&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores agrisadas e partes inferiores abrancazadas.<ref>{{harvnb|Harrap|1996|pp=143-144}}. Capítulo «Yunnan Nuthatch»</ref>
| [[Endemismo|Endémica]] do suroeste da [[China]]{{harvnp|Dementev|Gladkov|1970|p=943}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta arctica png.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta arctica]]''<br /><small>[[Serguei Aleksandrovich Buturlín|Buturlín]], 1907</small>{{harvnp|Buturlín|1907}}
| {{refn|group=lower-alpha|name=Siberiano|O taxon está considerado como unha subespecie de ''Sitta'' [''europaea'' ou ''arctica''] (''[[sensu lato]]'') por algúns autores.<ref name="Checklist">{{cita web|apelidos=Clements|nome=JF|ligazón-autor=James Franklin Clements|nome2=TS|apelidos2=Schulenberg|nome3=MJ|apelidos3=Iliff|nome4=D|apelidos4=Roberson|nome5=TA|apelidos5=Fredericks|nome6=BL|apelidos6=Sullivan|nome7=CL|apelidos7=Wood|ano=2014|título=The eBird/Clements checklist of birds of the world: Version 6.9|url=http://www.birds.cornell.edu/clementschecklist/download/|obra=The Cornell Lab of Ornithology|editorial=[[Universidade Cornell]]|localidade=[[Ithaca (Nueva York)|Ithaca]]|dataacceso=11 de marzo de 2015}}</ref><ref>{{cita web|url=http://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?lang=ES&avibaseid=B6B17E4A9D1F0331|título=Siberian Nuthatch (''Sitta arctica'') Buturlín, 1907|dataacceso= 9 de febreiro de 2015|obra=avibase}}</ref> }}
| ''ningunha''
| 15&nbsp;cm de lonxitude, bico longo e delgado, liña ocultar negra, partes superiores de cor azul a gris, partes inferiores de cor branca pura, garras alongadas.{{harvnp|Buturlín|1907}}
| Nordeste de [[Siberia]]{{harvnp|Dementev|Gladkov|1970|pp=861-862}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta canadensis svg.svg|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta canadensis]]''{{refn|group=upper-alpha|Os taxons eurasiáticos ''S. whiteheadi'', ''S. krueperi'', ''S. villosa'' e ''S. yunnanensis'' foron clasificados en diferentes publicacións como subespecies de ''S. canadensis''.}}<br /><small>[[Carl von Linné|Linnaeus]], 1766</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=185-186}}{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=272-279}}
| 
| ''ningunha''
| 11&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores azuladas a grises, coas partes inferiores avermelladas, rostro branco cunha liña ocular negra, garganta abrancazada, bico gris recto e píleo negro.<ref name="HQrbn" />
| Estendida por toda [[América do Norte]].{{harvnp|Peterson|Chalif|1973|pp=168-169}}<ref>{{cita web|url=http://animals.nationalgeographic.com/animals/birding/red-breasted-nuthatch/|título=Red-Breasted Nuthatch ''Sitta canadensis''.|editorial=[[National Geographic Society]]|localidade=Washington D. C.|dataacceso=21 de febreiro de 2015|idioma=en}}</ref><ref name="Chih">{{cita web|url=http://www.scielo.org.mx/scielo.php?pid=S1870-74592012000200006&script=sci_arttext|título=Nuevos avistamientos de la sita canadiense (''Sitta canadensis'') en el norte del estado de Chihuahua, México|nome=Israel|apelidos=Moreno-Contreras|nome2=Martha Cristina|apelidos2=Arteaga Luna|nome3=Eduardo|apelidos3=Escudero González|localidade=[[México, D. F.]]|editorial=Sociedad para el Estudio y Conservación de las Aves en México, A.C|revista=Huitzil|volume=13|número=2|data=decembro de 2012|páxinas=137-140|issn=1870-7459|oclc=5728373663|dataacceso=6 de abril de 2015}}</ref> 18 millóns de exemplares<ref name="HQrbn" />
|-
| [[Ficheiro:SittaNagaensis.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta nagaensis]]''{{refn|group=upper-alpha|name=S.europaea|En ocasións clasificado como subespecie de ''S. europaea''.}}<br /><small>[[Henry Haversham Godwin-Austen|Godwin-Austen]], 1874</small>{{harvnp|Godwin-Austen|1874|p=44}}{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=180-181}}
| 
| 3
| 12,5 a 14&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores con tons grises pálidos, partes inferiores principalmente abrancazadas, lista ocular escura.<ref>{{harvnb|Harrap|1996|pp=114-117}}. Capítulo «Chestnut-vented Nuthatch»</ref>
| Desde o [[Tíbet]] ata o centro-sur de [[Vietnam]]{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|p=127}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta villosa png.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta villosa]]''<br /><small>[[Jules Verreaux|J. Verreaux]], 1865</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=184-185}}
| 
| 3
| 11,5&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores agrisadas e partes inferiores de cor rosa.<ref>{{harvnb|Harrap|1996|pp=140-142}}. Capítulo «Chinese Nuthatch»</ref>
| Leste de [[Asia]] (China, sueste de Siberia, e [[Corea]]){{harvnp|Dementev|Gladkov|1970|p=862}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta cashmirensis.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta cashmirensis]]''{{refn|group=upper-alpha|En ocasións, clasificado como subespecie de ''S. europaea'' e ''S. castanea''.}}<br /><small>[[William Edwin Brooks|W.E. Brooks]], 1871</small>{{harvnp|Salvin|et al.|1872|p=417|texto=''The Ibis'', 1872}}
| 
| ''ningunha''
| 14&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores principalmente agrisadas, partes inferiores avermelladas con gorxa e barbela máis pálidas.<ref>{{harvnb|Harrap|1996|pp=117-119}}. Capítulo «Kashmir Nuthatch»</ref>
| Centro-sur [[rexión indomalaia|indomalaio]] (desde o leste de [[Afganistán]] ata o oeste do [[Nepal]]){{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|p=128}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta leucopsis.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta leucopsis]]''<br /><small>[[John Gould|Gould]], 1850</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|p=186}}{{harvnp|Salvin|et al.|1872|p=20|texto=''The Ibis'', 1872}}
| 
| ''ningunha''
| 13&nbsp;cm de lonxitude, meixelas abrancazadas, barbela, gorxa e partes inferiores principalmente de cor gris escura.<ref>{{harvnb|Harrap|1996|pp=148-150}}. Capítulo «White-cheeked Nuthatch»</ref>
| Endémico do oeste do [[Himalaia]]{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|pp=130-131}}
|-
| [[Ficheiro:SittaCastanea.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta castanea]]''<br /><small>[[René Primevère Lesson|Lesson]], 1830</small><ref name="Rasmussen"/>
| 
| 2
| 13&nbsp;cm de lonxitude.<ref name="Rasmussen"/><ref name="HQchestnut-bellied" />
| Norte e centro da [[India]]{{harvnp|Ali|1941|pp=11-12}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta przewalskii.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta przewalskii]]''{{refn|group=upper-alpha|Taxon recentemente separado de ''S. leucopsis''.<ref>{{cita publicación periódica|idioma=en|título=Phylogeny, biodiversity, and species limits of passerine birds in the Sino-Himalayan region - a critical review|nome=Johen|apelidos=Martens|nome2=Dieter Thomas|apelidos2=Tietze|nome3=Martin|apelidos3=Päckert|revista=Ornithological Monographs|volume=70|número=1|páxinas=64-94|ano=2012|doi=10.1525/om.2011.70.1.64|url=http://www.aoucospubs.org/doi/abs/10.1525/om.2011.70.1.64|oclc=5791592472|issn=0078-6594|data=|data-acceso=31 de xaneiro de 2017|urlarquivo=https://archive.today/20140314222429/http://www.aoucospubs.org/doi/abs/10.1525/om.2011.70.1.64|dataarquivo=14 de marzo de 2014|urlmorta=yes}}</ref>}}<br /><small>[[Maksymilian Berezowski|Berezowski]] e [[Valentin Bianchi|Bianchi]], 1891</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=186-187}}
| 
| ''ningunha''
| 13&nbsp;cm de lonxitude, meixelas, barbela, gorxa e partes inferiores abrancazadas, partes superiores maiormente de cor gris escura.<ref name="Rasmussen"/>
| Sueste do Tíbet, centro-oeste da China
|-
| [[Ficheiro:Sitta cinnamoventris.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta cinnamoventris]]''<br /><small>[[Edward Blyth|Blyth]], 1842</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=182-183}}
| 
| 4
| 13&nbsp;cm de lonxitude, as cores poden variar entre as subespecies.<ref name="Rasmussen"/><ref name="HQchestnut-bellied">{{harvnb|Harrap|1996|pp=119-123}}. Capítulo «Chestnut-bellied Nuthatch»</ref>
| Desde o norte de [[Paquistán]] ata o norte do [[Sueste asiático]] (oeste de [[Yunnan|Yunán]]  [[Tailandia]]){{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|pp=125-126}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta carolinensis png.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta carolinensis]]''<br /><small>[[John Latham|Latham]], 1790</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=187-189}}{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=280-285}}
| 
| 7
| 13 a 14&nbsp;cm de lonxitude, a parte que rodea o ollo é completamente branca e as partes inferiores son abrancazadas tamén, as partes superiores son maiormente de cor azul a gris pálida.<ref name="HQwhite-browed" /><ref>{{cita libro|apelidos1=Bull|nome1=John|apelidos2=Farrand Jr.|nome2=John|título=The Audubon Society Field Guide to North American Birds, Eastern Region|url=https://archive.org/details/audubonsocietyfi00udva|editorial=Alfred A. Knopf, Inc|ano=1977|páxinas=[https://archive.org/details/audubonsocietyfi00udva/page/646 646]-647|oclc=612155910|isbn=978-0-394-41410-2|idioma=en}}</ref><br />[[:Ficheiro:Sitta carolinensis CT.ogv|<small>Faga clic para ver o vídeo]]</small>
| América do Norte, desde o sur do [[Canadá]] ata o norte de [[México]]{{harvnp|Peterson|Chalif|1973|pp=168-169}}<ref name="Chih" /><ref>{{cita web|url=http://animals.nationalgeographic.com/animals/birding/white-breasted-nuthatch/|título=White-Breasted Nuthatch ''Sitta carolensis''.|editorial=National Geographic Society|localidade=Washington D. C.|dataacceso=21 de febreiro de 2015|idioma=en}}</ref>
|-
| [[Ficheiro:Sitta neglecta.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta neglecta]]''<br /><small>[[Arthur Hay Tweeddale|Walden]], 1870</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|p=181}}
| 
| ''ningunha''
| 13&nbsp;cm de lonxitude.<ref name="Rasmussen"/><ref name="HQchestnut-bellied" />
| Desde [[Birmania]] ata o sur de Vietnam{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|pp=126-127}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta neumayer png.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta neumayer]]''<br /><small>[[Karl Michahelles|Michahelles]], 1830</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=173-174}}
| 
| 3
| 13,5&nbsp;cm de lonxitude, gorxa e partes inferiores abrancazadas que se escurecen ao chegar ao ventre pálido. O ton gris das partes superiores e o contraste da liña ocular varían entre as tres subespecies.<ref name="HQwrock" />
| Sueste de [[Europa]] e oeste de Asia ([[Turquía]], [[Israel]], [[Irán]] e [[Iraq]]).{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|pp=129-130}} 130&nbsp;000 parellas<ref name="HQwrock" />
|-
| [[Ficheiro:Sitta himalayensis.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta himalayensis]]''{{refn|group=upper-alpha|name=S.europaea|}}<br /><small>[[William Jardine (naturalista)|Jardine]] e [[Prideaux John Selby|Selby]], 1835</small>{{harvnp|Salvin|et al.|1872|p=20|texto=''The Ibis'', 1872}}
| 
| ''ningunha''
| 12&nbsp;cm de lonxitude, bico máis pequeno que o de ''S. cashmirensis'', partes inferiores avermelladas-alaranxadas con ou sen tons brillantes avermellados nas cobertoiras subcaudais, cobertoiras superiores abrancazadas e na cola, que o fan difícil de observar no campo.<ref>{{harvnb|Harrap|1996|pp=123-125}}. Capítulo «White-tailed Nuthatch»</ref>
| Desde o Himalaia ata o noroeste de Vietnam{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|pp=122-123}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta tephronota.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta tephronota]]''<br /><small>[[Richard Bowdler Sharpe|Sharpe]], 1872</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|p=175}}
| 
| 4
| 16 a 18&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores agrisadas e partes inferiores abrancazadas, coxas rosáceas.<ref name="HQerock" />
| Norte de Iraq e oeste de Irán, xusto ao leste de [[Asia Central]].{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|pp=129-130}} 43&nbsp;000 a 100&nbsp;000 parellas en Europa<ref name="HQerock" />
|-
| [[Ficheiro:SittaVictoriae.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta victoriae]]''{{refn|group=upper-alpha|En ocasións, clasificado como subespecie de ''S. himalayensis''.}}<br /><small>[[George Rippon|Rippon]], 1904</small>
| 
| ''ningunha''
| 11,5&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores agrisadas e inferiores maioritariamente abrancazadas.<ref name="HQwhite-browed">{{harvnb|Harrap|1996|pp=125-126}}. Capítulo «White-browed Nuthatch»</ref>
| Endémico do oeste de [[Myanmar]]{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|p=123}}{{harvnp|Hirschfeld|Swash|Still|2013|p=146}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta frontalis.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta frontalis]]''<br /><small>[[William Swainson|Swainson]], 1820</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=193-194}}
| 
| 5
| 12,5&nbsp;cm de lonxitude, meixelas cor lavanda con tons violáceos-azulados arriba, partes inferiores de cor ''beige'' e gorxa abrancazada, bico avermellado, mancha negra na fronte.<ref name="HQvfn" />
| Desde a India e [[Sri Lanka]] ata [[Indonesia]] e [[Filipinas]] no Sueste asiático{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|p=132}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta pygmaea.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta pygmaea]]''<br /><small>[[Nicholas Aylward Vigors|Vigors]], 1839</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=190-191}}{{harvnp|Campbell|Dawe|McTaggart-Cowan|Cooper|2007|pp=286-291}}
| 
| 6
| 10&nbsp;cm de lonxitude, píleo agrisado, partes superiores de cor azul a gris, partes inferiores abrancazadas, mancha abrancazada na caluga.<ref name="HQpigmy" />
| Do suroeste do Canadá ata o oeste de México{{harvnp|Peterson|Chalif|1973|pp=168-169}}<ref name="Chih" />
|-
| [[Ficheiro:SittaSolangiae.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta solangiae]]''{{refn|group=upper-alpha|Probablemente unha subespecie de ''S. oenochlamys''.}}<br /><small>([[Jean Théodore Delacour|Delacour]] e [[Pierre Jabouille|Jabouille]], 1930)</small>
| 
| 3
| 12,5 a 13,5&nbsp;cm de lonxitude, partes inferiores brancas, partes superiores azuladas, bico amarelo.<ref>{{harvnb|Harrap|1996|pp=164-165}}. Capítulo «Yellow-billed Nuthatch»</ref>
| Vietnam, [[Laos]], sueste da China{{harvnp|Sterling|Hurley|Minh|2006|pp=182, 188-190, 383}}
|-
| [[Ficheiro:Sitta pusilla.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta pusilla]]''{{refn|group=upper-alpha|En ocasións, clasificado como subespecie de ''S. pygmaea''.}}<br /><small>[[John Latham|Latham]], 1790</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=189-190}}
| 
| 2
| 10,5&nbsp;cm de lonxitude, píleo marrón cunha estreita liña ocular negra, barbela, ventre e meixelas abrancazadas con tons [[ante (color)|ante]], ás de cor gris azulada, pequena mancha branca na base do pescozo.<ref name="HQbhn" />
| Sueste dos [[Estados Unidos]] e [[Gran Bahama]]. 1,5 millóns de exemplares.<ref name="HQbhn" />
|-
| [[Ficheiro:SittaOenochlamys.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta oenochlamys]]''{{refn|group=upper-alpha|Adoita clasificarse como subespecie de ''S. pygmaea'', pero probablemente sexa subespecie de ''S. solangiae''.}}<br /><small>([[Richard Bowdler Sharpe|Sharpe]], 1877)</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=194-195}}
|
| 6
| 12,5&nbsp;cm de lonxitude, partes inferiores rosáceas, bico amarelo, partes superiores azuladas.<ref>{{harvnb|Harrap|1996|pp=165-168}}. Capítulo «Sulphur-billed Nuthatch»</ref>
| Endémico de Filipinas
|-
| [[Ficheiro:Sitta whiteheadi png.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta whiteheadi]]''<br /><small>[[Richard Bowdler Sharpe|Sharpe]], 1884</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|p=184}}
| 
| ''ningunha''
| 12&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores de cor azul a gris e partes inferiores avermelladas. O macho ten un píleo e liña ocular negros separados por unha lista superciliar branca; a femia ten un píleo e liña ocular agrisados.<ref name="HQcor">{{harvnb|Harrap|1996|pp=133-135}}. Capítulo «Corsican Nuthatch»</ref>
| Endémico de [[Córsega]].{{harvnp|Blondel|Aronson|1999|pp=47, 50}}{{harvnp|Saunders|et al.|1885|pp=28-31|texto=''The Ibis'', 1885}} 3.000 a 9.000 parellas<ref name="HQcor" />
|-
| [[Ficheiro:Sitta azurea expectata png.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta azurea]]''<br /><small>[[René Primevère Lesson|Lesson]], 1830</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|p=192}}{{harvnp|Salvin|et al.|1872|p=21|texto=''The Ibis'', 1872}}
| 
| 3
| 13,5&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores agrisadas e inferiores abrancazadas.<ref>{{harvnb|Harrap|1996|pp=168-169}}. Capítulo «Blue Nuthatch»</ref><br />[[:Image:Blue Nuthatch.ogg|<small>Faga clic para ver un vídeo]]</small>
| [[Malaisia]], [[Sumatra]] e [[Xava]]
|-
| [[Ficheiro:Sitta ledanti png.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta ledanti]]''<br /><small>[[Jacques Vielliard|Vielliard]], 1976</small>{{refn|group=lower-alpha|name=ledanti}}
| 
| ''ningunha''
| 13,5&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores de cor azul a gris e partes inferiores avermelladas. O macho ten un píleo e lista ocular negros separados por unha lista superciliar branca; a femia ten un píleo e liña ocular agrisados.<ref name="HQalg">{{harvnb|Harrap|1996|pp=135-138}}. Capítulo «Algerian Nuthatch»</ref>
| Endémico dalgúns macizos da Pequena Cabilia ([[Alxeria]]).{{harvnp|Hirschfeld|Swash|Still|2013|p=72}}{{harvnp|Blondel|Aronson|1999|pp=47, 50}} Menos de 1&nbsp;000 parellas<ref name="HQalg" />
|-
| [[Ficheiro:SittaMagna.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta magna]]''<br /><small>[[Robert George Wardlaw Ramsay|R.G.W. Ramsay]], 1876</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|p=180}}
| 
| 2
| 19,5&nbsp;cm de lonxitude, partes superiores agrisadas e inferiores abrancazadas.<ref name="HQgiant" />
| Desde o centro-sur da China ata o noroeste de Tailandia{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|pp=128-129}}
|-
| [[Ficheiro:SittaKrueperi.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta krueperi]]''{{refn|group=upper-alpha|Anteriormente clasificado como subespecie de ''S. canadensis'' e ''S. villosa''.}}<br /><small>[[August von Pelzeln|Pelzeln]], 1863</small>{{harvnp|Salvin|et al.|1872|p=451|texto=''The Ibis'', 1872}}
| 
| ''ningunha''
| 11,5 a 12,5&nbsp;cm de lonxitude, partes inferiores abrancazadas cunha gorxa avermellada, partes superiores maioritariamente de cor gris.<ref name="HQKrüper" />
| Desde o leste de [[Grecia]] ata Turquía.{{harvnp|Blondel|Aronson|1999|pp=47, 50}} 80&nbsp;000 a 170&nbsp;000 parellas<ref name="HQKrüper" />
|-
| [[Ficheiro:Sitta formosa png.png|110px|Debuxo.]]
| ''[[Sitta formosa]]''<br /><small>[[Edward Blyth|Blyth]], 1843</small>{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=191-192}}{{harvnp|Salvin|et al.|1872|p=21|texto=''The Ibis'', 1872}}
| 
| ''ningunha''
| 16,5&nbsp;cm de lonxitude, predominantemente negro con franxas brancas, dorso, coxas e ombros de cor azul brillante, partes inferiores alaranxadas sen brillo e rostro pálido.<ref>{{harvnb|Harrap|1996|pp=172-173}}. Capítulo «Beautiful Nuthatch»</ref>
| Desde o Himalaia ata o noroeste de Vietnam{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|p=131-132}}
|-
| colspan=6 |'''Notas'''
{{listaref|group=upper-alpha}}
|}

==== Híbridos observados ====
[[Ficheiro:Sitta caesia 1810.jpg|miniatura|110px|Debuxo que acompaña a descrición orixinal de ''Sitta caesia'' <small>Wolf,&nbsp;1810</small>.{{harvnp|Meyer|Wolf|1810}}]]
Moitas especies poden [[híbrido (bioloxía)|hibridarse]] cando as súas distribucións entran en contacto. En orde alfabética, observáronse os seguintes híbridos na natureza:<ref name="Hybrids"/>
* [[Sitta europaea|''Sitta'' (''europaea'') ''caesia'']] × ''[[Sitta europaea]] europaea'', onde ''Sitta'' (''europaea'') ''caesia'' é considerado como unha especie independente, é un híbrido común na natureza (desde o mar Báltico ata o mar Negro);{{harvnp|Voisin|Voisin|Causey|Dickinson|2002}}{{harvnp|Saunders|et al.|1885|p=243|texto=''The Ibis'', 1885}}{{harvnp|Hellmayr|1903|p=176}}
* ''[[Sitta cashmirensis]]'' × ''[[Sitta castanea]]'', híbrido observado en cativerio por dúas especies separadas altitudinalmente;
* ''Sitta cashmirensis'' × [[Sitta europaea|''Sitta'' (''europaea'') ''sinensis'']],{{harvnp|Salvin|et al.|1872|p=465|texto=''The Ibis'', 1872}} híbrido observado en cativerio por dúas especies con distribucións solapadas;
* ''[[Sitta castanea]]'' × ''Sitta'' (''europaea'') ''sinensis'', híbrido observado en cativerio por dúas especies con distribucións solapadas;
* ''[[Sitta europaea]] europaea'' × ''Sitta'' (''europaea'') ''sinensis'', onde ''Sitta'' (''europaea'') ''sinensis'' foi considerada como unha especie independente,{{harvnp|Hellmayr|1903|p=179}}{{harvnp|Voisin|Voisin|Causey|Dickinson|2002}}{{harvnp|Salvin|et al.|1872|p=465|texto=''The Ibis'', 1872}} híbrido común na natureza (nordeste da China) e que corresponde posiblemente á subespecie ''Sitta europaea amurensis''; e,
* ''[[Sitta nagaensis]]'' × ''Sitta'' (''europaea'') ''sinensis'', suposto híbrido, pero probablemente común (sur da China) e que corresponde posiblemente á subespecie ''Sitta nagaensis montium''.{{harvnp|Voisin|Voisin|Causey|Dickinson|2002}}{{harvnp|fotolulu|2014|p=378}}{{harvnp|Hellmayr|1903|p=179}}

==== Especies fósiles ====
[[Ficheiro:Sitta senogalliensis.jpg|miniatura|Fósil descrito coa denominación «''Sitta senogalliensis''».]]

En 1852, [[Paul Gervais]] describiu un fósil do [[Eoceno]] superior en [[Montmartre]], baixo o nome de «''Sitta? cuvieri''» sen estar seguro da composición do xénero, pero ao encontrar o bico e as patas indicou que se parecían ás das agatuñadeiras.<ref name="Gervais18481852"/>{{harvnp|Salvin|et al.|1872|p=424|texto=''The Ibis'', 1872}} Este [[taxon]] foi desprazado posteriormente de ''Sitta'' a un novo xénero, ''Palaegithalus'', por [[Alphonse Milne-Edwards]];<ref name="MilneEdwards18691871"/>{{harvnp|Milne-Edwards|1864|p=72}} en 1933 considerouse como pertencente á familia [[Paridae]] por Kálmán Lambrecht<ref name="Lambrecht1933"/> e a [[Motacillidae]] por Jean Brunet en 1970.<ref name="Brunet1970"/> Finalmente, en 1998 Gerald Mayr suxeriu que a proximidde de ''Sylviornis'' con ''Sitta cuvieri'' demostraría que son sinónimos;<ref name="Mayr1998"/> eses taxons mantéñense en ''[[incertae sedis]]''.<ref name="Mlíkovský2002"/>

En 1888, Alessandro Portis describiu ''Sitta senogalliensis'' baseándose en restos fósiles atopados en [[Senigallia]] ([[Italia]]), que datan de finai do [[Mioceno]].<ref name="Marshall" /><ref name="Portis1888"/> Porén, a permanencia deste fósil na familia púxose en dúbida e a especie considérase tamén ''incertae sedis'' desde 2002.<ref name="Mlíkovský2002"/>

En 2008, encontrouse o fósil dun [[tarsometatarso]] dereito en [[Baviera]] e foi descrito co nome ''Certhiops rummeli''. Datado no Mioceno, probablemente pertenza a un paxaro gabeador da superfamilia Certhioidea, aínda que a posición exacta neste grupo non se determinou.<ref name="Manegold"/>

=== Subfamilias e subxéneros ===
[[Ficheiro:Sitta europaea and S. arctica bills.svg |miniatura|right|400px|Buturlín tivo en conta diferenzas morfolóxicas entre as subespecies da agatuñadeira eurasiática (como por exemplo a forma do bico) para elevar ''S. e. arctica'' á categoría de especie.{{harvnp|Red'kin|Konovalova|2006|p=256}}]]
En 1916, o ornitólogo ruso [[Serguei Aleksandrovich Buturlín]] publicou unha revisión da familia, como resultado de dez anos de traballo. Describiu especialmente tres novas subespecies, pero sobre todo varias subfamilias, xéneros e subxéneros, aínda que daquela o xénero era considerado moi homoxéneo. Ofreceu a seguinte disposición:<ref name="Stone1916"/>
* Daphaenosittinae, que contén os [[Neosittidae]], agora claramente separados das agatuñadeiras.
** ''Daphaenositta'' <small>De Vis, 1897</small>.{{harvnp|Hellmayr|1903|p=201}}
** ''Neositta'' <small>Hellmayr, 1901</small>.{{harvnp|Hellmayr|1903|pp=195-201}}
* Cyanosittinae
** ''Poecilositta'' <small>Buturlín, 1916</small>: coa [[especie tipo]] ''[[Sitta azurea]]''; considérase un substituto de ''Dendrophila'' <small>Swainson, 1837</small> coa dispoñibilidade cuestionada por ''Dendrophila'' <small>Hodgson, 1837</small>,{{harvnp|Stuart Baker|Oates|Blanford|1922|p=121}} sinónimo de ''[[Arborophila]]'' <small>Hodgson, 1837</small>.
** ''Cyanositta'' <small>Buturlín, 1916</small>: coa especie tipo ''[[Sitta frontalis]]''.
* Sittinae
** ''Callisitta'' <small>Bonaparte, 1850</small>: coa especie tipo ''[[Sitta formosa]]''.
** ''Arctositta'' <small>Buturlín, 1916</small>: coa especie tipo ''[[Sitta arctica]]''.
** ''Sitta'' <small>Linnaeus, 1758</small>: coa especie tipo ''[[Sitta europaea]]''.
*** ''Sitta'' (''Homositta'') <small>Buturlín, 1916</small>: coa especie tipo ''[[Sitta castanea]]''.
*** ''Sitta'' (''Micrositta'') <small>Buturlín, 1916</small>: coa especie tipo ''[[Sitta villosa]]''.
*** ''Sitta'' (''Leptositta'') <small>Buturlín, 1916</small>: coa especie tipo ''[[Sitta leucopsis]]'', e inclúe tamén a ''[[Sitta carolinensis]]''.
*** ''Sitta'' (''Sitta'') <small>Linnaeus, 1758</small>: coa especie tipo ''[[Sitta europaea]]''.
** ''Mesositta'' <small>Buturlín, 1916</small>: coa especie tipo ''[[Sitta himalayensis]]''.
** ''Rupisitta'' <small>Buturlín, 1907</small>: coa especie tipo ''[[Sitta tephronota]]''.

Hoxe en día a maioría dos autores modernos recoñecen que este xénero agrupa todos as agatuñadeiras, coa notable excepción de Hans Wolters Edmund, quen, no seu libro ''Die Vogelarten der Erde'' (publicado entre 1975 e 1982), presentou unha división en catro xéneros e varios subxéneros, e incluíu unha serie de taxons de Buturlín. Porén, as dúas agatuñadeiras pequenas —''[[Sitta pygmaea|S. pygmaea]]'' e ''[[Sitta pusilla|S. pusilla]]''— non foron colocados en ningún subxénero, pero, en 1993, o zoólogo suízo Urs Noel Glutz von Blotzheim reutilizou o subxénero ''Sitta'' (''Mesositta'') de Buturlín para agregar nel as dúas especies asiáticas. O resultado foi unha división en subxéneros, pouco utilizada, que inclúe as especies en sete subxéneros e compostos:<ref name="MatthysenAppendix1"/>

{{Columnas
| col1 = * ''Sitta'' (''Callisitta'') <small>Bonaparte, 1850</small>
** ''[[Sitta formosa]]''
* ''Sitta'' (''Poecilositta'') <small>Buturlín, 1916</small>
** ''[[Sitta azurea]]''
* ''Sitta'' (''Oenositta'') <small>Wolters, 1979</small>
** ''[[Sitta solangiae]]''
** ''[[Sitta frontalis]]''
** ''[[Sitta oenochlamys]]''
* ''Sitta'' (''Sitta'') <small>Linnaeus, 1758</small>
** ''[[Sitta magna]]''
** ''[[Sitta tephronota]]''
** ''[[Sitta neumayer]]''
** ''[[Sitta europaea]]''
** ''[[Sitta arctica]]''
** ''[[Sitta nagaensis]]''
** ''[[Sitta cashmirensis]]''
** ''[[Sitta castanea]]''
** ''[[Sitta cinnamoventris]]''
** ''[[Sitta neglecta]]''
| col2 = * ''Sitta'' (''Mesositta'') <small>Buturlín, 1916</small>
** ''[[Sitta himalayensis]]''
** ''[[Sitta victoriae]]''
** ''[[Sitta pygmaea]]''
** ''[[Sitta pusilla]]''
* ''Sitta'' (''Micrositta'') <small>Buturlín, 1916</small>
** ''[[Sitta canadensis]]''
** ''[[Sitta villosa]]''
** ''[[Sitta yunnanensis]]''
** ''[[Sitta krueperi]]''
** ''[[Sitta ledanti]]''
** ''[[Sitta whiteheadi]]''
* ''Sitta'' (''Leptositta'') <small>Buturlín, 1916</small>
** ''[[Sitta leucopsis]]''
** ''[[Sitta przewalskii]]''
** ''[[Sitta carolinensis]]''
}}

=== Filoxenia ===

As agatuñadeiras posiblemente son orixinarias do sueste de Asia, onde hoxe en día se observa a maior diversidade de especies do xénero.<ref name="MatthysenChapter1-5"/> Pouco despois da descrición do ''S. ledanti'', Jacques Vielliard propuxo en 1978 unha [[filoxenia]] xeral das agatuñadeiras.<ref name="Vielliard1978"/> En 2010, Erik Matthysen explicou que a única [[filoxenia molecular]] existente era un estudo de Éric Pasquet feito en 1998, no que se examinaron dez especies e incluía cinco dos seis grupos «''canadensis''» correspondentes ao subxénero ''Micrositta'', agás ''S. yunnanensis''.<ref name="Pasquet1998"/><ref name="MatthysenAppendix1"/> Esta filoxenia invalidou, polo menos en parte, a proposta de Vielliard. En 2014, Éric Pasquet ''et al.'' publicaron unha filoxenia baseada no [[ADN]] nuclear e [[ADN mitocondrial|mitocondrial]] de 21 especies de agatuñadeiras.<ref name="Pasquet2014"/> As poucas especies que non foron incluídas no estudo non supoñen grandes gretas na reconstrución da filoxenia: ''S. castanea'', ''S. cinnamoventris'', ''S. neglecta'' e ''S. arctica'', que son probablemente próximos á agatuñadeira eurasiática; ''S. victoriae'' é probablemente próximo a ''S. himalayensis''; ''S. leucopsis'' é próximo a ''S. przewalskii'', e ''S. solangiae'' é próximo a ''S. frontalis'' e a ''S. oenochlamys''.
{| align="center;"
|
{| class="infobox" alignBottom="left;"
! scope="col" style="border-bottom:1px solid; background:#DCDCDC;" text-align="center;"| Vielliard (1978):<ref name="Vielliard1978"/>
! scope="col" style="border-bottom:1px solid; background:#DCDCDC;" text-align="center;"| Pasquet (1998):<ref name="Pasquet1998"/>
! scope="col" style="border-bottom:1px solid; background:#DCDCDC;" text-align="center;"| Pasquet ''et al.'' (2014):<ref name="Pasquet2014"/>
|-
|valign="top"|
{{clade
        |label1=
        |1={{clade
           |style=
           |label1=''Sitta''
           |1={{clade
               |label1=|1=''Sitta villosa''
               |label2=|2={{clade|label1=|1=† ''Sitta senogalliensis''? |label2=|2={{clade|label1=grupo de «as sitas mesoxenéricas»|1={{clade|label1=|1={{clade|label1=|1=''Sitta ledanti''|label2=|2=''Sitta krueperi'' }} |label2=|2=''Sitta whiteheadi''
 }} }} }}
               |label3=|3={{clade|label1=|1=''Sitta pusilla''/''Sitta pygmaea''|label2=|2= {{clade|label1=|1=''Sitta leucopsis''/''Sitta carolinensis''|label2=|2= {{clade|label1=|1=''Sitta canadensis''|label2=|2= {{clade|label1=|1=''Sitta yunnanensis''|label2=|2= {{clade|label1=|1={{clade|label1=|1=''Sitta himalayensis''/''Sitta victoriae''|label2=|2={{clade|label1=|1=''Sitta castanea''|label2=|2={{clade|label1=|1=''Sitta cashmirensis''|label2=|2={{clade|label1=|1=''Sitta europaea''/''Sitta nagaensis''|label2=|2={{clade|label1=|1=''Sitta neumayer''/''Sitta tephronota'' }} }} }} }} }}
|label2=|2= {{clade|label1=|1={{clade|label1=|1=''Sitta magna'' |label2= |2= {{clade|label1=|1=''Sitta azurea'' |label2= |2= {{clade|label1=|1=''Sitta formosa'' }} }} }} |label2= |2=''Sitta frontalis''/''Sitta solangiae'' }} }} }} }} }} }} 
               }}
           }}
        }}
|valign="top"|
{{clade
        |label1=
        |1={{clade
           |style=
           |label1=
           |1={{clade
              |label1= 
              |1={{clade|label1=|1=''Sitta frontalis'' |label2=|2={{clade|label1=|1=''Sitta pygmaea'' |label2=|2={{clade|label1=«grupo ''canadensis''»|1={{clade|label1=|1=''Sitta canadensis''|label2=|2={{clade|label1=|1=''Sitta whiteheadi'' |label2=|2=''Sitta villosa'' }} |label3= |3={{clade|label1=|1=''Sitta krueperi'' |label2=|2=''Sitta ledanti'' }}
                   }}
}} }} }}
              |label2=
              |2={{clade|label1=|1=''Sitta europaea'' |label2=|2={{clade|label1=|1=''Sitta carolinensis'' |label2=|2={{clade|label1=|1=''Sitta europaea'' |label2=|2={{clade|label1=|1=''Sitta himalayensis'' }} }} }}
                 }}
              }}
           }}
        }}
|valign="top"|
{{clade
        |label1=''Sitta''
        |1={{clade |label1= |1={{clade |label1= |1=''Sitta carolinensis''
        |label2= 
        |2=''Sitta magna''}}
        |label2=
        |2={{clade |label1= |1={{clade |label1= |1={{clade |label1= |1=''Sitta pusilla''|label2= |2=''Sitta pygmaea''}}
        |label2= 
        |2={{clade |label1= |1={{clade |label1= |1=''Sitta yunnanensis''|label2=|2={{clade|label1=|1={{clade|label1=|1=''Sitta canadensis''|label2=|2={{clade|label1=|1=''Sitta whiteheadi'' |label2=|2=''Sitta villosa''}}
                   }}
                 |label2=
                 |2={{clade|label1=|1=''Sitta ledanti'' |label2=|2=''Sitta krueperi''  }} }} }}
}}
        |label3=
        |3={{clade
        |label1=
        |1={{clade
           
           |label1=
           |1={{clade |label1= |1=''Sitta azurea''|label2=|2={{clade |label1= |1=''Sitta frontalis''|label2= |2=''Sitta oenochlamys'' }} }}
           |label2=
           |2={{clade
              |label1= 
              |1={{clade |label1= |1=''Sitta formosa'' |label2=|2={{clade |label1= |1= {{clade |label1= |1=''Sitta tephronota'' |label2= |2=''Sitta neumayer''  }}  |label2= |2={{clade |label1= |1=''Sitta cashmirensis'' |label2= |2=''Sitta nagaensis'' |label3= |3= ''Sitta europaea''}}  |label3= |3=''Sitta himalayensis''  }}

}} }}                 }} 
              }}
           }}

}} 
        |label3=
        |3=''Sitta przewalskii''}}
        }}
<center><small>Estatisticamente, pequenos nodos de soporte foron substituídos por [[politomía]]s.</small></center>
|}
|}

=== Historia evolutiva ===
Segundo Pasquet ''et al.'' (2014) a orixe da familia data de principios do [[Mioceno]] e en [[radiación adaptativa|diverxencias]] antigas que ocorreron hai arredor de 15 millóns de anos. Hai once millóns de anos, producíronse dúas colonizacións independentes do continente americano procedentes de Asia, por unha parte a rama do ''S. magna'' e ''S. carolinensis'', e por outra a rama do grupo ''canadensis'' e o grupo composto por ''S. pygmaea'' e ''S. pusilla''.<ref name="Pasquet2014"/> A historia paleoxeográfica do grupo «''canadensis''» sería a seguinte: a diverxencia entre os dous [[clado]]s principais (''S. canadensis''-''S. whiteheadi''-''S. villosa'' por unha parte, e ''S. krueperi''-''S. ledanti'' pola outra) parece abranguer máis de cinco millóns de anos, ao final do [[Mioceno]], cando o clado de ''krueperi'' e ''ledanti'' se instalou na cunca do [[mar Mediterráneo|Mediterráneo]] durante a [[crise salina do Messinense]]. As dúas especies constituíntes separáronse hai 1&nbsp;750&nbsp;000 anos. O outro clado dividiuse á súa vez en tres, con poboacións illadas no leste de Asia e dando lugar ao ''S. canadensis'' norteamericano, e hai aproximadamente un millón de anos desde o oeste, o que marcou a separación entre a agatuñadeira corsa (''S. whiteheadi'') e o chinés (''S. villosa'').<ref name="Pasquet1998"/> ''S. pygmaea'' e ''S. pusilla'' escindíronse hai seis millóns de anos. O clado das dúas agatuñadeiras rupestres (''S. neumayer'' e ''S. tephronota'') separouse do grupo ''europaea'' hai aproximadamente trece millóns de anos, e ambas as especies separáronse hai catro millóns de anos. A situación de ''S. formosa'' no grupo é estatisticamente débil, e a súa relación é cuestionable, mais representa unha antiga liñaxe de hai probablemente catorce millóns de anos.<ref name="Pasquet2014"/>

{{Cita
 |col2=Pour un naturaliste, toute rencontre avec une espèce inattendue est sujet d'étonnement et d'enthousiasme. J'ai d'abord cru avoir affaire à la Sittelle corse (ou à une variété de cette espèce), ce qui aurait été plus banal qu'une espèce inconnue mais fort étonnant quand même. Je ne m'imaginais pas que cela puisse être une découverte, convaincu que j'étais d'être sous-informé ou sous-documenté. |Para un naturalista, calquera encontro cunha especie inesperada é obxecto de asombro e entusiasmo. Ao principio pensei que se trataba da agatuñadeira corsa (ou dunha variedade desta especie), o que tería sido un poco más banal pero seguiría sendo moi sorprendente. Non imaxinei que isto puidese ser un descubrimento, [xa que estaba] convencido de que quizais eu estaba mal informado ou mal documentado.
|Jean-Paul Ledant{{refn|group=lower-alpha|name=ledanti|O 5 de outubro de 1975, Jean-Paul Ledant —agrónomo belga afeccionado á ornitoloxía— descubriu a agatuñadeira de Cabilia (''S. ledanti'') nas súas observacións en Alxeria.<ref>{{cita web|idioma=fr|autor=Laurence D|url=http://www.monde-berbere.net/nature1A1.htm|título=La sittelle kabyle (''Sitta ledanti'') : l'oiseau rare. Interview de J.-P. Ledant.|ano=2007|editorial=Monde Berbère - Association Culturelle n'Imazighen|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20080827205501/http://www.monde-berbere.net/nature1A1.htm|data-arquivo=27 de agosto de 2008|dataacceso=29 de agosto de 2013|id=interviewLedant|url-morta=yes}}</ref><ref>{{cita web|idioma=fr|autor=J.-J. B. |título=Un oiseau inconnu découvert en Algérie |data=28 de xullo de 1976 |xornal=[[Le Monde]]|localidade=París|editorial=Société éditrice du Monde, s.a|url=http://www.lemonde.fr/archives/article/1976/07/28/un-oiseau-inconnu-decouvert-en-algerie_2951235_1819218.html}}</ref> Considérase a agatuñadeira o achado máis recente, ao fixar a súa separación de ''S. whiteheadi'' e ''S. krueperi''.<ref name="ThibaultSeguinNorris2000Taxinomie"/><ref name="Vielliard1978"/>{{harvnp|Dubois|Nemésio|2007}} }}
}}

== Relación co ser humano ==
=== Na cultura popular ===
 
[[Ficheiro:Sigurd.svg|miniatura|[[Pedra tallada de Ramsund]] do [[século XI]] en [[Suecia]], que representa como Sigurd (ou Siegfried) aprendeu a linguaxe dos paxaros, tal como aparece na ''Edda poética'' e a ''[[Saga Völsunga]]''. No punto 2º, os paxaros dinlle a Sigurd que Regin non manterá a súa promesa de reconciliación e intentará asasinalo, e isto provoca que Sigurd lle corte a cabeza ao seu pai adoptivo.<br /> Segundo o ''[[Cantar dos nibelungos]]'' ditos paxaros eran agatuñeiras.{{harvnp|Reichert|2011|p=213}} ]]
Segundo as crezas dalgunhas tribos indíxenas de América do Norte, un [[tótem]] coa figura deste paxaro podía transmitir as súas cualidades aos seres humanos. Os seres humanos que foran capaces de comunicarse coas agatuñeiras adquirían máis confianza neles mesmos (un paxaro que se despraza boca abaixo nas árbores representa esa cualidade).<ref name="Eaglemoss13"/> Na colección de poemas do [[século XIII]] ''[[Edda poética]]'' da [[mitoloxía nórdica]], un poema conta a historia dun mozo aventureiro, chamado [[Sigurd]] (ou Siegfried), quen xunto co anano [[Regin]] (o seu pai adoptivo), matou o [[dragón]] [[Fafner]]. Bebeu un pouco de sangue do dragón e empezou a entender a linguaxe das agatuñeiras que o rodeaban. Estes avisárono da traizón do anano, que quería matalo para apoderarse dos tesouros do dragón. Sigurd, guiado polas agatuñeiras, matou a Regin e dirixiuse á corte do reino co tesouro, onde casou cunha bela princesa.{{harvnp|Reichert|2011|p=213}}<ref name="Eaglemoss13"/>

[[Plinio o Vello]] cría que os niños de certas aves feitos nos cantís, como os das agatuñadeiras rupestres ou as [[Hirundinidae|andoriñas]], inspiraron o ser humano a construír casas con ladrillos de arxila.<ref name="Pliny" /> O naturalista francés [[Georges-Louis Leclerc, conde de Buffon]] informou e comentou na súa ''[[Histoire naturelle]]'' unha interpretación de [[Pierre Belon]] sobre as relacións entre as parellas da agatuñadeira eurasiática:<ref name="Buffon1778"/>
{{cita|col2=« Les paysans ont observé, dit Belon, que le mâle bat sa femelle quand il la trouve lorsqu'elle s'est départie de lui, dont ils ont fait un proverbe pour un qui se conduit sagement en ménage, qu'il ressemble au torche-pot » mais quoi qu'il en soit de la sagesse des maris, je ne crois point que, dans ce cas particulier, celui-ci ait la moindre intention de battre sa femme; je croirais bien plutôt que cette femelle, qui se fait désirer si long-temps avant la ponte, est la première à se retirer après l'éducation de sa famille, et que lorsque le mâle la rencontre après une absence un peu longue, il l'accueille par des caresses d'autant plus vives, même un peu brusques, et que des gens qui n'y regardent pas de si près, auront prises pour de mauvais traitements.|«Os agricultores observaron —di Belon— que o macho golpea a femia cando a encontra logo de que esta se separou del, e teñen un proverbio: quen sabiamente dirixe un fogar parece unha agatuñadeira eurasiática», pero aínda que sexa unha analoxía á sabeduría marital, non creo que se aplique neste caso particular, xa que a agatuñadeira non ten intención de golpear a súa parella; creo, máis ben, que esta femia que se fai desexar tanto tempo antes da posta dos ovos, é a primeira en irse logo da educación da súa familia, e que cando se reúne co macho despois dunha ausencia un pouco longa, este acóllea cos agarimos más vívidos, mesmo un pouco bruscos, e que as persoas que non o ven de preto supoñerán que é un maltrato.}}

=== Ameazas e estado de conservación ===

[[Ficheiro:SittaWhiteheadiKeulemans2.jpg|miniatura|esquerda|Parella de ''S. whiteheadi'' ilustrada por [[John Gerrard Keulemans]]. Esta é unha das cinco especies de agatuñadeiras en perigo de extinción.]]
En 2016, a [[IUCN|Unión Internacional para a Conservación da Natureza]] (UICN) recoñeceu 29 especies no xénero ''Sitta'', aínda que o [[Congreso Ornitolóxico Internacional]] e a [[British Ornithologists' Union]] só recoñecen 28 .<ref name= sangster2012>{{harvnb|Sangster|Collinson|Crochet|Knox|2012}}</ref> A subespecie ''insularis'' de ''[[Sitta pusilla|S. pusilla]]'' agora é considerada especie independente. A UICN estima que dezaoito especies teñen poboacións en declive e só tres están en aumento.<ref name="UICN"/> Porén, a maioría das 29 non están ameazadas: 21 teñen a clasificación de "menos preocupante" e dous de "case ameazadas".{{refn|group=lower-alpha|A UICN recomenda que se tomen precaucións para evitar clasificar as especies con "datos insuficientes" cando a ausencia de rexistros podería indicar realmente o seu perigoso descenso:{{cita|col2=If the range of a taxon is suspected to be relatively circumscribed, if a considerable period of time has elapsed since the last record of a taxon, or if there are reasonable chances of unreported surveys in which the taxon has not been found, or that habitat loss has had an unfavourable impact, threatened status may well be justified.|Se se sospeita que a distribución dun taxón está relativamente circunscrita, se transcorreu un período considerable de tempo desde o último rexistro dun taxon, ou se existen posibilidades razoables de enquisas non declaradas nas que non se encontrou o taxon, ou que a perda de hábitat tivo un impacto desfavorable, o estado de ameazado pode estar ben xustificado.|{{harvnb|Sutherland|2008|p=23}}}} }} Algunhas especies, como a agatuñadeira eurasiática ou as agatuñadeiras norteamericanas, teñen distribucións moi extensas e grandes poboacións, polo que teñen escasos problemas na súa conservación, aínda que poden verse afectadas localmente pola [[fragmentación do hábitat]].{{harvnp|Hanski|1998}}<ref name="Varo"/><ref name="vanLangeveld"/>{{refn|group=lower-alpha|A familia está protexida por tratados internacionais sobre aves migratorias da [[Unión Europea]] (mediante o [[Convenio relativo á Conservación da Vida Silvestre e do Medio Natural de Europa]])<ref>{{cita publicación periódica|idioma=en|url=http://conventions.coe.int/treaty/en/Treaties/Html/104.htm|título=Convention on the Conservation of European Wildlife and Natural Habitats|editorial=[[Consello de Europa]]
|data=19 de setembre de 1979|localidade=[[Berna]]|oclc=6952454|dataacceso=23 de abril de 2015}}</ref><ref>{{cita publicación periódica|url=http://www.boe.es/boe/dias/1986/10/01/pdfs/A33547-33555.pdf|título=Instrumento de ratificación del Convenio relativo a la conservación de la vida silvestre y del medio natural en Europa, hecho en Berna el 19 de septiembre de 1979|revista=[[Boletín Oficial del Estado]]|editor=[[Ministerio de Asuntos Exteriores (España)|Ministerio de Asuntos Exteriores de España]]|data=1 de outubro de 1986| número=235| páxinas=33547-33555|editorial=[[Axencia Estatal Boletín Oficial do Estado]]|localidade=Madrid|id=[http://www.boe.es/buscar/doc.php?id=BOE-A-1986-25961 BOE-A-1986-25961]|dataacceso=23 de abril de 2015}}</ref> e países de América do Norte.<ref>{{cita web|url=http://www.conanp.gob.mx/contenido/pdf/CONVENIO%20ENTRE%20LOS%20ESTADOS%20UNIDOS%20MEXICANOS%20Y%20LOS%20ESTADOS%20UN.pdf|título=Convenio entre los Estados Unidos Mexicanos y los Estados Unidos de América para la protección de aves migratorias y de mamíferos cinegéticos|editor=[[Secretaría de Relaciones Exteriores (México)|Secretaría de Relaciones Exteriores de México]]|data=7 de febreiro de 1936|editorial=Gobierno de México|localidade=México, D. F.|dataacceso=23 de abril de 2015|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160304190336/http://www.conanp.gob.mx/contenido/pdf/CONVENIO%20ENTRE%20LOS%20ESTADOS%20UNIDOS%20MEXICANOS%20Y%20LOS%20ESTADOS%20UN.pdf|dataarquivo=04 de marzo de 2016|urlmorta=yes}}</ref> }}

A UICN considera que seis especies están ameazadas e prognostica redución de poboacións. Dúas especies son "vulnerables" —''S. whiteheadi'' e ''S. formosa''— e catro están "en perigo de extinción": ''S. magna'', ''S. victoriae'', ''S. ledanti'' e a «agatuñadeira das Bahamas» (considerado anteriormente como a subespecie ''insularis'' de ''S. pusilla'').<ref name="UICN"/> ''S. magna'' anteriormente era considerado "vulnerable", pero as investigacións levadas a cabo en 2012 e 2013 indican que a súa poboación é moito máis limitada que a estimada na década de 2000, o seu hábitat está sendo destruído e aumenta a fragmentación.<ref name="UICNmagna"/> ''S. victoriae'' encóntrase no monte Vitoria (tamén chamado [[Nat Ma Taung]]) no oeste de [[Birmania]], onde o bosque foi arrasado ata os 2&nbsp;000 metros sobre o nivel do mar, e os hábitats restantes entre os 2&nbsp;000 e 2&nbsp;500 metros están moi degradados. Preto de 12&nbsp;000 espécimes viven no [[Parque nacional de Nat Ma Taung]], e as trampas e incendios agravan as ameazas sobre a especie. A poboación, estimada en varios miles de individuos, está en declive e non se están a aplicar medidas de protección para evitar tal [[destrución do hábitat|destrución do seu hábitat]].<ref name="UICNvictoriae"/>{{harvnp|Hirschfeld|Swash|Still|2013|p=146}}<ref name="ThetZawNaing"/> Á súa vez, ''S. ledanti'' encóntrase unicamente nalgunhas pequenas áreas de [[Cabilia]] en [[Alxeria]] e a súa poboación podería non ser superior a 1&nbsp;000 espécimes. Está ameazada pola destrución do hábitat por incendios, a erosión do solo, o pastoreo e a deforestación ilegal, incluso no [[Parque nacional de Taza]].<ref name="Harrap1992"/><ref name="BLIledanti"/>{{harvnp|Hirschfeld|Swash|Still|2013|p=95}} Pola súa parte, a poboación da «agatuñadeira das Bahamas» é moi pequena (uns 1&nbsp;200 individuos maduros segundo unha estimación) e só vive nos bosques de piñeiros ''[[Pinus caribaea]]'', un dos hábitats máis ameazados das [[Antillas Menores]].<ref name="UICNinsularis" />

A [[deforestación]] é responsable do descenso na poboación de ''S. yunnanensis'' e ''S. solangiae''. A primeira especie enfróntase a unha destrución inminente das árbores, concretamente os bosques abertos de piñeiros; é común a escala local, aínda que desapareceu de moitos lugares onde se contaban por miles ao principio do [[século XX]].<ref name="UICNyunnanensis"/> ''S. solangiae'' está particularmente ameazado en [[Hainan]], onde perdeu máis do 70 % dos bosques entre 1949 e 1991 debido á [[agricultura itinerante]] e o uso da madeira como combustible durante o programa de recolonización do goberno chinés.<ref name="UICNsolangiae"/> ''S. krueperi'' está ameazado pola urbanización e o desenvolvemento en e arredor dos bosques de coníferas, principalmente nas costas do Mediterráneo, onde a especie algunha vez prosperou.<ref name="HQKrüper" /> En [[Turquía]], unha lei de 2003 que promove o desenvolvemento do turismo agudizou as ameazas ás aves: reduce a burocracia e fai que sexa máis doado construír instalacións turísticas e casas de veraneo na zona costeira, onde a perda dos bosques é un problema cada vez maior para as agatuñadeiras.<ref name="UICNkrueperi"/><ref name="Turkey"/>

== Notas ==
{{listaref|group=lower-alpha}}

;Referencias
{{listaref|4|refs=
<ref name="HBW">{{harvnb|del Hoyo|Elliott|Christie}}</ref>
<ref name="MatthysenChapter1-8">{{harvnb|Matthysen|1998|p=8}}. Capítulo 1 «Introducing the Nuthatches»</ref>
<ref name="MatthysenChapter1-10">{{harvnb|Matthysen|1998|p=10}}. Capítulo 1 «Introducing the Nuthatches»</ref>
<ref name="MatthysenChapter1-11">{{harvnb|Matthysen|1998|p=11}}. Capítulo 1 «Introducing the Nuthatches»</ref>
<ref name="HQfamily">{{harvnb|Harrap|1996|pp=16-17}}. Capítulo «Family Introduction»</ref>
<ref name="MatthysenChapter1-9">{{harvnb|Matthysen|1998|p=9}}. Capítulo 1 «Introducing the Nuthatches»</ref>
<ref name="HQgiant">{{harvnb|Harrap|1996|pp=169-172}}. Capítulo «Giant Nuthatch»</ref>
<ref name="HQbhn">{{harvnb|Harrap|1996|pp=130-133}}. Capítulo «Brown-headed Nuthatch»</ref>
<ref name="Templeton">{{harvnb|Templeton|Greene|2007}}</ref>
<ref name="HQeurasian">{{harvnb|Harrap|1996|pp=109-114}}. Capítulo «Eurasian Nuthatch»</ref>
<ref name="HQpigmy">{{harvnb|Harrap|1996|pp=127-130}}. Capítulo «Pygmy Nuthatch»</ref>
<ref name="Cornellrbn">{{cita web |idioma=en |título=Red-breasted Nuthatch |obra=Bird Guide |url=http://www.birds.cornell.edu/AllAboutBirds/BirdGuide/Red-breasted_Nuthatch_dtl.html |editorial=Cornell Laboratory of Ornithology}}</ref>
<ref name="HQwrock">{{harvnb|Harrap|1996|pp=155-158}}. Capítulo «Western Rock Nuthatch»</ref>
<ref name="HQerock">{{harvnb|Harrap|1996|pp=158-161}}. Capítulo «Eastern Rock Nuthatch»</ref>
<ref name="BWP1406">{{harvnb|Snow|Perrins|1998|pp=1406-1407}}. Capítulo «Rock Nuthatch»</ref>
<ref name="BWPintro">{{harvnb|Snow|Perrins|1998|p=1398}}, capítulo «Nuthatch: Family Sittidae»</ref>
<ref name="MatthysenLöhrl">{{harvnb|Matthysen|Löhrl|2003|pp=536-537}}</ref>
<ref name="ADWpygmy">{{cita web |idioma=en |nome=Jordan |apelidos=Kieliszewski |título=Sitta pygmaea |obra=Animal Diversity Web |url=http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Sitta_pygmaea.html |editorial=Museum of Zoology, [[Universidade de Michigan]] |data-acceso=31 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=02 de novembro de 2014 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20141102172058/http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Sitta_pygmaea.html |url-morta=yes }}</ref>
<ref name="Cornellbhn">{{cita web |idioma=en |título=Brown-headed Nuthatch |obra=Bird Guide |url=http://www.birds.cornell.edu/AllAboutBirds/BirdGuide/Brown-headed_Nuthatch_dtl.html |editorial=Cornell Laboratory of Ornithology}}</ref>
<ref name="Varo">{{harvnb|González-Varo|López-Bao|Guitián|2008}}</ref>
<ref name="ADWwbn">{{cita web |idioma=en |nome=Jennifer |apelidos=Roof |nome2=Tanya |apelidos2=Dewey |título=Sitta carolinensis |obra=Animal Diversity Web |url=http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Sitta_carolinensis.html |editorial=Museum of Zoology, [[Universidade de Michigan]]}}</ref>
<ref name="ThibaultJenouvrier2006">{{harvnb|Thibault|Jenouvrier|2006}}</ref>
<ref name="MatthysenChapter9-149">{{harvnb|Matthysen|1998|páginas=149}}. Capítulo 9 «Population Dynamics»</ref>
<ref name="Ghalambor">{{harvnb|Ghalambor|Martin|2000}}</ref>
<ref name="Fujita2008">{{harvnb|Fujita|Kawakami|Moriguchi|Higuchi|2008}}</ref>
<ref name="Robson">{{harvnb|Robson|2004|p=2004}}</ref>
<ref name="Hardling1997">{{harvnb|Hardling|Kallander|Nilsson|1997}}</ref>
<ref name="Nilsson1993">{{harvnb|Nilsson|Persson|1993}}</ref>
<ref name="MatthysenChapter1-7">{{harvnb|Matthysen|1998|p=7}}. Capítulo 1 «Introducing the Nuthatches»</ref>
<ref name="BWP1402">{{harvnb|Snow|Perrins|1998|pp=1402-1404}}. Capítulo «Eurasian Nuthatch»</ref>
<ref name="Marshall">{{harvnb|Stoner|1960|p=85}}</ref>
<ref name="HQrbn">{{harvnb|Harrap|1996|pp=144-148}}. Capítulo «Red-breasted Nuthatch»</ref>
<ref name="MatthysenChapter1-3-4">{{harvnb|Matthysen|1998|pp=3-4}}. Capítulo 1 «Introducing the Nuthatches»</ref>
<ref name="BWP1404">{{harvnb|Snow|Perrins|1998|pp=1404-1406}}. Capítulo «Eastern Rock Nuthatch»</ref>
<ref name="BWP1399">{{harvnb|Snow|Perrins|1998|pp=1399-1400}}. Capítulo «Corsican Nuthatch»</ref>
<ref name="Menon2008">{{harvnb|Menon|Islam|Soberón|Peterson|2008}}</ref>
<ref name="Ripley1959">{{harvnb|Ripley|1959}}</ref>
<ref name="HQvfn">{{harvnb|Harrap|1996|pp=161-164}}. Capítulo «Velvet-fronted Nuthatch»</ref>
<ref name="MatthysenChapter1-4">{{harvnb|Matthysen|1998|p=4}}. Capítulo 1 «Introducing the Nuthatches»</ref>
<ref name="Eaglemoss12">{{cita publicación periódica|idioma=fr |serie=Le lutin des arbres |revista=Oiseaux de collection |localidade=[[París]] |editorial=Eaglemoss International |número=10 |título=La sittelle |ano=2002 |páxinas=13}}</ref>
<ref name="Cracraft2004">{{harvnb|Cracraft|Barker|Braun|Harshman|2004|pp=468-489}}</ref>
<ref name="Vaurie1950">{{harvnb|Vaurie|1950}}</ref>
<ref name="Vaurie1957">{{harvnb|Vaurie|1957}}</ref>
<ref name="MayrAmadon1951">{{harvnb|Mayr|Amadon|1951}}</ref>
<ref name="MatthysenChapter1-5">{{harvnb|Matthysen|1998|p=5}}. Capítulo 1 «Introducing the Nuthatches»</ref>
<ref name="COI">Gill, F; Donsker, D, eds. (2015). «[http://www.worldbirdnames.org/bow/nuthatch/ Nuthatches, Wallcreeper, treecreepers, mockingbirds, starlings & oxpeckers]» ''IOC World Bird List (v.5.1)'' polo [[Congreso Ornitolóxico Internacional]] {{en}}. Consultado o 18 de maio de 2015.</ref>
<ref name="jboyd">{{cita web |idioma=en |nome=John|apelidos= Boyd |título=CERTHIOIDEA - Sittidae, Tichodromidae, Certhiidae, Polioptilidae, and Troglodytidae |url=http://jboyd.net/Taxo/List24.html |obra=TiF Checklist |data=11 de outubro de 2013}}</ref>
<ref name="SibleyAhlquist1990">{{harvnb|Sibley|Ahlquist|1990}}</ref>
<ref name="Alström2006">{{harvnb|Alström|Ericson|Olsson|Sundberg|2006}}</ref>
<ref name="Treplin2008">{{harvnb|Treplin|Siegert|Bleidorn|Thompson|2008}}</ref>
<ref name="Johansson2008">{{harvnb|Johansson|Fjeldså|Bowie|2008}}</ref>
<ref name="HQlimits">{{harvnb|Harrap|1996|pp=12-13}}. Capítulo «Species limits»</ref>
<ref name="Pasquet1998">{{harvnb|Pasquet|1998}}</ref>
<ref name="ThibaultSeguinNorris2000Taxinomie">{{harvnb|Thibault|Seguin|Norris|2000|pp=6-8}}</ref>
<ref name="Rasmussen">{{harvnb|Rasmussen|Anderton|2005|p=536}}</ref>
<ref name="Zink">{{harvnb|Zink|Drovetski|Rohwer|2006}}</ref>
<ref name="Hybrids">{{harvnb|McCarthy|2006|pp=246-247}}</ref>
<ref name="Dickinson">{{harvnb|Dickinson|2006}}</ref>
<ref name="Walström2012">{{harvnb|Walström|Klicka|Spellman|2012}}</ref>
<ref name="Smit2007">{{harvnb|Smit|Zeegers|van den Heuvel|Roels|2007}}</ref>
<ref name="Peterson">Peterson, Alan P. «[http://www.zoonomen.net/avtax/pa48.html Sittidae (Lesson, 1828) na orde Passeriformes]»  {{en}}.</ref>
<ref name="HQKrüper">{{harvnb|Harrap|1996|p=139}}. Capítulo «Kruper's Nuthatch»</ref>
<ref name="Gervais18481852">{{harvnb|Gervais|1848-1852|pp=228-229}}</ref>
<ref name="MilneEdwards18691871">{{harvnb|Milne-Edwards|1869-1871|p=378}}</ref>
<ref name="Lambrecht1933">{{harvnb|Lambrecht|1933}}</ref>
<ref name="Brunet1970">{{harvnb|Brunet|1970}}</ref>
<ref name="Mayr1998">{{harvnb|Mayr|1998}}</ref>
<ref name="Mlíkovský2002">{{harvnb|Mlíkovský|2002}}</ref>
<ref name="Portis1888">{{harvnb|Portis|1888}}</ref>
<ref name="Manegold">{{harvnb|Manegold|2008}}</ref>
<ref name="Stone1916">{{harvnb|Stone|1916}}</ref>
<ref name="MatthysenAppendix1">{{harvnb|Matthysen|1998|pp=269-270}}, anexo I «Scientific and Common Names of Nuthatches»</ref>
<ref name="Vielliard1978">{{harvnb|Vielliard|1978}}</ref>
<ref name="Pasquet2014">{{harvnb|Pasquet|Barker|Martens|Tillier|2014}}</ref>
<ref name="Eaglemoss13">{{cita publicación periódica|idioma=fr |serie=Mythes et légendes |revista=Oiseaux de collection |localidade=París |editorial=Eaglemoss International |número=10 |título=La sittelle |ano=2002 |páxinas=13}}</ref>
<ref name="Pliny">{{harvnb|Holland|1847|p=250|texto=Plinio el Viejo, 77-79 d.&nbsp;C.}}. Capítulo LVI «The first invertors of things in life»</ref>
<ref name="Buffon1778">{{harvnb|de Buffon|1778|pp=460-475}}</ref>
<ref name="UICN">[http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/search/quick?x=0&y=0&species=true&subspecies=true&stocks=false&text=Sitta Ficha]{{Ligazón morta|data=setembro de 2021 }} elaborada pola UICN {{en}}.</ref>
<ref name="vanLangeveld">{{harvnb|van Langevelde|2000}}</ref>
<ref name="UICNmagna">[http://www.iucnredlist.org/details/22711228/0 Ficha de ''Sitta magna'' Ramsay, 1876] na Lista vermella da UICN {{en}}. Consultado o 13 de decembro de 2016.</ref>
<ref name="UICNvictoriae">[http://www.iucnredlist.org/details/22711167/0 Ficha de ''Sitta victoriae'' Rippon, 1904] na [[Lista vermella da UICN]] {{en}}. Consultado o 4 de outubro de 2013.</ref>
<ref name="ThetZawNaing">{{harvnb|Naing|2003}}</ref>
<ref name="Harrap1992">{{harvnb|Harrap|1992}}</ref>
<ref name="BLIledanti">{{cita web |idioma=en |nome=P |apelidos=Isenmann |nome2=D |apelidos2=Monticelli |título=Species factsheet: Algerian Nuthatch ''Sitta ledanti''. |editorial=BirdLife International |obra=birdlife.org |url=http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=6889 |dataacceso=28 de febreiro de 2013 |data-arquivo=27 de agosto de 2016 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160827040101/http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=6889 |url-morta=yes }}</ref>
<ref name="UICNinsularis">[http://www.iucnredlist.org/details/103881687/0 Ficha de ''Sitta insularis'' (Bond, 1931)] na Lista vermella da UICN {{en}}. Consultado o 13 de decembro de 2016.</ref>
<ref name="UICNyunnanensis">[http://www.iucnredlist.org/details/22711192/0 Ficha de ''Sitta yunnanensis'' Ogilvie-Grant, 1900] na Lista vermella da UICN {{en}}. Consultado o 4 de outubro de 2013.</ref>
<ref name="UICNsolangiae">[http://www.iucnredlist.org/details/22711219/0 Ficha de ''Sitta solangiae'' (Delacour & Jabouille, 1930)] no Lista vermella da UICN {{en}}. Consultado o 4 de outubro de 2013.</ref>
<ref name="UICNkrueperi">[http://www.iucnredlist.org/details/22711184/0 Ficha de ''Sitta krueperi'' Pelzeln, 1863] na Lista vermella da UICN {{en}}. Consultado o 4 de outubro de 2013.</ref>
<ref name="Turkey">{{cita web |idioma=en |título=Turkey: briefing notes on tourism policy and institutional framework |url=http://www.transanatolie.com/turkce/turkiye/turkiye%20gercekleri/turkey%20handbook-tourism.pdf |editorial=The Travel Foundation |data-acceso=31 de xaneiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090225143556/http://www.transanatolie.com/turkce/turkiye/turkiye%20gercekleri/turkey%20handbook-tourism.pdf |dataarquivo=25 de febreiro de 2009 |urlmorta=yes }}</ref>
}}

== Véxase tamén ==
{{commonscat|Sittidae}}
{{wikispecies}}

=== Bibliografía ===
{{refempeza|26em}}
* {{cita libro|url=http://books.google.com/books?id=I5-Lv-Xsn5gC|urlcapítulo=http://books.google.com/books?id=I5-Lv-Xsn5gC&pg=PA118|capítulo=Aves: Familia Sittidae|título=Lista taxonómica de los vertebrados terrestres del estado de México|ano=1997|nome=Xóchitl|apelidos=Aguilar Miguel|nome2=Gustavo|apelidos2=Casas|nome3=Marco A|apelidos3=Gurrola|nome4=José|apelidos4=Ramírez|nome5=Alondra|apelidos5=Castro|nome6=Ulises|apelidos6=Aguilera|nome7=Octavio|apelidos7=Monroy|nome8=Eduardo|apelidos8=Pineda|nome9=Noemí|apelidos9=Chávez|editorial=[[Universidade Autónoma do Estado de México]]|localidade=[[Toluca de Lerdo]]|isbn=968-835-338-8|oclc=38311851|serie=	Colección Ciencias y técnicas|volume=32|ref=harv}}
* {{cita libro|url=http://www.archive.org/details/BookOfIndianBirds|título=The Book of Indian Birds|ano=1941|nome=Sálim|apelidos=Ali|ligazón-autor=Sálim Ali|isbn=0-19-563732-1|localidade=[[Bombai]]|editorial=Bombay Natural History Society|idioma=en|oclc=7336034|volume=1|serie=Indian Natural History|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |apelidos1=Alström |nome1=P |apelidos2=Ericson |nome2=PG |apelidos3=Olsson |nome3=U |apelidos4=Sundberg |nome4=P |ano=2006 |título=Phylogeny and classification of the avian superfamily Sylvioidea |revista=Molecular Phylogenetics and Evolution |volume=38 |número=2 |páxinas=381-397 |url=http://www.nrm.se/download/18.4e1d3ca810c24ddc70380001143/Alstr%C3%B6m+et+al+Sylvioidea+MPEV+2006.pdf |doi=10.1016/j.ympev.2005.05.015 |oclc=4663270431 |issn=1055-7903 |ref=harv |data-acceso=31 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=27 de xuño de 2021 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210627134311/https://www.nrm.se/download/18.4e1d3ca810c24ddc70380001143/Alstr%C3%B6m+et+al+Sylvioidea+MPEV+2006.pdf |url-morta=yes }}
* {{cita libro|url=http://books.google.com/books?id=EJiBAgAAQBAJ&pg=PA216&lpg=PA216&dq=Birds+in+the+Ancient+World+from+A+to+Z+sitta&source=bl&ots=fSKdkeuSK0&sig=LYouUEt7jllwFSRJOIp6Nbtq7rY&hl=es&sa=X&ei=ZU_pVLX9O6TisATy7oDYBw&redir_esc=y#v=onepage&q=sitta&f=false|título=Birds in the Ancient World from A to Z|nome=W Geoffrey|apelidos=Arnott|editorial=[[Routledge]]|localidade=Londres|ano=2007|isbn=978-1-134-55626-7|idioma=en|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |apelidos= Bernis |nome= F |apelidos2= De Juana |nome2= E |apelidos3= Del Hoyo |nome3= J |apelidos4= Fernández-Cruz |nome4= M |apelidos5= Ferrer |nome5= X |apelidos6= Sáez-Royuela |nome6= R |apelidos7= Sargatal |nome7= J |ano= 2009 |título= Nombres en castellano de las aves del mundo recomendados por la Sociedad Española de Ornitología (Decimotercera parte: Orden Passeriformes, Familias Remizidae a Laniidae) |serie= ''[[Handbook of the Birds of the World]]'' |revista= [[Ardeola (revista)|Ardeola]] |editorial= [[Sociedade Española de Ornitoloxía|SEO/BirdLife]] |volume= 56 |número= 1 |páxinas= 135-142 |url= http://www.seo.org/wp-content/uploads/tmp/docs/vol_56_1_segundo.pdf |dataacceso= 9 de febreiro de 2015 |issn= 0570-7358 |ref= harv |data-arquivo= 01 de agosto de 2014 |url-arquivo= https://web.archive.org/web/20140801081638/http://www.seo.org/wp-content/uploads/tmp/docs/vol_56_1_segundo.pdf |url-morta= yes }}
* {{cita libro|url=http://books.google.com/books?id=8q_du3KdObIC|título=Biology and Wildlife of the Mediterranean Region|nome=Jacques|apelidos=Blondel|nome2=James|apelidos2=Aronson|ano=1999|editorial=[[Oxford University Press]]|localidade=[[Oxford]]|isbn=978-0-19-850035-3|serie=Biology of Habitats|idioma=en|oclc=41049723|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=fr |apelidos1=Brunet |nome1=Jean |ano=1970 |título=Oiseaux de l'Éocène supérieur du bassin de Paris |serie=Annales de Paléontologie: Vertébrés |volume=56 |localidade=París |editorial=Masson |páxinas=1-57 |oclc=313284671|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=fr |nome1=Georges-Louis Leclerc |apelidos1=de Buffon |título=Histoire Naturelle |volume=5 |ano=1778 |localidade=París |editorial=Imprimerie royale |url=http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k975090/f495.tableDesMatieres |oclc=26999050|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=de |apelidos=Buturlín |nome=Serguei Aleksandrovich |ligazón-autor=Serguei Buturlín |editor=Ant Reichenow |ano=1907  |título=Ornithologische Monatsberichte |volume=15 |url=http://www.archive.org/details/ornithologisc151907berl |editorial=R. Friedländer und Sohn |localidade=[[Berlín]] |oclc=1761529 |issn=0375-0221 |páxinas=78-80|ref=harv}}
* {{cita libro|urlcapítulo=http://books.google.com/books?id=kZqJAAAAQBAJ&lpg=PR9&dq=&hl=es&pg=PA638#v=onepage&q=Wallcreeper%20Tichodroma%20muraria&f=false|capítulo=Wallcreeper|url=http://books.google.com/books?id=kZqJAAAAQBAJ|título=A Dictionary of Birds|apelidos=Campbell|nome=Bruce|apelidos2=Lack|nome2=Elizabeth|idioma=en|isbn=0-85661-039-9|serie=Poyser Monographs|editorial=A&nbsp;&&nbsp;C Black Publishers Ltd|localidade=Londres|ano=1985|oclc=60057176|ref=harv}}
* {{cita libro|idioma=en|serie=Birds of British Columbia|volume=3|título=Passerines - Flycatchers through Vireos|url=http://books.google.com/books?hl=es&id=xynPkpa6vToC|nome=R Wayne|apelidos=Campbell|nome2=Neil K |apelidos2=Dawe|nome3=Ian |apelidos3=McTaggart-Cowan|nome4= John M |apelidos4=Cooper|nome5= Gary W |apelidos5=Kaiser|nome6= Michael CE |apelidos6=McNall|nome7=GE John |apelidos7=Smith|isbn=0-7748-4439-6|ano=2007|localidade=[[Vancouver]]|editorial=University of British Columbia Press|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |apelidos1=Cracraft |nome1=J |nome2=FK |apelidos2=Barker|nome3=MJ |apelidos3=Braun|nome4=J |apelidos4=Harshman|nome5=GJ |apelidos5=Dyke|nome6=J |apelidos6=Feinstein|nome7=S |apelidos7=Stanley|nome8=A |apelidos8=Cibois|nome9=P |apelidos9=Schikler|nome10=P |apelidos10=Beresford|nome11=J |apelidos11=Garcia-Moreno|nome12=MD |apelidos12=Sorenson|nome13=T |apelidos13=Yuri|nome14=DP |apelidos14=Mindell |ano=2004 |capítulo=Phylogenetic relationships among modern birds (Neornithes): towards an avian tree of life |nome-editor=J|apelido-editor= Cracraft|nome-editor2= M|apelido-editor2=Donoghue |título=Assembling the Tree of Life |editorial=Oxford University Press |localidade=Nueva York|isbn=0-19-517234-5|oclc=61342697|urlcapítulo=http://www.tc.umn.edu/~barke042/pdfs/Cracraft.et.al04.pdf|url=http://books.google.com/books?id=6lXTP0YU6_kC|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=fr |nome=Georges |apelidos=Cuvier |ano=1817 |título=Le règne animal distribué d'après son organisation |capítulo=Passeraux |volume=1 |localidade=París |urlcapítulo=http://archive.org/stream/lergneanimaldi181701cuvi#page/396/mode/2up |url=http://archive.org/details/lergneanimaldi181701cuvi |editorial=Déterville |oclc=3677167 |doi=10.5962/bhl.title.41460|ref=harv}}
* {{cita libro|url=http://books.google.es/books?id=DupPAAAAYAAJ|títulotrad=Birds of the Soviet Union|título=Птицы Советского Союза|volume=5|editor=Israel Program for Scientific Translations|editorial=Instituto Smithsoniano e a [[Fundación Nacional para a Ciencia]]|localidade=[[Xerusalén]]|nome=Georgi Petróvich|apelidos=Dementev|nome2=NA|apelidos2=Gladkov|oclc=38092097|ano=1970|idioma=en|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=Dickinson |nome1=Edward C |ano=2006 |título=Systematic notes on Asian birds. 62. A preliminary review of the Sittidae |revista=Zoologische Verhandelingen |editorial=Rijksmuseum van Natuurlijke Historie |localidade = [[Leiden]] |volume=80-85 |páxinas=225-240 |url=http://www.repository.naturalis.nl/document/41857 |oclc=2448284 |issn=0024-1652|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |nome=Henry Eeles |apelidos=Dresser |nome2=Edward Delmar |apelidos2=Morgan |ano=1899|revista=Ibis|editorial=[[British Ornithologists' Union]]|volume=41|número=2 |localidade=Londres|título=On new species of birds obtained in Kan-su by M. Berezovsky|páxinas=270–276|doi=10.1111/j.1474-919X.1899.tb05554.x|url=http://biodiversitylibrary.org/page/9035795|oclc=642496953|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en|apelidos1=Dubois|nome1=Alain|apelidos2=Nemésio|nome2=André|título=Does nomenclatural availability of nomina of new species or subspecies require the deposition of vouchers in collections?|revista=Zootaxa|volume=1409|páxinas=1–22|ano=2007|editorial=Magnolia Press|localidade=[[Auckland]]|issn=1175-5334|oclc=70871314|url=http://www.naherpetology.org/pdf_files/674.pdf|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20140423041129/http://www.naherpetology.org/pdf_files/674.pdf|data-arquivo=23 de abril de 2014|dataacceso=28 de febreiro de 2015|ref=harv|data=|urlmorta=yes}}
* {{cita libro |idioma=fr |nome1=André Marie Constant |apelidos=Duméril |ano=1806 |título=Zoologie analytique, ou, Méthode naturelle de classification des animaux : rendue plus facile a l'aide de tableaux synoptiques |localidade=París |capítulo=Notes sur le Nº. 29|editorial=Allais |urlcapítulo=http://archive.org/stream/zoologieanalytiq00dumr#page/46/mode/2up |url=http://archive.org/details/zoologieanalytiq00dumr |doi=10.5962/bhl.title.44835 |oclc=8276631|ref=harv}}
* {{cita libro|título=Body Masses of Bird of the World|volume=1|serie=Handbook of Avian Body Masses|idioma=en|edición=Segunda|url=http://books.google.com/books?id=TcnOTPILlcEC|apelidos=Dunning Jr.|nome=John B|editorial=CRC Press|ano=2007|isbn=978-1-4200-6444-5|oclc=144331624|ref=harv}}
* {{cita libro|urlcapítulo=http://books.google.com/books?id=c7sGntGaaUIC&pg=PA139&dq=trepadores+sitta&hl=es&sa=X&ei=iwLiVI3wLujgsATj64GgBw&ved=0CB0Q6AEwAA#v=onepage&q=trepadores%20sitta&f=false|capítulo=Letra ''S''.|título=Diccionario de los nombres de las aves de Colombia: origen y uso|url=http://books.google.com/books?id=c7sGntGaaUIC|editorial=Sociedad Antioqueña de Ornitología e a Universidade El Bosque|isbn=978-958-99201-1-4|oclc=816325246|nome=Alejandro|apelidos=Farieta|localidade=[[Medellín]]|ano=2001|ref=harv}}
* {{cita libro|urlcapítulo=http://books.google.com/books?id=LxPiBQAAQBAJ&pg=PA378&dq=Sitta+nagaensis+montium&hl=es&sa=X&ei=iUXiVJy-C8H7sASDsYCYAw&redir_esc=y#v=onepage&q=Sitta%20nagaensis%20montium&f=false|capítulo=Familie: Sittidae (Kleiber)|url=http://books.google.com/books?id=LxPiBQAAQBAJ|título=Alle Vögel der Welt: Die komplette Checkliste aller Arten und Unterarten|idioma=de|editorial=Books on Demand GmbH|lugar=[[Norderstedt]]|edición=Segunda|isbn=978-373-47440-7-5|oclc=899546806|ano=2014|editor=fotolulu|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|url=http://aba.org/birding/2014-MAY-JUN/14-3_08Mlodinow-R4.pdf|título=Cryptic species: The white-breasted nuthatches|apelidos=Floyd|nome=Ted|nome-editor=Steven G|apelido-editor=Mlodinow|revista=Birding|editorial=American Birding Association|páxinas=26-32|volume=46|número=3|ano=2014|issn=0161-1836|idioma=en|oclc=3853287|localidade=[[Colorado Springs (Colorado)|Colorado Springs]]|ref=harv|data=|data-acceso=31 de xaneiro de 2017|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160804122243/http://aba.org/birding/2014-MAY-JUN/14-3_08Mlodinow-R4.pdf|dataarquivo=04 de agosto de 2016|urlmorta=yes}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |nome1=M |apelidos1=Fujita |nome2=K |apelidos2=Kawakami |nome3=S |apelidos3=Moriguchi |nome4=H |apelidos4=Higuchi |título=Locomotion of the Eurasian nuthatch on vertical and horizontal substrates |revista=Journal of Zoology |volume=274 |número=4 |páxinas=357-366 |ano=2008 |doi=10.1111/j.1469-7998.2007.00395.x |oclc=437932356 |issn=0952-8369|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=fr |apelidos1=Gervais |nome1=Paul |ano=1848-1852 |título=Zoologie et Paléontologie françaises (Animaux vertébrés), ou Nouvelles recherches sur les animaux vivants et fossiles de la France |localidade=París |editorial=Arthus Bertrand |volume=1 |url=http://archive.org/stream/zoologieetpalnto01gerv#page/228/mode/2up |oclc=704162780|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |apelidos1=Ghalambor |nome1=Cameron K |apelidos2=Martin |nome2=Thomas E |ano=2000 |título=Parental investment strategies in two species of nuthatch vary with stage-specific predation risk and reproductive effort |revista=Animal Behaviour |volume=60 |pmid=10973729 |número=2 |páxinas=263-267 |url=http://www.umt.edu/mcwru/personnel/martin/PDF%20Martin/Reprint577.pdf |doi=10.1006/anbe.2000.1472 |oclc=4922181509 |issn=0003-3472|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |nome1=Henry Haversham |apelidos1=Godwin-Austen |título=Descriptions of Ten new Birds from the Nágá Hills and Munipúr Valley, N.E. Frontier of Bengal |revista=Proceedings of the Zoological Society of London |serie=Miscellanea ornithologica |ano=1874 |volume=42 |número=1 |páxinas=43-48 |url=http://archive.org/stream/proceedingsofgen74zool#page/44/mode/2up |oclc=5156444132 |issn=0370-2774|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |apelidos1=González-Varo |nome1=Juan P |apelidos2=López-Bao |nome2=José V |apelidos3=Guitián |nome3=José |ano=2008 |título=Presence and abundance of the Eurasian nuthatch ''Sitta europaea'' in relation to the size, isolation and the intensity of management of chestnut woodlands in the NW Iberian Peninsula |revista=Landscape Ecology |volume=23 |número=1 |páxinas=79-89 |url=http://www.springerlink.com/content/v27235q214thhh75/fulltext.pdf |doi=10.1007/s10980-007-9166-7 |issn=0921-2973 |oclc=5659324892 |ref=harv |data= |data-acceso=31 de xaneiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20200419140420/http://www.springerlink.com/content/v27235q214thhh75/fulltext.pdf |dataarquivo=19 de abril de 2020 |urlmorta=yes }}
* {{cita libro|urlcapítulo=http://archive.org/stream/checklistofbirds121967pete#page/132/mode/2up|ano-orixinal=1931|ano=1967|url=http://archive.org/details/checklistofbirds121967pete|título=Check-list of birds of the world|nome-editor=Raymond A|apelido-editor=Paynter Jr.|idioma=en|volume=XII|capítulo=Family Sittidae|apelidos=Greenway Jr.|nome=James C|apelidos2=Mayr|nome2=Ernst|apelidos3=Moreau|nome3=Reginald E|apelidos4=Rand|nome4=Austin L|apelidos5=Salomonsen|nome5=Finn|apelidos6=Snow|nome6=David W|editorial=[[Harvard University Press]]|localidade=[[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]]|doi=10.5962/bhl.title.14581|oclc=715702900|id={{LCC|31029973}}|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |nome=Ilkka|apelidos=Hanski|url=http://www.nature.com/nature/journal/v396/n6706/fig_tab/396041a0_F3.html|título=Metapopulation dynamics|revista=[[Nature]]|volume=396|número=6706|doi=10.1038/23876|páxinas=41-49|idioma=en|ano=1998|issn=0028-0836|oclc=877776537|localidade=[[Londres]]|editorial=Nature Publishing Group|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |apelidos1=Hardling |nome1=Roger |apelidos2=Kallander |nome2=Hans |apelidos3=Nilsson |nome3=Jan-Åke |ano=1997 |título=Memory for hoarded food: an aviary study of the European Nuthatch |revista=[[The Condor]] |volume=99 |número=2 |páxinas=526-529 |url=http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/condor/v099n02/p0526-p0529.pdf |doi=10.2307/1369961 |jstor=1369961 |issn=0010-5422 |oclc=4907620359|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=Harrap |nome1=Simon |ano=1992 |título=Little known West Palearctic birds: Algerian Nuthatch |revista=Birding World |volume=5 |número=4 |páxinas=154-156 |localidade=Cley-next-the-Sea |editorial=Bird Information Service |url=http://www.digimages.info/sitkab/SittelleKabyle_BW_2002_5_154-156.pdf |issn=0966-0283|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |apelidos1=Harrap |url=http://books.google.com/books?id=5_XUBAAAQBAJ |nome1=Simon |outros=David Quinn (ilustrador) |título=Tits, Nuthatches and Treecreepers |ano=1996 |editor=Christopher Helm |localidade=Londres |editorial=Bloomsbury Publishing |serie=Helm Identification Guides |isbn=0-7136-3964-4|oclc=33968613|ref=harv}}
* {{cita libro|volume=2|título=Vertebrates|outros=J. Nadal Puigdefábregas (tradutor)|títulotrad= Cordados|serie=Zoología|url=http://books.google.com/books?id=ly-OEodqzacC|editorial=[[Editorial Reverté|Reverté]]|isbn=978-8429-1183-9-1|oclc=32470681|nome-editor=William A|apelido-editor=Haswell|nome-editor2=T Jeffery|apelido-editor2=Parker|localidade=[[Barcelona]]|ano=1987|ref=harv}}
* {{cita libro|idioma=de|url=http://www.archive.org/details/paridaesittidaeu18hell|título=Aves: Paridae, Sittidae und Certhiidae|serie=Das Tierreich|volume=18|ano=1903|urlcapítulo=http://archive.org/stream/paridaesittidaeu18hell#page/168/mode/2up|capítulo=Fam. Sittidae|apelidos=Hellmayr|nome=Carl Eduard|ligazón-autor=Carl Edward Hellmayr|páxinas=168-203|doi=10.5962/bhl.title.1098|oclc=3621687|editorial=R. Friedländer und Sohn|lugar=Berlín|ref=harv}}
* {{cita libro|url=http://books.google.com/books?id=9SgihM8_5RYC|nome=Erik|apelidos=Hirschfeld|nome2=Andy|apelidos2=Swash|nome3=Robert|apelidos3=Still|título=The World's Rarest Birds|editorial=[[Princeton University Press]]|localidade=[[Princeton (Nueva Jersey)|Princeton]]|ano=2013|oclc=823216606|isbn=978-0-691-15596-8|idioma=en|ref=harv}}
* {{cita libro|url=http://archive.org/details/plinysnaturalhis00plinrich|título=Pliny's Natural history. In thirty-seven books|idioma=en|capítulo=Book VII|urlcapítulo=http://archive.org/stream/plinysnaturalhis00plinrich#page/250/mode/2up|editor=Wernerian Club|ano-orixinal=1601|ano=1847|nome=Philemon (tradutor)|apelidos=Holland|outros=Plinio o Vello (autor)|volume=I|oclc=263028412|editorial=Barclay|localidade=Londres|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |nome1=Josep |apelidos1=del Hoyo |nome2=Andrew |apelidos2=Elliott |nome3=David A |apelidos3=Christie |serie=Handbook of the Birds of the World |volume=13 |título=Penduline-tits to Shrikes |editorial=[[Lynx Edicions]] |localidade=Barcelona |url=http://www.hbw.com/family/nuthatches-sittidae|ref=harv}}
* {{cita libro|serie=The Birds of India|título=Being a Natural History of all the birds known to inhabit continental India: with descriptions of the species, genera, families, tribes, and orders, and a brief notice of such families as are not found in India, making it a manual of Ornithology specially adapted for India|url=http://www.archive.org/details/birdsofindiabein01jerd|urlcapítulo=http://archive.org/stream/birdsofindiabein01jerd#page/384/mode/2up|nome=Thomas Caverhill|apelidos=Jerdon|ligazón-autor=Thomas C. Jerdon|ano=1862|capítulo=Gen. Sitta, Lin.|editorial=P. S. D'Rozario and Co|localidade=[[Calcuta]]|volume=1|páxinas=384-388|idioma=en|oclc=10579773|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |apelidos1=Johansson |nome1=Ulf S |nome2=Jon |apelidos2=Fjeldså |nome3=Rauri CK |apelidos3=Bowie |ano=2008 |título=Phylogenetic relationships within Passerida (Aves: Passeriformes): A review and a new molecular phylogeny based on three nuclear intron markers |revista=Molecular Phylogenetics and Evolution |volume=48 |número=2 |páxinas=858-876 |url=http://www.nrm.se/download/18.7d9d550411abf68c801800015111 |issn=1055-7903 |oclc=4663278452 |ref=harv |data-acceso=31 de xaneiro de 2017 |data-arquivo=22 de xaneiro de 2023 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20230122152205/https://www.nrm.se/download/18.7d9d550411abf68c801800015111 |url-morta=yes }}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=Kilham |nome1=Lawrence |ano=1971 |título=Use of in bill-sweeping by White-breasted Nuthatch |revista=[[The Auk]] |localidade=Washington D. C. |editorial=American Ornithologists' Union |volume=88 |número=1 |páxinas=175-176 |url=http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/auk/v088n01/p0175-p0176.pdf |doi=10.2307/4083981 |issn=0004-8038 |oclc=4907323079|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=van Langevelde |nome1=Frank |ano=2000 |título=Scale of habitat connectivity and colonization in fragmented nuthatch populations |revista=Ecography |volume=23 |número=5 |páxinas=614-622 |doi=10.1111/j.1600-0587.2000.tb00180.x |issn=0906-7590 |oclc=5550907589|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=de |apelidos1=Lambrecht |nome1=Kálmán |ano=1933 |título=Handbuch der Palaeornithologie |localidade=Berlín |editorial=Gebrüder Borntraeger |oclc=840001|ref=harv}}
* {{cita libro | apelidos=Lesson | nome=René Primevère | ligazón-autor=René Primevère Lesson |título=Tome premier | serie= Manuel d'ornithologie, ou Description des genres et des principales espèces d'orseaux |capítulo= II<sup>e</sup> Ordre. Les Passereaux. |url=http://books.google.com./books?hl=es&id=mytOAAAAcAAJ |urlcapítulo=http://books.google.com/books?hl=es&id=mytOAAAAcAAJ&q=Genre.+Sittelle#v=snippet&q=Genre.%20Sittelle&f=false |idioma=fr  | localidade=París |editorial=Roret |ano=1828 |oclc=16980283|ref=harv}}
* {{cita libro | apelidos=Linnæus | nome=Carolus | ligazón-autor= Carl von Linné |url =http://www.archive.org/details/carolilinnaeisy00gesegoog | título=Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis |idioma=la |volume=I |edición=Décima | localidade=[[Estocolmo]] |editorial=Laurentii Salvii |ano=1758 |capítulo=Aves |urlcapítulo=http://www.archive.org/stream/carolilinnaeisy00gesegoog#page/n123/mode/2up |doi=10.5962/bhl.title.542 |oclc=49076342 |isbn=978-0-66-553008-1 |id={{LCC|03022973}}|ref=harv}}
* {{cita libro | apelidos=Linnæus | nome=Carolus |url =http://www.archive.org/details/mobot31753000809027 | título=Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis |idioma=la |volume=I |edición=Decimotercera | localidade=[[Viena]] |editor=Ioannis Thomæ |editorial=Vindobonæ |ano=1767-1770 |capítulo=Aves |urlcapítulo=http://archive.org/stream/mobot31753000809027#page/177/mode/2up |doi=10.5962/bhl.title.559 |oclc=4964745|ref=harv}}
* {{cita libro|idioma=de|nome=Hans|apelidos=Löhrl|url=http://www.landesmuseum.at/pdf_frei_remote/Bonner-Zoologische-Monographien_26_0001-0208.pdf|título=Etho-ökologische Untersuchungen an verschiedenen Kleiberarten (Sittidae) : eine vergleichende Zusammenstellung|número=26|revista=Bonner zoologische Monographien|localidade=[[Bonn]]|editorial=Zoologisches Forschungsinstitut und Museum Alexander Koenig|ano=1988|isbn=978-3-925-38226-0|oclc=18398116|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |nome1=Eugene M |apelidos1=McCarthy |título=Handbook of Avian Hybrids of the World |capítulo=Nuthatches - Familiy Sittidae |localidade=Oxford |editorial=Oxford University Press |ano= 2006 |oclc=71810621 |isbn=978-0-19-518323-8 |url=http://www.spinus.info/Images/books/AH743697479746.pdf|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=Manegold |nome1=Albrecht |ano=2008 |título=Earliest fossil record of the Certhioidea (treecreepers and allies) from the early Miocene of Germany |revista=Journal of Ornithology |volume=149 |número=2 |páxinas= 223-228 |doi=10.1007/s10336-007-0263-9 |issn=0021-8375 |oclc=437879269|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |apelidos1=Matthysen |nome1=Erik |outros=David Quinn (ilustrador) |título=The Nuthatches |url=https://archive.org/details/nuthatches0000matt |editorial=T. & A. D. Poyser |localidade=Londres |ano=1998 |isbn=0-85661-101-8 |oclc=39675763|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |apelidos1=Matthysen |nome1=Erik |apelidos2=Löhrl |nome2=Hans |editor=Christopher Perrins |título=Firefly Encyclopedia of Birds |url=https://archive.org/details/fireflyencyclope0000unse |lugar=Buffalo|editorial=Firefly Books |ano=2003 |isbn=1-55297-777-3 |oclc=51922852|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |nome1=Ernst |apelidos1=Mayr |nome2=Dean |apelidos2=Amadon |título=A classification of recent birds |revista=American Museum Novitates |localidade=[[Nova York]] |editorial=[[American Museum of Natural History]] |número=1496 |ano=1951 |páxinas=1-42 |url=http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/handle/2246/3994//v2/dspace/ingest/pdfSource/nov/N1496.pdf?sequence=1 |oclc=31841587 |ref=harv |data-acceso=31 de xaneiro de 2017 |url-morta=yes |dataarquivo=14 de outubro de 2013 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20131014181540/http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/handle/2246/3994//v2/dspace/ingest/pdfSource/nov/N1496.pdf?sequence=1 }}
* {{cita libro |idioma=de |apelidos1=Mayr |nome1=Gerald |ano=1998 |título=„Coraciiforme“ und „piciforme“ Kleinvögel aus dem Mittel-Eozän der Grube Messel (Hessen, Deutschland) |serie=Courier Forschungsinstitut Senckenberg |localidade=[[Frankfurt am Main]] |editorial=Senckenbergische Naturforschende Gesellschaft |volume=205 |páxinas=1-101 |isbn=978-3-929-90747-6 |oclc=40332041|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=Menon |nome1=Shaily |nome2=Zafar-Ul |apelidos2=Islam |nome3=Jorge |apelidos3=Soberón |nome4=A Townsend |apelidos4=Peterson |ano=2008 |título=Preliminary analysis of the ecology and geography of the Asian nuthatches (Aves: Sittidae) |url=https://archive.org/details/sim_wilson-journal-of-ornithology_2008-12_120_4/page/692 |revista=The Wilson Journal of Ornithology |volume=120 |número=4 |páxinas=692-699 |doi=10.1676/07-136.1 |issn=1559-4491 |oclc=4632013989|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=de |nome1=Bernhard |apelidos1=Meyer |nome2=Johann |apelidos2=Wolf |título=Taschenbuch der deutschen Vögelkunde, oder, Kurze Beschreibung aller Vögel Deutschlands |ano=1810 |volume=1 |páxinas=128-129 |oclc=19348278 |capítulo=Dreizehnte Gattung | urlcapítulo=http://archive.org/stream/taschenbuchderde131meye#page/n185/mode/2up|ref=harv}}
* {{cita libro|urlcapítulo=http://books.google.com/books?id=UJlZAAAAYAAJ&pg=PA72&dq=Sitta+cuvieri&hl=es&sa=X&ei=NjjiVLWSGPK0sAT7mYLABA&redir_esc=y#v=onepage&q=Sitta%20cuvieri&f=false|título=Geological Magazine|url=http://books.google.com/books?id=UJlZAAAAYAAJ|idioma=en|volume=1 |número=2|nome=Alphonse|apelidos=Milne-Edwards|ligazón-autor=Alphonse Milne-Edwards|nome-editor=T Rupert|apelido-editor=Jones|ano=1864|editorial=[[Cambridge University Press]]|localidade=Londres |páxinas=71-75 |capítulo=Abstracts of foreign memoirs|issn=0016-7568 |oclc= 5143791426|ref=harv}}
* {{cita libro|idioma=fr |apelidos1=Milne-Edwards |nome1=Alphonse |ano=1869-1871 |título=Recherches anatomiques et paléontologiques pour servir à l'histoire des oiseaux fossiles de la France |volume=2 |localidade=París |editorial=G. Masson |url=http://archive.org/stream/recherchesanatom2186miln#page/378/mode/2up|oclc=834448359|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |apelidos1=Mlíkovský |nome1=Jiří |ano=2002 |título=Cenozoic Birds of the World. Part 1:Europe |editorial=Ninox Press |localidade=[[Praga]] |url=http://www.nm.cz/download/JML-18-2002-CBE.pdf |isbn=80-901105-3-8 |oclc=156629447 |ignore-isbn-error=true |páxinas=252, 273 |ref=harv |dataacceso=31 de xaneiro de 2017 |urlarquivo=https://www.webcitation.org/5wzfLX4u8?url=http://www.nm.cz/download/JML-18-2002-CBE.pdf |dataarquivo=07 de marzo de 2011 |urlmorta=yes }}
* {{cita publicación periódica|url=http://www.ardeola.org/files/84.pdf|serie=Clave osteológica para la identificación de los Passeriformes ibéricos|título=Hirundinidae, Prunellidae, Sittidae, Certhiidae, Troglodytidae, Cinclidae, Laniidae, Oriolidae, Corvidae, Sturnidae, Motacillidae|nome=Eulalia|apelidos=Moreno Mañas|páxinas=69-129|revista=Ardeola|editorial=SEO/BirdLife|número=2|volume=33|localidade=Madrid|ano=1986|issn=0570-7358|oclc=819193613|dataacceso=11 de abril de 2015|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |nome=Thet Zaw |apelidos=Naing |ano=2003 |título=Ecology of the White-browed Nuthatch ''Sitta victoriae'' in Natmataung National Park, Myanmar, with notes on other significant species |revista=Forktail |volume=19 |páxinas=57-62 |url=http://birdingasia.org/wp-content/uploads/2012/09/Naing-Nuhatch.pdf|issn=0950-1746|oclc=211879985|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=Nilsson |nome1=Jan-Åke |apelidos2=Persson |nome2=Hans Källander Owe |ano=1993 |título=A prudent hoarder: effects of long-term hoarding in the European nuthatch, ''Sitta europaea''. |url=https://archive.org/details/sim_behavioral-ecology_winter-1993_4_4/page/369 |revista=Behavioral Ecology |volume=4 |número=4 |páxinas=369-373|doi=10.1093/beheco/4.4.369 |issn=1045-2249 |oclc=4658480987|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=Pasquet |nome1=Éric |ano= 1998 |título=Phylogeny of the nuthatches of the ''Sitta canadensis'' group and its evolutionary and biogeographic implications |revista=Ibis |volume=140 |número=1 |editorial=British Ornithologists' Union|páxinas=150-156 |doi=10.1111/j.1474-919X.1998.tb04553.x|issn=0019-1019|oclc=5157011656|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |apelidos1=Pasquet |nome1=Éric |apelidos2=Barker |nome2=F Keith |apelidos3=Martens |nome3=Jochen |apelidos4=Tillier |nome4=Annie |apelidos5=Cruaud |nome5=Corinne |apelidos6=Cibois |nome6=Alice |título=Evolution within the nuthatches (Sittidae: Aves, Passeriformes): molecular phylogeny, biogeography, and ecological perspectives |revista=Journal of Ornithology |ano=2014|volume=155 |número=3 |localidade=Berlín |editorial= Springer Science+Business Media/Deutsche Ornithologen-Gesellschaft|doi=10.1007/s10336-014-1063-7 |páxinas=755-765 |issn=2193-7192 |oclc=5679048419|ref=harv}}
* {{cita libro|urlcapítulo=http://books.google.com/books?id=RrrlYBrUIUoC&pg=PA131&dq=sittidae+trepadores&hl=es&sa=X&ei=Z9jiVLSVJe7lsATg64DYBQ&redir_esc=y#v=onepage&q=sittidae%20trepadores&f=false|capítulo=Sittidae|título=Fauna ornítica del Alto Aragón Occidental|url=http://books.google.com/books?id=RrrlYBrUIUoC|ano=1987|nome=César|apelidos=Pedrocchi Renault|localidade=[[Madrid]]|volume=VIII|editorial=Consejo Superior de Investigaciones Científicas|isbn=84-00-06470-4|serie=Monografías del Instituto Pirenaico de Ecología|oclc=17164750|ref=harv}}
* {{cita libro|idioma=en|url=http://books.google.com/books?id=LLU8tgLU1uMC|título=A Field Guide to Mexican Birds: Mexico, Guatemala, Belize and El Salvador|ano=1973|urlcapítulo=http://books.google.com/books?id=LLU8tgLU1uMC&pg=PA168&dq=sittidae+nuthatch+mexico&hl=es-419&sa=X&ei=QN3iVLnzC7aOsQTiyoLADQ&ved=0CDwQ6AEwBA#v=onepage&q=sittidae%20nuthatch%20mexico&f=false|páxinas=168-169|nome=Roger Tory |apelidos=Peterson|ligazón-autor=Roger Tory Peterson|nome2=Edward L|apelidos2=Chalif|isbn=0-395-97514-X|editorial=Houghton Mifflin Harcourt|volume=20|capítulo=Nuthatches: Sittidae|serie=Peterson Field Guides|localidade=[[Boston]]|oclc=605822|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=it |apelidos1=Portis |nome1=Alessandro |ano=1888 |título=Contribuzioni alla ornitolitologia italiana. Parte II |revista=Memorie della Reale accademia delle scienze di Torino |serie=2 |volume=38 |páxinas=181-203 |url=http://archive.org/stream/memoriedellareal2381888real#page/n231/mode/2up |oclc=67126797|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |apelidos1=Rasmussen |nome1=Pamela C |ligazón-autor=Pamela C. Rasmussen |nome2=John C |apelidos2=Anderton |título=Birds of South Asia: The Ripley Guide |ano=2005 |editorial=Lynx Edicions e o [[Instituto Smithsoniano]] |localidade=Barcelona |isbn=84-87334-67-9 |oclc=60359701|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |nome1=Yaroslav |apelidos1=Red'kin |nome2=Maria V |apelidos2=Konovalova |título=Systematic notes on Asian birds. 63. The eastern Asiatic races of ''Sitta europaea'' Linnaeus, 1758 |revista=Zoologische Mededelingen |volume=80 |número=15 |ano=2006 |páxinas=241-261 |issn=0024-0672 |oclc=700478887 |url=http://www.zoologischemededelingen.nl/cgi/t/text/get-pdf?c=zoomed;idno=8005a17 |ref=harv |data= |data-acceso=31 de xaneiro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20181002081237/http://www.zoologischemededelingen.nl/cgi/t/text/get-pdf?c=zoomed;idno=8005a17 |dataarquivo=02 de outubro de 2018 |urlmorta=yes }}
* {{cita libro|urlcapítulo=http://books.google.com/books?hl=es&id=qfizAAAAQBAJ&q=nuthatches#v=snippet&q=nuthatches&f=false|capítulo=Scholarship: Myth|url=http://books.google.com/books?hl=es&id=qfizAAAAQBAJ|título=The Nibelungen Tradition: An Encyclopedia|ano-orixinal=2002|ano=2011|isbn=0-8153-1785-9|oclc=48686294|editorial=Routledge|localidade=Londres|nome-editor=Winder|apelido-editor=McConnell|nome-editor2=Werner|apelido-editor2=Wunderlich|nome-editor3=Frank G|apelido-editor3=Gentry|nome-editor4=Ulrich|apelido-editor4=Mueller|idioma=en|nome=Hermann|apelidos=Reichert|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=Ripley |nome1=S Dillon |ano=1959 |título=Character displacement in Indian nuthatches (''Sitta'') |revista=Postilla |volume=42 |páxinas=1-11 |url=http://archive.org/stream/postilla150peab#page/n411/mode/2up|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |apelidos1=Robson |nome1=Craig |título=A Field Guide to the Birds of Thailand |ano=2004 |localidade=Londres |editorial=New Holland Press |páxinas=204 |isbn=1-84330-921-1|oclc=50401237|ref=harv}}
* {{cita libro|título=Third series|revista=[[Ibis (revista)|Ibis: A quarterly journal of ornithology]]|localidade=Londres|editorial=British Ornithologists' Union|volume=2|ano=1872|nome=Osbert |autor2= ''et al.''|apelidos=Salvin|ligazón-autor=Osbert Salvin|url=http://archive.org/details/ibis23brit|idioma=en|ref=harv}}
* {{cita libro|nome=Jules Barthélemy (tradutor)|apelidos=Saint-Hilaire|outros=Aristóteles (autor)|nome-editor=Georges|apelido-editor=Chamerot|idioma=fr|título=Tome troisième|serie=Histoire des animaux [Historia dos animais&#93;|volume=II|capítulo=Livre neuvième|urlcapítulo=http://archive.org/stream/histoiredesanim04saingoog#page/n139/mode/2up|url=http://archive.org/details/histoiredesanim04saingoog|ano=1883|localidade=París|editorial=Hachette|oclc=490557614|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica| apelidos= Sangster | nome= George |apelidos2=Collinson|nome2= Martin |apelidos3=Crochet |nome3=J Pierre-André |apelidos4=Knox |nome4=Alan G |apelidos5=Parkin|nome5=David T |apelidos6= Votier|nome6=Stephen C|idioma=en  | ano=2012 | título = Taxonomic recommendations for British birds: eighth report | revista= Ibis | volume=  154| número = 4 |editorial=British Ornithologists' Union | páxinas= 874-883| doi = 10.1111/j.1474-919X.2012.01273.x |oclc=5153259409 |issn=0019-1019|ref=harv}}
* {{cita libro|título=Fifth series|revista=Ibis: A quarterly journal of ornithology|lugar=Londres|editorial=British Ornithologists' Union|volume=3|ano=1885|nome=Howard |autor2= ''et al.''|apelidos=Saunders|url=http://archive.org/details/ibis35brit|idioma=en|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |nome1=Charles Gald |apelidos1=Sibley |nome2=Jon Edward |apelidos2=Ahlquist |ano=1990 |título=Phylogeny and Classification of Birds: a study in molecular evolution |url=https://archive.org/details/phylogenyclassif0000sibl |editorial=[[Yale University Press]] |localidade=[[New Haven (Connecticut)|New Haven]]|isbn=978-0-300-04085-2|oclc=	21441035|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |nome1=John T |apelidos1=Smit |nome2=Theo |apelidos2=Zeegers |nome3=Esther |apelidos3=van den Heuvel |nome4=Bas |apelidos4=Roels |ano=2007 |título=Unidentified nuthatch in Siberian Altay in July 2006 |revista=Dutch Birding |volume=29 |número=3 |url=http://www.dutchbirding.nl/journal.php?show_summary=true&journalid=210&contentid=6|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |apelidos1=Snow |nome1=David |apelidos2=Perrins |nome2=Christopher M |título=The Birds of the Western Palearctic (BWP) |editorial=Oxford University Press |ano=1998 |localidade=Oxford |isbn=0-19-854099-X|oclc=37180316|ref=harv}}
* {{cita libro|url=http://books.google.com.sv/books?id=v9cChVw9S9YC|título=Vietnam: A Natural History|nome=Eleanor Jane|apelidos=Sterling|nome2=Martha Maud|apelidos2=Hurley|nome3=Le Duc|apelidos3=Minh|editorial=[[Yale University Press]]|localidade=New Haven|outros=Joyce A. Powzyk (ilustrador)|ano=2006|isbn=978-0-300-10608-4|oclc=159935986|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |nome1=Witmer |apelidos1=Stone |título=Buturlin's Review of the Nuthatches |revista=The Auk |localidade=Washington D. C. |editorial=American Ornithologists' Union|ano=1916 |volume=33 |número=4 |páxinas=445-446 |url=http://archive.org/stream/auk331916amer#page/444/mode/2up |oclc=5554804997 |issn=0004-8038|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=en |nome=RW |apelidos=Stoner |ano=1960 |título=Biology and Comparative Physiology of Birds |editorial=Academic Press, Inc |volume=1 |apelido-editor=Marshall|nome-editor=AJ|localidade=Nova York|urlcapítulo=http://books.google.com/books?id=QBzgBAAAQBAJ&pg=PA85&dq=Sitta+senogalliensis&hl=es&sa=X&ei=bP_hVPW8HY3nsASoxIHoDQ&redir_esc=y#v=onepage&q=Sitta%20senogalliensis&f=false|url=http://books.google.com/books?id=QBzgBAAAQBAJ|isbn=978-148326-379-3|capítulo=The Classification of Birds. A Classification of Birds: Suborder Passeres (Oscines)|oclc=896841839|ref=harv}}
* {{cita libro|url=http://archive.org/stream/faunaofbritishin01bake|título=Birds|serie=The fauna of British India, including Ceylon and Burma|edición=Segunda|idioma=en|nome=Edward Charles|apelidos=Stuart Baker|ligazón-autor=E. C. Stuart Baker|apelidos2=Oates|nome2=Eugene William|apelidos3=Blanford|nome3=William Thomas|ligazón-autor3=William Thomas Blanford|ano=1922|capítulo=Family Sittidæ|urlcapítulo=http://archive.org/stream/faunaofbritishin01bake#page/120/mode/2up|volume=1|páxinas=120-133|doi=10.5962/bhl.title.14195 |oclc=3365406|id={{LCC|23002228}}|editorial=[[Taylor and Francis]]|localidade=Londres|ref=harv}}
* {{cita libro|idioma=en|url=http://books.google.com.sv/books?id=LDNQrzuOYuMC|urlcapítulo=http://books.google.com/books?id=LDNQrzuOYuMC&pg=PA23|título=The Conservation Handbook: Research, Management and Policy|apelidos=Sutherland|nome=William J|editorial=John Wiley and Sons|capítulo=Definition of IUCN Categories (as given in IUCN 1994)|ano=2008|isbn=978-0-470-99934-9|oclc=43615824|localidade=[[Malden (Massachusetts)|Malden]]|ref=harv}}
* {{cita libro|idioma=fr|nome=Lars|apelidos=Svensson|outros=Guilhem Lesaffre e Benoît Paepegaey (tradutores), Killian Mullarney e Dan Zetterström (ilustradores)|título=Le guide ornitho : le guide le plus complet des oiseaux d'Europe, d'Afrique du Nord et du Moyen Orient : 900 espèces|serie=Les Guides du Naturaliste|editorial=Delachaux et Niestlé|localidade=[[Lausana]]|ano=2010|oclc=708359582|isbn=978-2-603-01695-4|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=Templeton |nome1=Christopher N |apelidos2=Greene |nome2=Erick |ano=2007 |título=Nuthatches eavesdrop on variations in heterospecific chickadee mobbing alarm calls |revista=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=104 |número=13 |páxinas=5479-5482 |url=http://www.pnas.org/cgi/reprint/104/13/5479?maxtoshow=&HITS=10&hits=10&RESULTFORMAT=&fulltext=nuthatch&searchid=1&FIRSTINDEX=0&resourcetype=HWCIT |doi=10.1073/pnas.0605183104 |pmid=17372225 |pmc=1838489|issn=0027-8424|oclc=123862457|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |apelidos1=Thibault |nome1=Jean-Claude |apelidos2=Jenouvrier |nome2=Stéphanie |título=Annual survival rates of adult male Corsican Nuthatches ''Sitta whiteheadi''. |revista=Ringing & Migration|localidade=Abingdon|editorial=Taylor and Francis|ano=2006 |volume=23 |páxinas=85-88 |url=http://blx1.bto.org/pdf/ringmigration/23_2/thibault.pdf|issn=0307-8698|oclc=4901508698|ref=harv}}
* {{cita libro |idioma=fr |nome1=Jean-Claude |apelidos1=Thibault |nome2=Jean-François |apelidos2=Seguin |nome3=Ken |apelidos3=Norris |ano=2000 |título=Plan de restauration de la sittelle corse |editorial=Parc naturel régional de Corse |url=http://www.developpement-durable.gouv.fr/IMG/pdf/PNA_Sittelle_corse.pdf |dataacceso=7 de febreiro de 2013 |ref=harv |url-morta=yes |dataarquivo=04 de marzo de 2016 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160304120724/http://www.developpement-durable.gouv.fr/IMG/pdf/PNA_Sittelle_corse.pdf }}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |apelidos1=Treplin |nome1=S |nome2=R |apelidos2=Siegert |nome3=C |apelidos3=Bleidorn |nome4=HS |apelidos4=Thompson |nome5=R |apelidos5=Fotso |nome6=R |apelidos6=Tiedemann |ano=2008 |título=Molecular phylogeny of songbirds (Aves: Passeriformes) and the relative utility of common nuclear marker loci |revista=Cladistics |localidade=Londres |editorial=Willi Hennig Society |volume=24 |número=3 |páxinas=328-349 |doi=10.1111/j.1096-0031.2007.00178.x |issn=0748-3007 |oclc=5156394289|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |apelidos1=Vaurie |nome1=Charles |ano=1950 |título=Notes on some Asiatic nuthatches and creepers |revista=American Museum Novitates |localidade=Nova York |editorial=American Museum of Natural History |número=1472 |páxinas=1-39 |url=http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/2246/4241/1/N1472.pdf |oclc=31839660 |ref=harv |data-acceso=31 de xaneiro de 2017 |url-morta=yes |dataarquivo=19 de setembro de 2009 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090919021934/http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/2246/4241/1/N1472.pdf }}
* {{cita publicación periódica|idioma=en|url=http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/handle/2246/3596/N1854.pdf;jsessionid=1488A400A76B8D254A1F475A9643CEC4?sequence=1|serie=Systematic Notes on Palearctic Birds|volume=29|número=1854|ano=1957|título=The Subfamilies Tichodromadinae and Sittinae|nome=Charles|apelidos=Vaurie|revista=American Museum Novitates|editorial=American Museum of Natural History Library|localidade=Nova York|issn=0003-0082|oclc=897564537|ref=harv|data-acceso=31 de xaneiro de 2017|url-morta=yes|dataarquivo=14 de abril de 2015|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20150414175110/http://digitallibrary.amnh.org/dspace/bitstream/handle/2246/3596/N1854.pdf;jsessionid=1488A400A76B8D254A1F475A9643CEC4?sequence=1}}
* {{cita publicación periódica|idioma=fr |nome1=Jacques |apelidos1=Vielliard |ano=1978 |título=Le Djebel Babor et sa Sittelle, ''Sitta ledanti'' Vielliard 1976 |revista=Alauda |localidade=París |editorial=Société d'études ornithologiques de France |volume=46 |número=1 |páxinas=1-42 |issn=0002-4619|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |apelidos1=Voisin |nome1=C |apelidos2=Voisin |nome2=J-F |apelidos3= Causey |nome3= D |apelidos4=Dickinson |nome4=Edward C |ano=2002 |título=Systematic notes on Asian birds. 29. On the types of ''Sitta sinensis'' J. Verreaux, 1871 and ''Sitta montium'' La Touche, 1899 |revista=Zoologische Verhandelingen |editorial=Rijksmuseum van Natuurlijke Historie |localidade = Leiden |volume=340 |páxinas=191-196 |url=http://www.repository.naturalis.nl/document/46727 |oclc=2448284 |issn=0024-1652 |isbn=90-73239-84-2|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica|idioma=en |nome1=V Woody |apelidos1=Walström |nome2=John |apelidos2=Klicka |nome3=Garth M |apelidos3=Spellman |título=Speciation in the White-breasted Nuthatch (''Sitta carolinensis''): a multilocus perspective |revista=Molecular Ecology |volume=21 |número=4 |localidade=Londres |editorial=Blackwell Science |páxinas=907–920 |ano=2012 |doi=10.1111/j.1365-294X.2011.05384.x |oclc=776240667 |issn=0962-1083|ref=harv}}
* {{cita publicación periódica |idioma=en |apelidos1=Zink |nome1=Robert M |apelidos2=Drovetski |nome2=Sergei V |apelidos3=Rohwer |nome3=Sievert |ano=2006 |título=Selective neutrality of mitochondrial ND2 sequences, phylogeography and species limits in ''Sitta europaea''. |revista=Molecular Phylogenetics and Evolution |localidade=Orlando |editorial=Academic Press |volume=40 |pmid=16716603 |número=3 |páxinas=679-686 |dataarquivo=04 de marzo de 2009 |url=http://www.cbs.umn.edu/eeb/faculty/ZinkRobert/Selective%20neutrality.pdf |doi=10.1016/j.ympev.2005.11.002 |issn=1055-7903 |oclc=4663272004 |ref=harv |data= |data-acceso=31 de xaneiro de 2017 |urlmorta=yes |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20090304212408/http://www.cbs.umn.edu/eeb/faculty/ZinkRobert/Selective%20neutrality.pdf }}
* {{cita web|idioma=en|url=http://blogs.scientificamerican.com/tetrapod-zoology/2014/08/25/nuthatch-empire/|título=Nuthatch Empire|nome=Darren|apelidos=Naish|data=25 de agosto de 2014|revista=[[Scientific American]]|serie=Tetrapod Zoology|localidade=Nueva York|editorial=Nature Publishing Group|issn=0036-8733|oclc=828582568|ref=harv}}
{{reftermina}}

=== Ligazóns externas ===
* {{cita web|url=http://ibc.lynxeds.com/family/nuthatches-sittidae|título=Family Nuthatches (Sittidae)|páxina-web=The Internet Bird Collection|lingua=en|data-acceso=31 de xaneiro de 2017|data-arquivo=16 de decembro de 2011|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20111216163024/http://ibc.lynxeds.com/family/nuthatches-sittidae|url-morta=yes}}
* {{cita web|url=http://www.xeno-canto.org/explore?query=sittidae|título=Recordings - query 'sittidae' |páxina-web=xeno-canto|lingua=en}}
* {{cita web|url=http://www.catalogueoflife.org/col/search/scientific/genus/Sitta/match/1|título=Search results for scientific names (genus: Sitta)|páxina-web=Catalogue of Life|lingua=en|data-acceso=31 de xaneiro de 2017|data-arquivo=07 de marzo de 2016|url-arquivo=https://web.archive.org/web/20160307025528/http://www.catalogueoflife.org/col/search/scientific/genus/Sitta/match/1|url-morta=yes}}
* {{cita web|url=http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Sitta/pictures.html|título=Sitta|páxina-web=Animal Diversity Web|lingua=en}}
* {{cita web|url=http://www.ubio.org/browser/details.php?namebankID=647|título=Sitta Linnaeus 1758|páxina-web=uBio|lingua=en}}

{{Barra portal|Aves}}
{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Sítidos]]
[[Categoría:Artigos destacados]]