Ver o código fonte de «Orto»

{{Outros homónimos}}
[[Ficheiro:Sun rise at CuaLo.jpg|dereita|miniatura|Imaxe final do orto solar en Cua Lo, [[Vietnam]].]] 
'''Orto''' significa levantamento ou saída dun astro dende o plano horizontal leste. É resultado da rotación terrestre de oeste a leste, que fai que para o observador terrestre pareza que a estrela sae polo leste e se pon polo oeste. Polo tanto, o orto do [[Sol]] equivale ao [[amencer]] terrestre (existindo amenceres en cada corpo celeste que orbita unha estrela). No seu uso cotián amencer fai referencia ao período de tempo entre o clarear do día e a saída total do sol polo leste.
Tecnicamente o orto prodúcese cando o limbo superior da esfera helíaca aparece tanxente ao horizonte leste local, e remata cando o limbo inferior da esfera helíaca aparece tanxente ao horizonte leste local.

== Efectos da refracción atmosférica ==
[[Ficheiro:angulo_orto_ocaso.svg|dereita|miniatura|500px|Diagrama do Sol ao amencer, mostrando os efectos da refracción atmosférica.]]

A refracción da luz solar ao chegar á atmosfera terrestre fai que chegue a luz cando o Sol aínda non se atopa no horizonte real, facendo que se vexa saír o sol, cando aínda está a 0,83[[Grao sesaxesimal|º]] do horizonte real cando se ve saír pola mañá.
Medido dende o mediodía local, o orto caracterízase polo ángulo horario -Φ, onde:

:<math>\cos{\phi} = -\tan{\lambda} \tan{\delta} \,</math>

sendo λ a latitude do lugar, e δ a declinación solar. No ocaso acontece nun ángulo horario Φ.

Os termos '''alba''' (''albor'', ''alborada'', pola cor branca da atmosfera) e '''aurora''' (do [[lingua latina|latín]] ''aurum'' 'ouro'; e ''hora'',do latín ''horae'' = 'horas', a hora dourada); son fases do [[crepúsculo]] matutino (primeiro clarea, e despois dourase o ceo), e son tamén descricións verbais tradicionais do mesmo fenómeno físico xusto antes da saída do sol. Do mesmo xeito á fin do día, a refracción atmosférica alonga a duración do día ou o crepúsculo vespertino despois do solpor.

== Orto helíaco ==
[[Ficheiro:orto helíaco.png|framed|350px|dereita|Orto helíaco de [[Alfa Canis Majoris|Sirio]]]]
En [[astronomía]] o termo '''orto helíaco''' fai referencia ao orto de calquera estrela xusto antes do orto do propio sol e despois de ter desaparecido a estrela polo horizonte occidental uns seis meses antes, o que servía nas culturas antigas coma sistema de datación do [[ano sideral]].

== Véxase tamén ==
=== Outros artigos ===
* [[Ocaso]]
* [[Equinoccio]]
* [[Eclíptica]]

{{Día}}

[[Categoría:Partes do día]]