Ver o código fonte de «Radiación electromagnética»

{{1000}}
{{1000 artigos icona título|materia=Física e Química}}
{{Electromagnetismo}}
[[Ficheiro:Onde electromagnetique.svg|miniatura|esquerda|250px|As ondas electromágnéticas que compoñen a '''radiación electromagnética''' poden imaxinarse como ondas oscilatorias transversais autopropagábeis dos campos [[Campo eléctrico|eléctrico]] e [[Campo magnético|magnético]]. Este diagrama mostra unha onda plana de radiación electromagnética linearmente polarizada propagándose de esquerda a dereita. O campo eléctrico está no plano vertical e o campo magnético no plano horizontal. Os dous campos están sempre en fase cunha razón constante entre as súas [[Intensidade de campo|intensidade]]s.]]
A '''radiación electromagnética''' é unha combinación de [[campo eléctrico|campos eléctricos]] e [[campo magnético|magnéticos]] oscilantes e perpendiculares entre si que se propagan a través do espazo transportando enerxía dun lugar a outro. A luz visíbel é unha das partes da radiación electromagnética. A diferenza doutros tipos de onda, como o son, que necesitan dun medio material para propagarse, a radiación electromagnética pódese propagar no baleiro. No século XIX pensábase que existía unha substancia indetectable chamada [[éter]] que ocupaba o baleiro e servía de medio de propagación das ondas electromagnéticas. [[James Clerk Maxwell]] desenvolveu as súas [[Ecuacións de Maxwell|ecuacións]] das que se desprende que un campo eléctrico variante no tempo xera un campo magnético e viceversa, a variación temporal do campo magnético xera un campo eléctrico. Pódese visualizar a radiación electromagnética como dous campos que se xeran mutuamente, por iso non necesitan ningún medio material para propagarse. As ecuacións de Maxwell tamén predín a velocidade de propagación no baleiro (que se representa c e ten un valor de 299.792,458&nbsp;km/s), e a súa dirección de propagación (perpendicular ás oscilacións do campo eléctrico e magnético, que á súa vez son perpendiculares entre si). [[Heinrich Rudolf Hertz]] demostrouno experimentalmente en [[1888]].

O estudo teórico da radiación electromagnética denomínase [[electrodinámica]] e é un subcampo do [[electromagnetismo]].

Dependendo do fenómeno estudado, a radiación electromagnética pódese considerar, no canto de como unha serie ondas, como un chorro de partículas, chamadas [[fotón]]s. Esta [[dualidade onda-corpúsculo]] fai que cada fotón teña unha enerxía proporcional á frecuencia da onda asociada, dada pola relación de [[Max Planck|Planck]]:
<math>E=h\cdot\nu</math>, onde 
'''''E''''' é a enerxía do fotón, '''''h''''' é a [[Constante de Planck]] e '''''<math>\nu</math>''''' é a frecuencia da onda.

Así mesmo, considerando a radiación electromagnética como onda, a lonxitude de onda <math>\lambda</math> e a frecuencia de oscilación <math>\nu</math> están relacionadas por unha constante, a velocidade da luz no medio (''c'' no baleiro):

<math>c = \lambda \cdot \nu</math>

A maior [[lonxitude de onda]] menor frecuencia (e menor enerxía segundo a relación de Plank).

== Historia do descubrimento ==

As radiacións electromagnéticas con lonxitudes de onda distintas ás da luz visíbel, foron descubertas nos comezos do [[século XIX]]. O descubrimento dos [[Radiación infravermella|raios infravermellos]] débese ao [[astrónomo]] [[William Herschel]], quen publicou os seus resultados en [[1800]] para a [[Royal Society]] de [[Londres]]<ref name=HerschelRSIR>{{cita publicación periódica|jstor=107057|título=Experiments on the Refrangibility of the Invisible Rays of the Sun. By William Herschel, LL. D. F. R. S|nome=William|apelidos=Herschel|data=1 de xaneiro de 1800|publisher=|revista=Philosophical Transactions of the Royal Society of London|volume=90|páxinas=284–292|doi=10.1098/rstl.1800.0015}}</ref>.
Herschel usou un [[Prisma triangular (óptica)|prisma triangular]] de cristal para [[Refracción|refractar]] a luz solar e detectar coa axuda dun [[termómetro]], un aumento da temperatura máis alá da parte vermella do espectro. Atribuíu este fenómeno á existencia duns "raios caloríficos" invisíbeis que máis tarde serían denominados raios infravermellos.

En [[1801]], o [[físico]] alemán [[Johann Wilhelm Ritter]] descubriu os [[Radiación ultravioleta|raios ultravioleta]] nun experimento similar ao de Hershel, usando tamén un prisma triangular polo que fixo pasar a luz solar; ao dispersarse esta, observou que raios invisíbeis próximos ao bordo ultravioleta do espectro solar obscurecían preparados de [[cloruro de prata]] máis rapidamente do que o facían nas proximidades da luz violeta. O experimento de Ritter foi un precursor temperán da [[fotografía]]. Ritter decatouse que os raios ultravioleta (que foron chamados inicialmente "raios químicos") eran capaces de causar [[Reacción química|reaccións químicas]].

[[Ficheiro:James Clerk Maxwell big.jpg|miniatura|240px|Retrato de [[James Clerk Maxwell]], cuxas ecuacións permitiron o avance no estudo da radiación electromagnética.]]
Entre [[1862]] e [[1864]], [[James Clerk Maxwell]] desenvolveu as [[Ecuacións de Maxwell|súas ecuacións]] para o [[campo electromagnético]], as cales suxerían que as ondas no campo trasladaríanse a unha velocidade que estaba moi próxima á coñecida [[velocidade da luz]]. Xa que logo, Maxwell fixo a suxestión de que a luz visíbel e, por inferencia, tamén os invisíbeis raios infravermellos e ultravioleta, consistían en perturbacións (ou radiacións) que se propagaban no campo electromagnético.

As [[ondas de radio]] foron producidas deliberadamente por primeira vez en [[1887]] por [[Heinrich Hertz]] usando circuítos eléctricos calculados para producir cargas oscilantes e correntes que suxerían as ecuacións de Maxwell. Hertz tamén desenvolveu métodos para detectar esas ondas, e produciu e caracterizou as que máis tarde serían chamadas [[microondas]]<ref name=Jeans>{{cita libro |título=The Growth of Physical Science |editorial=Cambridge University Press |ano=1947 |nome=James |apelidos=Jeans |ligazón-autor=James Jeans |páxinas=286-287, 307-309 |url=https://archive.org/stream/growthofphysical029068mbp#page/n11/mode/2up}}</ref>.

[[Wilhelm Röntgen]] descubriu e deulle nome aos [[raios X]]. O  [[8 de novembro]] de [[1895]]despois de estar experimentando con altas voltaxes aplicadas a un tubo de baleiro, observou unha [[fluorescencia]] nun prato próximo de vidro revestido. Nun mes descubriu as propiedades máis importantes dos raios X<ref name=Jeans/>.

O último tramo do [[espectro electromagnético]] en ser descuberto está asociado coa [[radioactividade]].[[Henri Becquerel]] achou que, dun xeito similar ao que facían os raios X, sales de [[uranio]] causaban unha especie de néboa nunha placa fotográfica non exposta directamente, a través dun papel que a cubría; e [[Marie Curie]] deuse conta que só certos elementos producían estes raios de enerxía, descubrindo pronto a intensa radiación do [[Radio (elemento)|radio]]. En [[1899]], a través da simple experimentación, [[Ernest Rutherford]] diferenciou a radiación da [[Uraninita|pechblenda]] entre [[raios alfa]] e [[raios beta]], probando así a existencia deste tipo de radiación de partículas cargadas. Porén, en [[1900]], o científico francés [[Paul Villard]] descubriu outro tipo de radiación do radio con carga neutra e especialmente penetrante e, despois de que a describira, Rutherford deuse conta que tiña que ser un terceiro tipo de radiación que denominou [[Radiación gamma|raios gamma]] en [[1903]]. En [[1910]], o físico [[William Henry Bragg]] demostrou que os raios gamma son radiación electromagnética, non partículas, e en [[1914]] Rutherford e [[Edward Andrade]] mediron a súa lonxitude de onda, encontrando que era similar á dos raios X pero máis curta e, xa que logo, con máis alta frecuencia, aínda que un 'cruzamento' entre os raios X e os gamma permite que os raios X sexan máis longos (e, polo tanto, a lonxitude de onda máis curta) que os raios gamma e viceversa. A orixe do raio diferénciaos, os raios gamma tenden a ser un fenómeno natural orixinado no núcleo inestable dun átomo e os raios X son xerados eléctricamente (e, polo tanto, artificiais) a menos que sexan un resultado da [[radiación de freada]] dos raios X bremsstrahlung, causada pola interacción de partículas de rápido movemento (como as partículas beta) colisionando con determinados materiais, xeralmente de números atómicos máis elevados<ref name=Jeans/>.

== Espectro electromagnético ==

{{AP|Espectro electromagnético}}
[[Ficheiro:Light spectrum.svg|miniatura|'''Lenda:'''<br />
γ = [[Radiación gamma|Raios gamma]]<br />
<br />
HX = [[Raios X]] fortes<br />
SX = Raios X brandos<br />
<br />
EUV = [[Radiación ultravioleta|Raios ultravioleta]] extremos<br />
NUV = Raios ultravioleta próximos<br />
<br />
[[Espectro visible|Luz visíbel]] (bandas coloreadas)<br />
<br />
NIR = [[Radiación infravermella|Raios infravermellos]] próximos<br />
MIR = Raios infravermellos medios<br />
FIR = Raios infravermellos distantes<br />
<br />
EHF = [[Frecuencia extremadamente alta]] (microondas)<br />
SHF = [[Frecuencia súper alta]] (microondas)<br />
<br />
UHF = [[UHF|Frecuencia ultra alta]] (ondas de radio)<br />
VHF = [[VHF|Frecuencia moi alta]] (radio)<br />
HF = [[Onda curta|Alta frecuencia]] (radio)<br />
MF = [[Frecuencia media]] (radio)<br />
LF = [[Onda longa|Frecuencia baixa]] (radio)<br />
VLF = [[VLF|Frecuencia moi baixa]] (radio)<br />
VF = [[Banda fónica|Frecuencia da voz]]<br />
ULF = [[ULF|Frecuencia ultra baixa]] (radio)<br />
SLF = [[Frecuencia super baixa]] (radio)<br />
ELF = [[Frecuencia extremadamente baixa]] (radio)]]

A radiación electromagnética (a designación "radiación" exclúe a electricidade estática e magnética e os campos próximos) clasifícase segundo a lonxitude de onda en [[ondas de radio]], [[microondas]], [[Radiación infravermella]], [[Espectro visible|espectro visíbel]], [[radiación ultravioleta]], [[raios X]] e [[raios gamma]]. As ondas electromagnéticas arbitrarias poden ser expresadas mediante a [[análise de Fourier]] en termos de ondas monocromáticas sinusoidales, cada unha das cales pode á súa vez ser clasificada nunha destas rexións do espectro electromagnético.

Para determinadas clases de ondas electromagnética, é máis útil tratar a forma da onda coma "aleatoria", e entón a análise espectral debe realizarse mediante técnicas matemáticas lixeiramente diferentes apropiadas para procesos aleatorios ou [[Proceso estocástico|estocásticos]]. Nestes casos, os compoñentes individuais da frecuencia están representados en termos do seu contido de ''poder'', e a información de fase non se conserva. Esta representación chámase [[densidade espectral de potencia]] do proceso aleatorio. A radiación electromagnética aleatoria que require este tipo de análise áchase, por exemplo, no interior das estrelas e noutras outras formas de radiación de banda moi ancha coma no [[Campo de punto cero|campo de onda de punto cero]] do baleiro electromagnético.

O comportamento da radiación electromagnética depende da súa frecuencia. As frecuencias máis baixas teñen lonxitudes de onda máis longas, e as frecuencias máis elevadas teñen lonxitudes de onda máis curtas, e están asociadas con fotóns de alta enerxía. Non hai un límite fundamental coñecido para estas lonxitudes de onda ou enerxías a cada extremo do espectro, aínda que os fotóns con enerxías próximas á [[enerxía de Planck]] ou superándoa (demasiado altas para teren sido observadas) requirirán novas teorías físicas para describirlas.

As [[Onda sonora|ondas de son]] non son radiacións electromagnéticas. No extremo inferior do espectro electromagnético, desde preto de 20&nbsp;Hz ata aproximadamente 20&nbsp;kHz, están frecuencias que poden considerarse no rango de son. Porén, as ondas electromagnéticas non poden ser percibidas directamente polos oídos humanos. As ondas sonoras son, pola contra, a compresión oscilante das moléculas. Para ser oída, a radiación electromagnética debe converterse en ondas de presión do fluído no que se atopa o oído (sexa o fluído aire, auga ou algún outro).

=== Tipos de radiación electromagnética e propiedades ===
Por orde de frecuencia ascendente, distínguense os seguintes tipos de radiación electromagnética:

==== Ondas de radio ====

As ondas de radio son o tipo de radiación electromagnética de máis baixa frecuencia (entre 3 [[Hertz|Hz]] e 3&nbsp;GHz) e enerxía. Xa que logo é a que ten as máis altas lonxitudes de onda (desde 1 dm ata 100.000&nbsp;km).

Nas frecuencias de radio, a radiación electromagnética interactúa amplamente coa materia como unha gran colección de cargas que se espallan por grandes cantidades de átomos afectados. Nos [[Condutor eléctrico|condutores eléctricos]], o movemento masivo inducido de carga ([[Corrente eléctrica|correntes eléctricas]]) orixina a absorción da radiación electromagnética, ou a separación de cargas que causan a xeración dunha nova radiación electromagnética (reflexión efectiva da radiación electromagnética). Un exemplo disto é a absorción ou emisión de ondas de radio por [[antena]]s. Estes efectos poden abarcar distancias macroscópicas nos condutores debido á súa gran lonxitude de onda.

==== Microondas ====

As microondas son unha forma de radiación electromagnética con lonxitudes de onda que varían desde un decimetro a un milímetro; con frecuencias entre 3 e 300&nbsp;GHz.

As radiacións de microondas, ao entraren en contacto coa materia e, en particular, cun condutor eléctrico, compórtanse dun xeito análogo a como o fan as ondas de radio. Por exemplo, cando se produce a absorción de microondas por auga ou outras moléculas cun [[Momento do dipolo eléctrico|momento dipolar eléctrico]]; fenómeno que se aplica para producir [[calor]] dentro dun [[Forno de microondas|forno microondas]].

==== Infravermellas ====

Son radiacións electromagnéticas de frecuencias comprendidas entre 300&nbsp;GHz e 300 THz, e lonxitudes de onda de 1&nbsp;mm ata 1 μm.

Do mesmo xeito que as onda de radio e as microondas, os infravermellos tamén se ven reflectidos polos [[Metal|metais]] (como tamén a maioría das radiacións electromagnéticas ultravioletas). Non obstante, a diferenza das ondas de radio de frecuencia baixa e da radiación de microondas, a radiación infravermella interactúa comunmente cos dipolos presentes en moléculas sinxelas, que cambian a medida que os átomos vibran nos extremos dun único vínculo químico. En consecuencia, é absorbida por unha gran variedade de substancias, ás que fai aumentar a temperatura a medida que as vibracións se disipan como calor. O mesmo proceso, que se executa en sentido inverso, fai que as substancias a granel irradien de forma espontánea en frecuencias infravermellas (ver "radiación térmica").

==== Luz visíbel ====

Fontes naturais producen radiación electromagnética. As de lonxitude de onda entre, aproximadamente, 400&nbsp;nm e 700&nbsp;nm é detectada directamente polo ollo humano e percibida como [[Espectro visible|luz visíbel]]. Outras lonxitudes de onda, especialmente infravermellos (máis de 700&nbsp;nm) e ultravioleta (máis curtos que 400&nbsp;nm) próximos, tamén se refiren ás veces como luz.

A medida que a frecuencia aumenta no rango visíbel, os [[fotón]]s teñen enerxía suficiente para cambiar a estrutura de unións dalgunhas moléculas individuais. Non é casualidade que isto ocorra no "alcance visible", xa que o mecanismo de visión implica o cambio no enlace dunha única molécula ([[retinal]]) que absorbe a luz na [[rodopsina]] da [[retina]] do ollo humano. A [[fotosíntese]] tamén se fai posible neste rango por motivos similares, xa que unha soa molécula de [[clorofila]] está excitada por un só fotón. Os animais que detectan infravermellos, como as [[Cobras|serpe]]s, utilizan pequenos paquetes de auga que cambian a temperatura, nun proceso esencialmente térmico que implica moitos fotóns. Por este motivo, crese que as radiacións infravermellas, as microondas e as ondas de radio danan as moléculas e os [[Tecido (bioloxía)|tecidos biolóxicos]] só mediante o quecemento a granel, e non pola excitación dos fotóns individuais da radiación.

A luz visíbel pode afectar a algunhas moléculas con simples fotóns, pero normalmente non de forma permanente ou prexudicial, pola ausencia da suficiente alta enerxía para aumentar a temperatura a niveis daniños. Porén, nos tecidos vexetais que realizan a fotosíntese, os [[carotenoide]]s actúan para extinguir a clorofila excitada electronicamente producida pola luz visible nun proceso chamado [[extinción non fotoquímica]], a fin de evitar reaccións que interferirían coa fotosíntese a altos niveis luminosos. Evidencias limitadas indican que algunhas [[Especie reactiva do osíxeno|especies reactivas de osíxeno]] son creadas por luz visíbel na pel, e que estas poden desenvolver algún papel no fotoenvellecemento, do mesmo xeito que a radiación ultravioleta A<ref name="r1">{{Cita publicación periódica | apelidos1 = Liebel | nome1 = F. | apelidos2 = Kaur | nome2 = S. | apelidos3 = Ruvolo | nome3 = E. | apelidos4 = Kollias | nome4 = N. | apelidos5 = Southall | nome5 = M. D. | título = Irradiation of Skin with Visible Light Induces Reactive Oxygen Species and Matrix-Degrading Enzymes | doi = 10.1038/jid.2011.476 | revista = Journal of Investigative Dermatology | volume = 132 | número = 7 | páxinas = 1901–1907 | ano = 2012 | pmid = 22318388 | pmc = }}</ref>.

==== Radiación ultravioleta ====

A medida que a frecuencia aumenta no ultravioleta (UV), os fotóns adquiren suficiente enerxía (uns tres [[Electrón-volt|electróns voltios]] ou máis) para excitar certas moléculas con enlace dobre nunha reorganización química permanente. No [[Ácido desoxirribonucleico|ADN]], isto causa danos duradeiros. O ADN tamén é danado indirectamente por especies reactivas do osíxeno producidas pola radiación ultravioleta A (UVA), que ten enerxía demasiado baixa para danar o ADN directamente. É por iso que a radiación ultravioleta en todas as súas lonxitudes de onda pode danar o ADN, e é capaz de causar [[cancro]] e (para UVB) as queimaduras da pel (queimaduras solares) que son moito peores cas producidas por efectos de quecemento simple (aumento de temperatura). Esta propiedade de causar danos moleculares, desproporcionada cos efectos do quecemento, é característica de todas as radicacións electromagnéticas con frecuencias no rango da luz visíbel e superiores. Estas propiedades das radiacións de alta frecuencia débense a efectos cuánticos que danan permanentemente materiais e tecidos a nivel molecular.

No extremo máis alto do rango ultravioleta, a enerxía dos fotóns chega a ser o suficientemente grande como para transmitir a enerxía suficiente aos electróns para que se liberen do átomo, nun proceso chamado [[fotoionización]]. A enerxía necesaria para iso é sempre maior que aproximadamente 10 electrón-volt (eV), correspondentes a lonxitudes de onda menores que 124&nbsp;nm (algunhas fontes suxiren un corte máis real de 33 eV, que é a enerxía necesaria para [[Ionización|ionizar]] auga). Este extremo alto do espectro ultravioleta con enerxías no rango de ionización aproximado, ás veces é chamado "UV extrema". O UV ionizante é filtrado fortemente pola [[atmosfera]] da Terra).

A radiación electromagnética composta por fotóns que transportan a mínima enerxía de ionización ou superior, que inclúe todo o espectro con lonxitudes de onda máis curtas, denomínase [[radiación ionizante]]. Existen outros tipos de radiación ionizante producidos por partículas non electromagnéticas. A radiación ionizante de tipo electromagnético esténdese desde a ultravioleta extrema ata todas as frecuencias máis altas e as lonxitudes de onda máis curtas, o que significa que todos os [[raios X]] e os [[Radiación gamma|raios gamma]] son deste tipo. Estas radiacións son capaces de producir os tipos máis severos de dano molecular, como por exemplo en bioloxía as alteracións nas [[biomolécula]]s, incluíndo mutacións e cancro, moitas veces a grandes profundidades por debaixo da pel. As radiacións desde o extremo máis alto do espectro de raios X, e todo do espectro de raios gamma, teñen capacidade penetrante na materia.

==== Raios X ====

Despois dos UV, veñen no espectro os raios X, con frecuencias comprendidas entre os 30 PHz e os 30 EHz e lonxitudes de onda no rango de 10 pm ata 10&nbsp;nm.

Os raios X tamén se ionizan como os rangos superiores do UV. Non obstante, debido ás súas enerxías máis altas, os raios X tamén poden interactuar coa materia mediante o [[efecto Compton]]. Os raios X fortes teñen lonxitudes de onda máis curtas que os raios X brandos e poden atravesar moitas substancias con pouca absorción, o que os fai útiles para "ver a través de" obxectos con "espesores" inferiores ao equivalente a uns poucos metros de auga. Un uso notable é o [[Imaxe médica|diagnóstico pola imaxe]] de raios X na [[medicina]] (un proceso coñecido como [[radiografía]]). Os raios X son útiles como sondas na física de alta enerxía. En astronomía, os discos de acreción ao redor das [[Estrela de neutróns|estrelas de neutróns]] e os [[Burato negro|buracos negros]] emiten raios-X, permitindo o estudo destes fenómenos. Os raios X tamén son emitidos polas coroas das [[Estrela (astronomía)|estrela]]s e son fortemente emitidos por algúns tipos de [[nebulosa]]s. Porén, os [[Telescopio de raios X|telescopios de raios X]] deben situarse fóra da atmosfera da Terra para ver raios X astronómicos, xa que a gran profundidade da atmosfera da Terra faina opaca aos raios X (con densidade de área de 1.000 gramos por cm2), equivalente a un espesor de 10 metros de auga<ref>{{Cita informe técnico |apelidos=Koontz |nome=Steve |url=https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/20120012405.pdf |título=Designing Spacecraft and Mission Operations Plans to Meet Flight Crew Radiation Dose |número= |institución=[[NASA]]/[[Instituto de Tecnoloxía de Massachusetts|MIT]] Workshop |data=26 de xuño de 2012 |lingua=en |páxinas=7 (atmosfera), 23 (auga)}}</ref>, cantidade suficiente para bloquear case todos os raios X e raios gamma astronómicos.

==== Raios gamma ====

Son os de menor lonxitude de onda (menor que 10 pm) e máis alta frecuencia (maior que 30 EHz) e enerxía.

Foron descubertos por [[Paul Ulrich Villard]] en [[1900]]. Son os fotóns máis enerxéticos, que non teñen un límite inferior definido para a súa lonxitude de onda. Na astronomía son valiosos para o estudo de obxectos ou rexións de alta enerxía pero, como ocorre con raios X, só se poden observar con telescopios fóra da atmosfera terrestre. Os raios gamma (γ) son utilizados experimentalmente en física pola súa capacidade penetrante e son producidos por unha serie de [[radioisótopo]]s. Son utilizados para a irradiación de alimentos e sementes para a esterilización, e na medicina úsanse ocasionalmente na terapia do cancro por radiación. Máis comunmente, os raios gamma utilízanse para a imaxe diagnóstica na medicina nuclear, sendo un exemplo os escaneos [[Tomografía por emisión de positróns|PET]]. A lonxitude de onda dos raios gamma pode ser medida con gran precisión a través dos efectos da dispersión de Compton.

[[Ficheiro:espectro electromagnetico.svg|miniatura|centro|800 px|O [[espectro electromagnético]] co [[Espectro visible|espectro visíbel]] ampliado.]]

== A radiación térmica electromagnética como unha forma de calor ==

A estrutura básica da materia implica partículas cargadas ligadas. Cando a radiación electromagnética incide na materia, fai oscilar e gañar enerxía ás partículas cargadas. O destino final desta enerxía depende do contexto. Pode ser inmediatamente re-radiada e aparecer como radiación dispersa, reflectida ou transmitida. Pódese disipar noutros movementos microscópicos dentro da materia, chegando ao [[equilibrio térmico]] e manifestándose como [[enerxía térmica]], ou mesmo transformarse en [[enerxía cinética]] no material. Cunhas poucas excepcións relacionadas con fotóns de alta enerxía (como a [[fluorescencia]], a [[Óptica non lineal|xeración harmónica]], as [[Reacción fotoquímica|reaccións fotoquímicas]], o [[efecto fotovoltaico]] das radiacións ionizantes en radiación ultravioleta, a radiación X e a radiación gamma), a radiación electromagnética absorbida simplemente deposita a súa enerxía quentando o material. Isto ocorre para a radiación de infravermellos, microondas e ondas de radio. As ondas de radio intensas poden queimar termicamente o tecido vivo e poden cociñar os alimentos. Ademais dos [[láser]]es de infravermellos, os láseres suficientemente intensos de luz visíbel e ultravioleta poden queimar facilmente un papel<ref name=":0">{{Cita web |url=http://www.nuceng.ca/candu/ |título=CANDU textbook |website=www.nuceng.ca| dataacceso=16 de agosto de 2018 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170420121747/http://www.nuceng.ca/candu/|archivedate=20 de abril de 2017}}</ref>.

A radiación ionizante crea electróns de alta velocidade nun material e rompe [[Enlace químico|enlaces químicos]], pero despois de que estes electróns choquen moitas veces con outros átomos, eventualmente a maior parte da enerxía convértese en enerxía térmica. Todo isto ocorre nunha pequena fracción de segundo. Este proceso fai que a radiación ionizante sexa moito máis perigosa por unidade de enerxía que a radiación non ionizante. Esta advertencia tamén se aplica á radiación UV, aínda que case toda ela non é ionizante, porque a UV pode danar as moléculas por excitación electrónica, que é moito maior por unidade de enerxía unitaria que os efectos de quecemento.<ref name=":0"/>

A radiación infravermella na distribución espectral dun [[corpo negro]] adoita considerarse unha forma de calor, xa que ten unha temperatura equivalente e está asociada cun cambio de [[entropía]] por unidade de enerxía térmica. Non obstante, "calor" é un termo técnico en física e [[termodinámica]], e moitas veces confúndese coa enerxía térmica. Calquera tipo de enerxía electromagnética pode transformarse en enerxía térmica en interacción coa materia. Así, calquera radiación electromagnética pode "quentar" (no sentido de aumentar a [[enerxía térmica]]) dun material, cando é absorbida<ref>{{Cita web |url=https://docs.kde.org/stable5/en/kdeedu/kstars/ai-blackbody.html |title=Blackbody Radiation |dataacceso=16 de agosto de 2018 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170808154617/https://docs.kde.org/stable5/en/kdeedu/kstars/ai-blackbody.html |archivedate=08 de agosto de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

O proceso inverso, ou reversible no tempo, da absorción é a radiación térmica. Gran parte da enerxía térmica na materia consiste nun movemento aleatorio de partículas cargadas, e esta enerxía pode irradiarse fóra da materia. A radiación resultante pode ser posteriormente absorbida por outra peza de materia, coa enerxía depositada que quenta o material<ref>{{Cita web |url= https://www2.southeastern.edu/Academics/Faculty/wparkinson/help/thermochemistry/ |título=Thermodynamics Part 1: Work, Heat, Internal Energy and Enthalpy |website=www2.southeastern.edu |dataacceso=16 de agosto de 2018 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20170324012259/http://www2.southeastern.edu/Academics/Faculty/wparkinson/help/thermochemistry/ |archivedate=24 de marzo de 2017}}</ref>.

A radiación electromagnética nunha cavidade opaca no equilibrio térmico é efectivamente unha forma de enerxía térmica, cunha radiación de entropía máxima<ref>{{Cita web |url=http://www.astro.lu.se/Education/utb/ASTA21/pdf/Planck's%20law.pdf |título=Planck's law |website=astro.lu.se |dataacceso=24 de marzo de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20161130131244/http://www.astro.lu.se/Education/utb/ASTA21/pdf/Planck%27s%20law.pdf |archivedate=30 de novembro de 2016 |urlmorta=yes }}</ref>.

== Notas ==
{{listaref}}

==Véxase tamén==
{{Commonscat}}
===Outros artigos===
*[[Campo electromagnético]]
*[[Ecuacións de Maxwell]]
*[[Espectro electromagnético]]
*[[Onda electromagnética]]
{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Electromagnetismo]]