Ver o código fonte de «Isaac Newton»

{{1000}}
{{biografía}}
'''Isaac Newton''', nado en Woolsthorpe, [[Lincolnshire]], o [[25 de decembro]] de [[1643]] (día de Nadal de 1642 segundo o [[calendario xuliano]]{{efn|name=OSNS|Durante a vida de Newton, utilizábanse dous calendarios en Europa: o [[Calendario xuliano|xuliano]] ("[[Estilo antigo e estilo nuevo|Estilo Antigo]]") nas rexións [[Protestantismo|protestantes]] e [[Igrexa ortodoxa|ortodoxas]], incluída Gran Bretaña; e o [[Calendario gregoriano|gregoriano]] ("[[Estilo antigo e estilo nuevo|Estilo Novo]]") na Europa católica romana. No momento do nacemento de Newton, as datas gregorianas ían dez días por diante das xulianas: así, o seu nacemento rexístrase como o 25 de decembro de 1642 no estilo antigo, pero pódese converter a unha data ao estilo novo (moderno) do 4 de xaneiro de 1643. No momento da súa morte, a diferenza entre os calendarios aumentara a once días. Ademais, morreu no período posterior ao comezo do ano do Estilo Novo, o 1 de xaneiro, pero antes do aninovo do Estilo Antigo, o 25 de marzo. A súa morte produciuse o 20 de marzo de 1726 segundo o calendario do Estilo Antigo, pero o ano adoita axustarse a 1727. Unha conversión completa ao Estilo Novo dá a data do 31 de marzo de 1727.
<ref>{{cite web |author=Thony, Christie |year=2015 |url=https://thonyc.wordpress.com/2015/03/20/calendrical-confusion-or-just-when-did-newton-die/ |title=Calendrical confusion or just when did Newton die? |publisher=The Renaissance Mathematicus |data-acceso=16 de  xullo do 2022}}</ref>}}) e finado en [[Londres]] o [[31 de marzo]] de [[1727]], foi un [[físico]], [[matemático]], [[astrónomo]], [[alquimista]], [[teólogo]] e [[autor]] inglés (descrito na súa época como un "[[Filosofía da natureza|filósofo natural]]") amplamente recoñecido como un dos os máis grandes matemáticos e físicos de todos os tempos e entre os científicos máis influentes. Foi unha figura clave na revolución filosófica coñecida como [[Ilustración]]. O seu libro ''[[Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica]]'' (''Principios matemáticos da filosofía natural''),<ref>G. E. Smith, [http://plato.stanford.edu/archives/win2008/entries/newton-principia/ "Newton's Philosophiae Naturalis Principia Mathematica"], The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2008 Edition), E. N. Zalta (ed.).</ref> publicado por primeira vez en 1687, estableceu a [[mecánica clásica]]. Newton tamén fixo contribucións fundamentais á [[óptica]], e comparte crédito co matemático alemán [[Gottfried Wilhelm Leibniz]] por desenvolver o [[cálculo infinitesimal]]. 

Nos ''Principia'', Newton formulou as [[Leis de Newton|leis do movemento]] e da [[Lei da gravitación universal|gravitación universal]] que formaron o punto de vista científico dominante ata que foi substituída pola [[teoría da relatividade]]. Newton utilizou a súa descrición matemática da [[gravidade]] para derivar as [[leis de Kepler]] do movemento planetario, dar conta das [[marea]]s, as [[traxectoria]]s dos [[cometa]]s, a precesión dos [[equinoccio]]s e outros fenómenos, erradicando a dúbida sobre a [[Teoría heliocéntrica|heliocentricidade]] do [[Sistema Solar]]. Demostrou que o [[Dinámica|movemento dos obxectos]] na Terra e os [[Obxecto astronómico|corpos celestes]] poderían ser explicados polos mesmos principios. A inferencia de Newton de que a Terra é un [[esferoide]] oblato foi confirmada máis tarde polas medicións xeodésicas de [[Pierre Louis Moreau de Maupertuis|Maupertuis]], [[Charles Marie de La Condamine|La Condamine]] e outros, convencendo á maioría dos científicos europeos da superioridade da mecánica newtoniana sobre os sistemas anteriores.

Newton construíu o [[telescopio newtoniano|primeiro telescopio reflector práctico]] e desenvolveu unha sofisticada [[teoría da cor]] baseada na observación de que un [[prisma dispersivo|prisma]] separa a [[Espectro electromagnético#Radiación visible (luz)|luz branca]] nas cores do [[espectro visible]]. Os seus traballos sobre a luz foron recollidos no seu influente libro ''[[Opticks]]'', publicado en 1704. Tamén formulou unha [[Lei do arrefriado de Newton|lei empírica de arrefriado]], realizou o primeiro cálculo teórico da [[velocidade do son]] e introduciu a noción de [[fluído newtoniano]]. Ademais dos seus traballos sobre o cálculo, como matemático Newton contribuíu ao estudo das series de potencias, xeneralizou o [[teorema do binomio]] a expoñentes non enteiros, desenvolveu un [[método de Newton|método]] para aproximar as [[Raíz dunha función|raíces dunha función]], e clasificou a maioría das [[Curva cúbica plana|curvas cúbicas planas]].

Newton foi membro do [[Trinity College (Cambridge)|Trinity College]] e o segundo [[Profesor Lucasiano|profesor lucasiano de matemáticas]] da [[Universidade de Cambridge]]. Era un cristián devoto pero pouco ortodoxo que rexeitaba en privado a doutrina da [[Santa Trindade|Trindade]]. Negouse a recibir as [[Orde sacerdotal|ordes sacras]] na [[Igrexa de Inglaterra]] a diferenza da maioría dos membros da facultade de Cambridge da época. Máis aló do seu traballo nas [[ciencias matemáticas]], Newton dedicou gran parte do seu tempo ao estudo da [[alquimia]] e da [[cronoloxía bíblica]], pero a maior parte do seu traballo nesas áreas permaneceu inédito ata moito despois da súa morte. Vinculado política e persoalmente aos [[partido Whig]], Newton exerceu dous breves mandatos como [[Universidade de Cambridge (circunscrición parlamentaria do Reino Unido)|Membro do Parlamento pola Universidade de Cambridge]], en 1689-1690 e 1701-1702. En 1705 foi nomeado cabaleiro pola raíña [[Ana de Gran Bretaña]] e pasou as tres últimas décadas da súa vida en Londres, onde foi mestre da Casa da Moeda (1696-1699) e director da Casa da Moeda (1699-1727), así como presidente da Royal Society (1703-1727).

== Traxectoria ==
=== Primeiros anos ===
Isaac Newton naceu  (segundo o [[calendario xuliano]] en uso en [[Inglaterra]] naquel momento)  "unha ou dúas horas despois da medianoite"<ref>{{cita web|title=Isaac Newton, horoscope for birth date 25 December 1642 Jul.Cal|url=http://www.astro.com/astro-databank/Newton,_Isaac|website=Astro-Databank Wiki|data-acceso=16 de xullo do 2022}}</ref> do 25 de decembro de 1642, día de [[Nadal]] (4 de xaneiro de 1643 no [[calendario gregoriano]]{{efn|name=OSNS}})<ref>Westfall, páx. 25.</ref> na aldea de [[Woolsthorpe-by-Colsterworth]] do condado de [[Lincolnshire]]. O seu pai, un campesiño [[Puritanismo|puritano]] o igual que súa nai, tamén chamado Isaac Newton, morrera tres meses antes. O parto foi prematuro aparentemente e naceu tan pequeno que ninguén pensou que lograría vivir moito tempo,<ref>{{Cita libro|apelidos=[[Peter Ackroyd|Ackroyd]]|nome=Peter |título=Newton, Una biografía breve|url=|data-acceso=|ano=2012|editorial=|isbn=|editor=Fondo de cultura económica|ubicación=|páxina=9|idioma=|capítulo=1}}</ref>; a súa nai Hannah Ayscough dixo que podería caber dentro dunha cunca de [[galón|cuarto de galón]].<ref>{{cita xornal|last1=Storr|first1=Anthony|title=Isaac Newton|journal=British Medical Journal (Clinical Research Edition)|data=decembro de 1985|volume=291|issue=6511|pages=1779–1784|jstor=29521701|doi=10.1136/bmj.291.6511.1779|pmid=3936583|pmc=1419183}}</ref> A súa vida correu perigo polo menos durante unha semana. Foi bautizado o 1 de xaneiro de 1643, 12 de xaneiro no calendario gregoriano.<ref>Westfall, páx. 30.</ref>
[[Ficheiro:LEO3122_2022_04_0002.jpg|miniatura|upright|esquerda|Woolsthorpe Manor, a antiga casa de Isaac Newton e en primeiro plano a maceira entendida como a famosa árbore que o inspirou na teoría da gravidade.]]
A casa onde naceu e viviu ata a súa mocidade sitúase no lado oeste do val do [[río Witham]], máis abaixo da [[meseta de Kesteven]], en dirección á cidade de [[Grantham]]. É de pedra calcaria gris, o mesmo material que se atopa na meseta. Ten forma dunha letra T grosa en cuxo trazo máis longo atópanse a cociña e o vestíbulo, e a sala áchase na unión dos dous trazos.<ref name="ref_dup_1">Westfall, pág. 35.</ref>A súa entrada é descentrada e sitúase entre o vestíbulo e a sala, e oriéntase cara ás escaleiras que conducen aos dous dormitorios do piso superior.

Cando Newton tiña tres anos, a súa nai volveu casar e foi vivir co seu novo marido, o reverendo Barnabas Smith, quen non tiña intención de cargar cun neno alleo de tres anos, deixando ao seu fillo ao coidado da súa avoa materna, Margery Ayscough (de soltera Blythe), este foi posiblemente un feito traumático para Isaac; constituía a perda da nai non coñecendo ao pai. Á súa avoa nunca lle dedicou un recordo cariñoso e ata a súa morte pasou desapercibida. O mesmo ocorreu co avó, que pareceu non existir ata que se descubriu que tamén estaba presente na casa e correspondeu ao afecto de Newton da mesma forma: desheredouno.<ref>Westfall, páx. 34.</ref> A Newton non lle gustaba o seu padrasto e mantivo certa inimizade cara á súa nai por casar con el, tal e como revela esta entrada nunha lista de pecados cometidos ata os 19 anos: "Ameazar o meu padrastro Smith e a miña nai con queimar a casa con eles dentro".<ref>{{cita xornal|apelido1=Keynes|nome1=Milo|título=Balancing Newton's Mind: His Singular Behaviour and His Madness of 1692–93|xornal=Notes and Records of the Royal Society of London|data=20 de setembro de 2008|volume=62|issue=3|páxinas=289–300|jstor=20462679|doi=10.1098/rsnr.2007.0025|pmid=19244857}}</ref> Fíxoo nove anos despois do falecemento do padrasto, o que comproba que a escena quedou gravada no recordo de Newton. As accións do padrasto, que se negou a levalo a vivir con el ata que cumpriu dez anos, poderían motivar este odio.<ref name="ref_dup_1"/> A nai de Newton tivo tres fillos máis (Mary, Benjamin e Hannah) do seu segundo matrimonio.{{sfn|Westfall|1980|p=55}}

Cando Barnabás Smith faleceu, a súa nai regresou ao fogar familiar acompañada por dous fillos deste matrimonio, os seus medio irmán, pero a unión familiar durou menos de dous anos. Desde os doce anos ata os dezasete, Isaac foi enviado a estudar ao colexio [[The King's School]] en [[Grantham]]. O que se sabe desta etapa é que estudou [[Lingua latina|latín]], algo de [[Lingua grega|grego]] e o básico de [[xeometría]] e [[aritmética]].<ref>"Newton the Mathematician" Z. Bechler, ed., Contemporary Newtonian Research(Dordrecht 1982) pp. 110–111</ref> Era o programa habitual de estudo dunha escola primaria nese entón. O seu mestre foi Henry Stokes, que tiña bo prestixio como educador.<ref name="ref_dup_2">Westfall, páx. 36.</ref> En outubro de 1659 foi retirado da escola e volveu a Woolsthorpe-by-Colsterworth. A súa nai, viúva por segunda vez, intentou facelo labrego, unha ocupación que el odiaba.{{sfn|Westfall|1994|pp=16– 19}} Stokes, convenceu á súa nai para que o enviase de volta á escola. En 1659 comprou un caderno, chamado nese entón libro de peto, en cuxa primeira páxina escribiu en latín «''Martij 19, 1659''» (19 de marzo de 1659). Representaba o período entre 1659 e 1660, que coincidía co período do seu regreso á súa cidade natal, e a maior parte dos seus escritos están dedicados a «''Utilissimum prosodiae supplementum''». Anos despois, na colección Keynes do King's College atópase unha edición de [[Píndaro]] coa firma de Newton e datada en 1659. Na colección Babson aparece unha copia das ''[[Metamorfoses]]'' de [[Ovidio]] datadas ese mesmo ano.<ref name="ref_dup_2">Westfall, páx. 36.</ref>

Os estudos primarios foron de grande utilidade para Newton; os traballos sobre matemáticas estaban escritos en latín, do mesmo xeito que os escritos sobre filosofía natural, e posteriormente permitíronlle entrar en contacto cos científicos europeos. A aritmética básica dificilmente compensaria un nivel deficiente de latín.<ref name="Westfall37">Westfall, páx. 37.</ref> Nesa época outra materia importante era o estudo da [[Biblia]] e líase en linguas clásicas apoiando o programa clásico de estudos e ampliando a fe protestante de Inglaterra. No caso de Isaac, o estudo deste tema, unido á biblioteca que herdou do seu padrasto, púidolle facer iniciar unha viaxe á [[teoloxía]].<ref name="Westfall37"/>

Na súa estadía en Grantham hospedouse na casa de Sr. Clark, na rúa High Street, xunto á George Inn. Tiña que compartir o fogar xunto a outros tres nenos, Edward, Arthur e unha nena, fillos do primeiro esposo da muller de Sr. Clark. Pola infancia que tivo, Isaac parecía non conxeniar con outras persoas da súa idade. O crecer nun ambiente de illamento cos seus avós e a posible envexa que lle causaba aos seus pares a súa superioridade intelectual o que provocaballe dificultades e levábao a realizar travesuras varias que despois negaba facer.<ref name="Westfall37">Westfall, páx. 37.</ref> Un dos seus amigos, [[William Stukeley]], dedicouse a reunir información sobre Newton na súa estancia en Grantham e concluíu que os nenos o atopaban demasiado astuto e pensaban que se aproveitaba deles debido á súa rapidez mental, moi superior á deles.<ref name="Westfall37"/>

Ademais estas anécdotas demostraron que Newton aparentemente prefería a compañía feminina. Para a súa amiga Catherine Storer, varios anos máis novo que el, construíu mobles de bonecas utilizando ferramentas con moita habilidade. Ademais no terreo das suposicións puido haber un romance entre os dous mozos cando foron maiores. Segundo os rexistros coñecidos, puido ser a primeira e posiblemente a única e última experiencia romántica cunha muller na súa vida. Tempo despois a señorita Storer casou cun home apellidado Vincent e lembraba a Newton como un mozo silencioso e pensativo.<ref>Westfall, páx. 58.</ref>

Tivo un incidente cun compañeiro que posiblemente fose Arthur Storer. Este deulle unha patada no estómago, supostamente como represalia a algunha broma pesada de Newton. Este non puido esquecer nunca este feito; neste tempo non puidera afirmar o seu poder intelectual, por mor da deficiente formación escolar ou porque novamente estaba só e asustado. Estaba relegado ao último banco. Segundo o relato de Conduitt, nin ben finalizou a clase, Newton retou a unha pelexa ao outro neno no patio da igrexa para devolverlle o golpe. O fillo do mestre achegouse a eles e azuzó a pelexa palmeándolle as costas a un e choscandolle o ollo ao outro. Aínda que Newton non era tan forte como o seu rival tiña maior decisión e golpeou ao outro ata que se rendeu e declarou que non pelexaría máis. O fillo do mestre pediulle a Isaac que o tratase como a un covarde e refregáselle o nariz contra a parede. Entón Isaac agarrouno das orellas e golpeou a súa cara contra un dos lados da igrexa.<ref name="ref_dup_3">Westfall, páx. 38.</ref>

Ademais de gañarlle na pelexa, Newton esmerouse en derrotalo academicamente e converteuse no primeiro alumno da escola.{{sfn|White|1997|p=22}} E ademais foi gravando o seu nome en todos os bancos que ocupou segundo avanzaba nos estudos. Aínda se conserva un alféizar de pedra co seu nome.<ref name="ref_dup_3">Westfall, páx. 38.</ref> Nesa época distinguiose principalmente pola construción de [[reloxo de sol|reloxos de sol]] e maquetas de [[Muíño de vento|muíños de vento]].{{sfn|Westfall|1980|pp=60–62}}

En xuño de 1661, foi admitido no [[Trinity College (Cambridge)|Trinity College]] de [[Cambridge]], por recomendación do seu tío o reverendo William Ayscough, que estudara alí. Comezou como [[subsizar]]{{efn|name=Sizar|En Cambridge, un sizar era orixinalmente un estudante de licenciatura que financiaba os seus estudos realizando tarefas máis ou menos serviles dentro da súa facultade pero, co paso do tempo, era cada vez máis probable que recibise pequenas subvencións da facultade.<ref>{{cita web |url=http://www.ngzh.ch/Neuj1972.html |title=Isaac Newton als Mathematiker |trans-title=Isaac Newton e as matemáticas |autor= Markus Fierz |language=de |website=Naturforschende Gesellschaft in Zürich |data-acceso=18 de xullo do 2022 |archive-url=https://archive.today/20120906162848/http://www.ngzh.ch/Neuj1972.html |archive-date=2012-09-06 }}</ref>}})—pagando a súa carreira desempeñando os deberes de [[Servizo doméstico|servizo]] ata que en 1664 lle concederon unha bolsa de estudos, garantindolle catro anos máis ata que puidese obter o seu [[Master en artes|MA]].{{sfn|Westfall|1980|pp=71, 103}} Nesa época as ensinanzas da facultade estaban baseadas nas de [[Aristóteles]], a quen Newton complementou con filósofos modernos como [[René Descartes|Descartes]] e [[astrónomo]]s como [[Galileo Galilei|Galileo]] e [[Thomas Street]], a través dos cales coñeceu a obra de [[Johannes Kepler|Kepler]].{{Citación necesaria|data=maio de 2021}} Fixo no seu caderno unha serie de "[[Quaestiones quaedam philosophicae|''Quaestiones'']]" sobre a [[Mecanicismo|filosofía mecánica]] tal e como a atopou. 

=== Binomio de Newton ===
En 1665, desenvolveu o [[teorema binomial]] xeneralizado e comezou a desenvolver unha teoría matemática que máis tarde se convertería en [[cálculo]]. Pouco despois de que Newton obtivese a súa licenciatura en agosto de [[1665]], a universidade pechou temporalmente como medida de precaución contra a [[Gran peste de Londres|Gran peste]]. Aínda que non fora distinguido como estudante de Cambridge,<ref>{{cite book|editor-first=Michael|editor-last=Hoskins|date=1997|title=Cambridge Illustrated History of Astronomy|page=159|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-41158-5}}</ref> Os estudos privados de Newton na súa casa de Woolsthorpe durante os dous anos seguintes viron o desenvolvemento das súas teorías sobre o [[cálculo]],<ref>{{ cita web|last=Newton|first=Isaac|title=Waste Book|url=http://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-ADD-04004|publisher=Cambridge University Digital Library|data-acceso =18 de xullo do 2022}}</ref> [[óptica]] e a [[Lei da gravitación universal|lei da gravitación]].

Foi un dos principais precursores da [[Ilustración]], e o seu traballo científico sufriu forte influencia do seu profesor e orientador [[Isaac Barrow]] (desde 1663), e de [[Frans van Schooten]], [[François Viète]], [[John Wallis]], [[René Descartes|Descartes]], [[Pierre de Fermat|Fermat]] e [[Bonaventura Cavalieri]], das concepcións de [[Galileo Galilei|Galileo]] e [[Johannes Kepler|Kepler]], da teoría de [[Aristóteles]] sobre rectas tanxentes ás curvas, do traballo de [[Apolonio de Perge|Apolonio]] sobre cónicas e da xeometría de [[Euclides]].

En abril de 1667, volveu a Cambridge e en outubro foi elixido membro de Trinity.{{sfn|Westfall|1980|p=178}} Os bolseiros debían ordenarse como [[sacerdote]]s, aínda que isto non se aplicaba nos anos da restauración e bastaba con afirmar a conformidade coa [[Igrexa de Inglaterra]]. Con todo, en [[1675]] non se puido evitar a cuestión e para entón as súas opinións pouco convencionais interpuxéronse.{{sfn|Westfall|1980|pp=330–331}} Con todo, Newton logrou evitarlo mediante un permiso especial de [[Carlos II de Inglaterra|Carlos II]].{{sfn|White|1997|p=151}}

Os seus estudos impresionaran ao [[profesor lucasiano]]{{efn|name=Lucasiano|O profesor Lucasiano é o titular da Cátedra Lucasiana de Matemáticas (Lucasian Chair of Mathematics) da Universidade de Cambridge. O cargo foi fundado en 1663 por Henry Lucas, membro do parlamento inglés pola Universidade entre 1639 e 1640, e establecido oficialmente por Carlos II en 1664.}} [[Isaac Barrow]],<ref name=Brit>{{cita web|título=Isaac Barrow|url=https://en.m.wikisource.org/wiki/1911_Encyclopædia_Britannica/Barrow,_Isaac|obra=Enciclopedia Británica 1911|idioma=en|dataacceso=19 de xullo do 2022}}</ref> que estaba máis preocupado por desenvolver o seu propio potencial relixioso e administrativo (converteuse en mestre de Trinity dous anos despois); en 1669 Newton sucedeuno, e só un ano despois de recibir o seu MA.

===Cálculo===
[[Ficheiro:Bolton-newton.jpg|miniatura|upright|''[[Sir]] Isaac Newton''<ref>Bolton, S.K. (1889). ''Famous Men of Science''. Nova York: Thomas Y. Crowell & Co.</ref>]]
Díxose que o traballo de Newton "fixo avanzar claramente cada rama das matemáticas entón estudada".{{sfn|Ball|1908|p=319}} O seu traballo sobre o tema, normalmente referido como fluxións ou cálculo, visto nun manuscrito de outubro de 1666, publícase agora entre os artigos matemáticos de Newton.<ref>{{Cita libro|autor=Whiteside, D.T.|ano=1967|volume= "Part 7: The October 1666 Tract on Fluxions".|número= '''1'''|editorial= Cambridge University Press|url=https://books.google.com/books?id=1ZcYsNBptfYC&pg=PA400 |páxina= 400 |título= The Mathematical Papers of Isaac Newton}}</ref> A súa obra ''[[De analysi per aequationes numero terminorum infinitas]]'',<ref>The Mathematical Association of America [http://mathdl.maa.org/mathDL/46/?pa=content&sa=viewDocument&nodeId=3803&bodyId=4071 .org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130701143830/http://mathdl.maa.org/mathDL/46/?pa=content&sa=viewDocument&nodeId=3803&bodyId=4071 |date=01 de xullo de 2013 }} Recuperado o 3 de febreiro de 2012  & [http://www.newtonproject.sussex.ac.uk/prism.php?id=15 newtonproject] Recuperado o 6 de febreiro de 2012</ref> enviada por [[Isaac Barrow]] a [[John Collins (matemático)|John Collins]] en xuño de 1669, foi identificada por Barrow nunha carta enviada a Collins ese mes de agosto como a obra "dun xenio e competencia extraordinaria nestas cousas". Newton foi elixido [[Royal Society#Membros famosos|membro da Royal Society (FRS) en 1672]].<ref name=frs>{{cite web|archive-url=https://web.archive.org/web/20150316060617/https://royalsociety.org/about-us/fellowship/fellows|archive-date=16 de marzo de 2015|url=https://royalsociety.org/about-us/fellowship/fellows|publisher=Royal Society|location=London|title=Fellows of the Royal Society}}</ref>

Newton máis tarde involucrouse nunha disputa con [[Gottfried Wilhelm Leibniz|Leibniz]] sobre a prioridade no desenvolvemento do cálculo ([[Controversia do cálculo|controversia do cálculo Leibniz-Newton]]). A maioría dos historiadores modernos cren que Newton e Leibniz desenvolveron o cálculo de forma independente, aínda que con [[Notación matemática|notacións matemática]]s moi diferentes. En ocasións suxeriuse que Newton non publicou case nada sobre iso ata 1693, e non deu un relato completo ata 1704, mentres que Leibniz comezou a publicar un relato completo dos seus métodos en 1684. A notación de Leibniz e o "Método diferencial", hoxe en día recoñecido como notacións máis convenientes, foron adoptadas polos matemáticos europeos continentais, e despois de 1820 máis ou menos, tamén por matemáticos británicos.{{cómpre referencia}}

O seu traballo utiliza amplamente o cálculo en forma xeométrica baseado nos valores límite das proporcións de cantidades moi pequenas: nos propios Principia , Newton deu unha demostración disto baixo o nome de "o método das primeiras e últimas proporcións"<ref>Newton, ''Principia'', 1729 English translation, [https://books.google.com/books?id=Tm0FAAAAQAAJ&pg=PA41 Of the motion of bodies p.&nbsp;41].</ref> e explicou por que puxo as súas exposicións desta forma,<ref>Newton, ''Principia'', 1729 English translation, [https://books.google.com/books?id=Tm0FAAAAQAAJ&pg=PA54 Of the motion of bodies p.&nbsp;54].</ref> sinalando tamén que "por este medio realízase o mesmo que polo método dos indivisibles".<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=N-hHAQAAMAAJ&pg=PA102|title=Newton's Principia: The Mathematical Principles of Natural Philosophy|last=Newton|first=Sir Isaac|date=1850|publisher=Geo. P. Putnam|language=en}}</ref>

Por iso, o ''Principia'' nos tempos modernos é chamado "un libro denso coa teoría e aplicación do cálculo infinitesimal".<ref>Clifford Truesdell, ''Essays in the History of Mechanics'' (1968), p.&nbsp;99.</ref> e na época de Newton "case todo é deste cálculo."<ref>No prefacio do Marqués de L'Hospital no ''Analyse des Infiniment Petits'' (Paris, 1696).</ref> O seu uso de métodos que implican "unha ou máis ordes do infinitesimalmente pequeno" está presente no seu ''De motu corporum in gyrum'' de 1684<ref>Starting with [[De motu corporum in gyrum#Contents|De motu corporum in gyrum]], see also [https://books.google.com/books?id=uvMGAAAAcAAJ&pg=RA1-PA2 (Latin) Theorem 1].</ref> e nos seus traballos sobre o movemento "durante as dúas décadas anteriores a 1684".<ref>Whiteside, D.T., ed. (1970). "The Mathematical principles underlying Newton's Principia Mathematica". ''Journal for the History of Astronomy''. '''1'''. Cambridge University Press. pp.&nbsp;116–138.</ref>
[[Ficheiro:Sir Isaac Newton by Sir Godfrey Kneller, Bt.jpg|miniatura|upright|esquerda|Newton en 1702 por [[Godfrey Kneller]]]]
Construíu o primeiro telescopio de reflexión en [[1668]], e foi quen primeiro observou o [[espectro electromagnético|espectro]] visible que se pode obter pola descomposición da luz solar ao incidir sobre unha das faces dun prisma triangular transparente (ou outro medio de refracción ou de difracción), atravesándoo e proxectándose sobre un medio ou un anteparo branco. Optou, entón pola [[teoría corpuscular]] de propagación da luz, enunciándoa ([[1675]]) e contrariando a teoría ondulatoria de [[Huyges]].

A súa principal obra foi a publicación ''[[Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica]]'' (''Principios matemáticos dunha filosofía da natureza'' - [[1687]]), en tres volumes, un verdadeiro monumento científico, en que enunciou a [[lei da gravitación universal]], xeneralizando e ampliando as constatacións de [[Johannes Kepler]] ([[Leis de Newton]]), e resumiu as súas descubertas, principalmente o cálculo. Tratando esencialmente sobre física, astronomía e mecánica (leis dos movementos, movementos de corpos en medios resistentes, vibracións isotérmicas, velocidade do son, densidade do ar, queda dos corpos na atmosfera, presión atmosférica etc), todo tratado con matemática pura, foi a súa consagración como maior científico da súa época.

Newton mostrouse reticente a publicar os seus cálculo porque tiña medo a polémica e as críticas.{{sfn|Stewart|2009|p=107}} Newton mantivo unha estreita relación con [[Nicolas Fatio de Duillier]]. En 1691, Duillier comezou a escribir unha nova versión da ''Principia'' de Newton, e mantivo correspondencia con Leibniz.{{sfn|Westfall|1980|pp=538–539}} Cara 1693, a relación entre Duillier e Newton deteriorouse e o libro nunca se rematou.<ref>{{cite book |last=Westfall |first=Richard S. |date=1980 |title=Never at Rest: A Biography of Isaac Newton |url=https://archive.org/details/neveratrestbiogr00west/page/538 |location=Cambridge, UK |publisher=Cambridge University Press |pages=[https://archive.org/details/neveratrestbiogr00west/page/538 538–9] |isbn=978-0-521-27435-7 |author-link=Richard S. Westfall}}</ref>

A partir de 1699, outros membros{{quen|date=decembro de 2018}} da [[Royal Society]] acusaron a Leibniz de [[plaxio]].<ref>{{Cite book|title=Masters of Mathematics: The Problems They Solved, Why These Are Important, and What You Should Know about Them|last=Nowlan|first=Robert|publisher=Sense Publishers|year=2017|isbn=978-94-6300-891-4|location=Rotterdam|pages=136}}</ref> A disputa estalou entón con toda forza en 1711 cando a Royal Society proclamou nun estudo que era Newton o verdadeiro descubridor e cualificou a Leibniz de fraude; máis tarde descubriuse que Newton escribiu as observacións finais do estudo sobre Leibniz. Así comezou a amarga polémica que estropeou a vida tanto de Newton como de Leibniz ata a morte deste último en 1716.{{sfn|Ball|1908|p=356}}

En [[1696]] foi nomeado ''Warden of the Mint'' e en [[1701]] ''Master of the Mint'', na ''[[Royal Mint]]'' ([[Royal Mint|Real Casa da Moeda do Reino Unido]]). Foi elixido socio estranxeiro da [[Académie des Sciences]] en [[1699]] e tornouse presidente da Royal Society en [[1703]]. Publicou, en Cambridge, ''Arithmetica universalis'' ([[1707]]), unha especie de libro de texto sobre identidades matemáticas, análise e xeometría, posibelmente escrito moitos anos antes (talvez en [[1673]]).

Escribiu ([[1669]]) e publicou ([[1711]]) ''De analysi per aecuationes numero terminorum infinitas'', sobre series e cálculo. Escribiu ([[1671]]) e publicou ([[1742]]) ''Methodus fluxionum et serierun infinitorum'', sobre fluxos. Especialista en gravitación universal, na mecánica as súas principais contribucións foron a descuberta das terceira e última lei de movemento, despois chamada de [[principio da acción e reacción]], a lei da gravitación universal e a conceptualización precisa de masa, momento, inercia, forza e aceleración. coa demostración da lei da gravitación estaba creada a teoría da [[Mecánica Celeste]], movendo a descrición do mundo do terreo cinemático para o dinámico.

Estudou aínda forzas de resistencia e de viscosidade nos fluídos en repouso e en movemento, establecendo principios e relacións, e estableceu o cálculo da contracción dos chorros en descargas por orificios. Publicou tamén conclusións sobre escoamento en canais, velocidade de ondas superficiais e deslocamento do son no ar. Tamén escribiu sobre [[química]], [[alquimia]], [[cronoloxía]] e [[teoloxía]]. Esta preocupación de Newton con cuestións filosóficas, relixiosas e teolóxicas e o seu envolvemento coa alquimia pode estar relacionado co feito que el pertenceu a unha [[Rosa-cruz|Orde Rosacruz]]. Modestamente caracterizouse por nunca dar moita importancia á publicacións das súas descubertas.

=== Óptica ===
[[Ficheiro:NewtonsTelescopeReplica.jpg|miniatura|upright|Réplica do segundo [[telescopio reflector]] de Newton, que presentou á [[Royal Society]] en 1672<ref>{{cite book|url=https://books.google.es/books?id=KAWwzHlDVksC&redir_esc=y |title=The History of the Telescope|page=74 |isbn=978-0-486-43265-6|last=King|first= Henry C|date=2003}}</ref>]]
En 1666, Newton observou que o espectro de cores que sae dun [[Prisma dispersivo|prisma]] na posición de [[desviación mínima]] é oblongo, mesmo cando o raio de luz que entra no prisma é circular, é dicir, o prisma refracta diferentes cores por diferentes ángulos.<ref name="Whittaker">[[E. T. Whittaker|Whittaker, E.T.]], ''[[A History of the Theories of Aether and Electricity]]'', Dublin University Press, 1910.</ref><ref>{{cite book|author=Olivier Darrigol|title=A History of Optics from Greek Antiquity to the Nineteenth Century|url=https://books.google.es/books?id=Ye_1AAAAQBAJ&pg=PAPA81&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|date=2012|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-964437-7|page=81}}</ref> Isto levouno a concluír que a cor é unha propiedade intrínseca da luz, un punto que ata entón fora motivo de debate.

De 1670 a 1672, Newton deu conferencias sobre óptica.<ref>{{cite web |last=Newton |first=Isaac |title=Hydrostatics, Optics, Sound and Heat|url=http://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-ADD-03970/|publisher=Cambridge University Digital Library|access-date=10 January 2012}}</ref> Durante este período investigou a [[refracción]] da luz, demostrando que a imaxe multicolor producida por un prisma, que el chamou [[Espectro (física)|espectro]], podía recompoñerse en luz branca mediante unha [[lente (óptica)|lente. ]] e un segundo prisma.{{sfn|Ball|1908|p=324}} Os estudos modernos revelaron que a análise e a resíntese da luz branca de Newton ten unha débeda coa alquimia [[Corpuscularismo|corpuscular]].<ref>[[William R. Newman]], "Newton's Early Optical Theory and its Debt to Chymistry", in Danielle Jacquart and Michel Hochmann, eds., ''Lumière et vision dans les sciences et dans les arts'' (Geneva: Droz, 2010), pp. 283–307. A free access online version of this article can be found at [http://webapp1.dlib.indiana.edu/newton/html/Newton_optics-alchemy_Jacquart_paper.pdf the ''Chymistry of Isaac Newton'' project] (PDF)</ref>

Demostrou que a luz coloreada non cambia as súas propiedades ao separar un feixe de cor e facelo brillar sobre varios obxectos, e que independentemente de que se reflicta, dispérsese ou se transmita, a luz segue sendo do mesma cor. Así, observou que a cor é o resultado da interacción dos obxectos coa luz xa coloreada e non dos obxectos que xeran a cor por si mesmos. Isto coñécese como [[Vida temperá de Isaac Newton#Teoría da cor de Newton|teoría da cor de Newton]].{{sfn|Ball|1908|p=325}}
[[Ficheiro:Dispersive Prism Illustration.jpg|miniatura|upright|esquerda|Ilustración dun [[prisma dispersivo]] que separa a luz branca nas cores do espectro, descuberto por Newton]]
A partir deste traballo, concluíu que a lente de calquera [[telescopio refractor]] sufriría a [[dispersión (óptica)|dispersión]] da luz en cores ([[aberración cromática]]). Como proba do concepto, construíu un telescopio usando espellos reflectores no canto de lentes como [[obxectivo (óptica)|obxectivo]] para evitar ese problema.<ref name="The Early Period (1608–1672)">{{cite web|url=http://etoile.berkeley.edu/~jrg/TelescopeHistory/Early_Period.html |title=The Early Period (1608–1672) |access-date=3 February 2009 |publisher=James R. Graham's Home Page }}{{dead link|date=June 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="White 1997, p170">{{harvnb|White|1997|p=170}}</ref> A construción do deseño, o primeiro telescopio reflector funcional coñecido, hoxe en día coñecido como [[telescopio newtoniano]],<ref name="White 1997, p170" /> implicou a resolución do problema dun material adecuado para o espello e a técnica de conformación. Newton tallou os seus propios espellos a partir dunha composición personalizada de [[metal especular]] altamente reflector, utilizando os [[aneis de Newton]] para xulgar a [[calidade (filosofía)|óptica]] dos seus telescopios. A finais de 1668,<ref name="books.google.com">{{cite book |url=https://books.google.es/books?id=7R8LsvMcUioC&redir_esc=y |title=Isaac Newton: adventurer in thought |page=67 |isbn=978-0-521-56669-8 |last=Hall |first=Alfred Rupert |author-link=Alfred Rupert Hall |date=1996 |publisher=Cambridge University Press |oclc=606137087 |quote=This is the one dated 23 February 1669, in which Newton described his first reflecting telescope, constructed (it seems) near the close of the previous year. }}</ref> puido fabricar este primeiro telescopio reflector. Tiña unhas oito polgadas de longo e ofrecía unha imaxe máis clara e nítida. En 1671, a Royal Society solicitoulle unha demostración do seu telescopio reflector.{{sfn|White|1997|p=168}} Este interese animouno a publicar as súas notas ''De colores'',<ref>{{cite web|last1=Newton|first1=Isaac|title=Of Colours|url=http://www.newtonproject.sussex.ac.uk/view/texts/normalized/NATP00004|website=The Newton Project|access-date=6 October 2014}}</ref> que posteriormente ampliou na obra ''[[Opticks]]''. Cando [[Robert Hooke]] criticou algunhas das ideas de Newton, este sentiuse tan ofendido que se retirou do debate público. Newton e Hooke tiveron breves intercambios en 1679-80, cando Hooke, designado para xestionar a correspondencia da Royal Society, abriu unha correspondencia destinada a obter contribucións de Newton ás transaccións da Royal Society,
<ref name="hooke1679nov24">See 'Correspondence of Isaac Newton, vol. 2, 1676–1687' ed. H.W. Turnbull, Cambridge University Press 1960; at p. 297, documento número 235, carta de Hooke a Newton do 24 de novembro de 1679.</ref> que tivo o efecto de estimular a Newton para que elaborase unha proba de que a forma elíptica das órbitas planetarias resultaría dunha forza centrípeta inversamente proporcional ao cadrado do vector radio. Pero os dous homes mantivéronse a mal ata a morte de Hooke.<ref>Iliffe, Robert (2007) Newton. A very short introduction, Oxford University Press 2007</ref>

[[Ficheiro:Newton-letter-to-briggs 03.jpg|miniatura|upright|Facsímile dunha carta de 1682 de Isaac Newton ao doutor [[William Briggs (médico)|William Briggs]], comentando a ''A New Theory of Vision'' de Briggs.]]

Newton argumentou que a luz está composta por partículas ou corpúsculos, que se refractan ao acelerarse nun medio máis denso. Achegouse ás ondas sonoras para explicar o patrón repetido de reflexión e transmisión por películas finas (Opticks Bk.II, Props. 12), pero aínda conservou a súa teoría dos "axustes" que dispoñía dos corpúsculos para ser reflectidos ou transmitidos (Props.13). Porén, os físicos posteriores favoreceron unha explicación puramente ondulatoria da luz para explicar os patróns da [[interferencia]] e o fenómeno xeral da [[difracción]]. A [[mecánica cuántica]], os [[fotón]]s e a idea da [[Dualidade onda-corpúsculo|dualidade onda-partícula]] só teñen un pequeno parecido coa comprensión de Newton da luz.

Na súa ''Hipótese da luz'' de 1675, Newton postulou a existencia do [[éter luminoso|éter]] para transmitir forzas entre partículas. O contacto co filósofo [[Henry More]] dos platónicos de Cambridge reavivou o seu interese pola alquimia.<ref name="More">{{cita libro|apelido=Westfall|nome=Richard S.|ano=1980|data=1983|título=Never at Rest: A Biography of Isaac Newton|editorial=Cambridge University Press|lugar=Cambridge|isbn=978-0-521-27435-7|páxinas=[https://archive.org/details/neveratrestbiogr00west/page/530 530–531]|url=https://archive.org/details/neveratrestbiogr00west/page/530}}</ref> Substituíu o éter por forzas ocultas baseadas nas ideas de atracción e repulsión entre partículas do [[Hermetismo]]. [[John Maynard Keynes]], que adquiriu moitos dos escritos de Newton sobre alquimia, afirmou que "Newton non foi o primeiro da era da razón: foi o último dos magos".<ref name="The Collected Writings of John Maynard Keynes Volume X">{{cita libro|apelido=Keynes|nome=John Maynard|data=1972|capítulo=Newton, The Man|título=The Collected Writings of John Maynard Keynes Volume X|editorial=MacMillan St. Martin's Press|páxinas=363–366}}</ref> O interese de Newton pola alquimia non se pode illar das súas contribucións á ciencia.<ref name="More" /> Isto ocorreu nunha época na que non había unha clara distinción entre a alquimia e a ciencia. Se non se apoiou na idea [[oculta]] da [[acción a distancia (física)|acción a distancia]], a través do baleiro, podería non desenvolver a súa teoría da gravidade.

En 1704, Newton publicou ''[[Opticks]]'' onde foi o primeiro en mostrar un diagrama utilizando un prisma como expansor dos raios da luz, e tamén o uso de conxuntos de prismas múltiples así mesmo expoñía a súa teoría corpuscular da luz.<ref name="OPN1">{{cite journal|last=Duarte|first=F.J.|author-link=F. J. Duarte|year=2000|title=Newton, prisms, and the 'opticks' of tunable lasers|journal=Optics and Photonics News|volume=11|issue=5|pages=24–25|doi=10.1364/OPN.11.5.000024|bibcode=2000OptPN..11...24D|url=http://www.tunablelasers.com/F.J.DuarteOPN%282000%29.pdf|access-date=17 de febreiro de 2015|archive-date=17 de febreiro 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150217223512/http://www.tunablelasers.com/F.J.DuarteOPN%282000%29.pdf}}</ref> Consideraba que a luz estaba formada por corpúsculos extremadamente sutís, que a materia ordinaria estaba formada por corpúsculos máis comúns e especulaba a través dunha especie de transmutación alquímica "Acaso os corpos comúns e a luz non son convertibles o un no outro,&nbsp;... e non poden os corpos recibir gran parte da súa actividade das partículas de luz que entran na súa composición?".<ref name="Newton's Alchemy and His Theory of Matter">{{cite journal|volume=73|doi=10.1086/353114|apelidos=Dobbs|nome=J.T.|data=decembro de 1982|título=Newton's Alchemy and His Theory of Matter|revista=Isis|lingua=en|páxina=523|número=4|cita=citando a Opticks}} </ref> Newton tamén construíu unha forma primitiva dun [[xerador electrostático]] de fricción, usando un globo de vidro.<ref>Opticks, 2nd Ed 1706. Query 8.</ref>

No seu libro ''Opticks'', Newton foi o primeiro en mostrar un diagrama que utilizaba un prisma como expansor do feixe, así como o uso de conxuntos de prismas múltiples.<ref name="OPN1" /> Uns 278 anos despois da discusión de Newton, os [[expansores de feixe#Expansores de feixe de prisma múltiple|expansores de feixe de prisma múltiple]] convertéronse en fundamentais para o desenvolvemento dos [[Láser axustable|láseres sintonizables de ancho de liña estreita]]. Ademais, o uso destes expansores de feixes prismáticos deu lugar á [[teoría da dispersión de prismas múltiples]].<ref name=OPN1 />

Con posterioridade a Newton, introducíronse moitas modificacións. [[Thomas Young|Young]] e [[Augustin Fresnel|Fresnel]] descartaron a teoría das partículas de Newton en favor da teoría das ondas de [[Christiaan Huygens|Huygens]] para demostrar que a cor é a manifestación visible da lonxitude de onda da luz. A ciencia tamén se deu conta aos poucos da diferenza entre a percepción da cor e a óptica matematizable. O poeta e científico alemán, [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]], non puido sacudir os cimentos newtonianos, pero "Goethe atopou un buraco na armadura de Newton. Newton comprometeuse coa doutrina de que a refracción sen cor era imposible. Por tanto, pensaba que as lentes dos telescopios debían ser sempre imperfectas, xa que o acromatismo e a refracción eran incompatibles. [[John Dollond|Dollond]] demostrou que esta dedución era errónea".<ref>Tyndall, John. (1880). ''Popular Science Monthly'' Volume 17, July. [[s:Popular Science Monthly/Volume 17/July 1880/Goethe's Farbenlehre: Theory of Colors II]]</ref>
[[Ficheiro:Portrait of Sir Isaac Newton (4670220).jpg|miniatura|upright|Gravado dun ''Retrato de Newton'' de [[John Vanderbank]]]]

=== Gravidade ===
[[Ficheiro:NewtonsPrincipia.jpg|miniatura|Exemplar do propio Newton de ''[[Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica|Principia]]'' coas correccións manuscritas de Newton para a segunda edición, actualmente conservado na [[Biblioteca Wren]] do [[Trinity College (Cambridge)|Trinity College de Cambridge]].]]
En 1679, Newton retomou o seu traballo sobre a [[mecánica celeste]] considerando a gravitación e o seu efecto nas órbitas dos [[planeta]]s con referencia ás [[leis de Kepler]] do movemento planetario. Isto foi estimulado por un breve intercambio de cartas en 1679-80 con Hooke, que fora nomeado para xestionar a correspondencia da Royal Society, e que abriu unha correspondencia destinada a obter contribucións de Newton ás transaccións da Royal Society.<ref name=hooke1679nov24 /> O renovado interese de Newton polas cuestións astronómicas recibiu un novo estímulo coa aparición dun cometa no inverno de 1680-1681, sobre o que mantivo correspondencia con [[John Flamsteed]].{{sfn|Westfall|1980|pp=391–392}} Tras os intercambios con Hooke, Newton elaborou unha proba de que a forma elíptica das órbitas planetarias sería o resultado dunha forza centrípeta inversamente proporcional ao cadrado do vector radio. Newton comunicou os seus resultados a [[Edmond Halley]] e á Royal Society en ''[[De motu corporum in gyrum]]'', un tratado escrito nunhas nove follas que foi copiado no Libro de Rexistro da Royal Society en decembro de 1684.<ref>Whiteside, D.T., ed. (1974). ''Mathematical Papers of Isaac Newton, 1684–1691''. '''6'''. Cambridge University Press. p.&nbsp;30.</ref> Este tracto contiña o núcleo que Newton desenvolveu e expandiu para formar o ''Principia''.

O ''[[Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica|Principia]]'' publicouse o 5 de xullo de 1687 co apoio e a axuda financeira de Halley. Nesta obra, Newton enunciou as [[leis de Newton|tres leis universais do movemento]]. En conxunto, estas leis describen a relación entre calquera obxecto, as forzas que actúan sobre el e o movemento resultante, sentando as bases da [[mecánica clásica]]. Contribuíron a moitos avances durante a [[Revolución Industrial]]. que veu a continuación, e que non foron melloradas durante máis de 200 anos. Moitos destes avances seguen sendo os fundamentos das tecnoloxías non relativistas no mundo moderno. Utilizou a palabra latina ''gravitas'' (peso) para o efecto que se coñecería como [[gravidade]], e definiu a lei da [[lei da gravitación universal|gravitación universal]].<ref name="Schmitz2018">{{cita libro |last1=Schmitz |first1=Kenneth S. |title=Physical Chemistry: Multidisciplinary Applications in Society |data=2018 |publisher=Elsevier |location=Amsterdam |isbn=978-0-12-800599-6 |page=251 |url=https://books.google.com/books?id=4WGdBgAAQBAJ&pg=PA251 |language=en |data-acceso=3 de setembro do 2023 |archive-date=10 de marzo de 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200310132426/https://books.google.com/books?id=4WGdBgAAQBAJ&pg=PA251  }}</ref>

Na mesma obra, Newton presentou un método de análise xeométrica similar ao cálculo que utilizaba "razóns primeira e última", deu a primeira determinación analítica (baseada na [[lei de Boyle]]) da velocidade do son no aire, deduciu a oblatura da figura esferoidal da Terra, explicou a precesión dos equinoccios como resultado da atracción gravitatoria da Lúa sobre a oblatura da Terra, iniciou o estudo gravitatorio das [[Teoría lunar#Newton|irregularidades no movemento da Lúa]], proporcionou unha teoría para a determinación das órbitas dos cometas, e moito máis.<ref name="Schmitz2018" /> O biógrafo de Newton [[David Brewster]] informou de que a complexidade de aplicar a súa teoría da gravidade ao movemento da Lúa era tan grande que afectou á saúde de Newton: "Viuse privado do apetito e do soño" durante o seu traballo sobre o problema entre 1692-93, e díxolle ao astrónomo [[John Machin]] que "nunca lle doía a cabeza senón cando estudaba o tema". Segundo Brewster, [[Edmond Halley]] tamén lle dixo a [[John Conduitt]] que cando o presionaban para que completase a súa análise, Newton "sempre respondía que lle doía a cabeza, e ''mantiñao esperto tan a miúdo, que non quería pensar máis niso''". [Énfase no orixinal]<ref>{{Cita web|url=https://books.google.com/books?id=acBV7QHgMIAC&q=head+ache&pg=PA3|title=Memoirs of the Life, Writings, and Discoveries of Sir Isaac Newton|first=Sir David|last=Brewster|data=22 de marzo de 1860|publisher=Edmonston and Douglas|via=Google Books}}</ref>

Newton deixou clara a súa visión [[Teoría heliocéntrica|heliocéntrica]] do sistema solar -desenvolvida de forma un tanto moderna porque xa a mediados da década de 1680 recoñeceu a "desviación do Sol" respecto ao centro de gravidade do sistema solar-.<ref>See Curtis Wilson, "The Newtonian achievement in astronomy", pp. 233–274 in R Taton & C Wilson (eds) (1989) ''The General History of Astronomy'', Volume, 2A', [https://books.google.com/books?id=rkQKU-wfPYMC&pg=PA233 at p. 233] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151003121307/https://books.google.com/books?id=rkQKU-wfPYMC&pg=PA233 |date=3 de outubro de 2015 }}.</ref> Para Newton, non era precisamente o centro do Sol ou de calquera outro corpo o que podía considerarse en repouso, senón que "o centro de gravidade común da Terra, o Sol e todos os planetas debe considerarse o centro do mundo", e este centro de gravidade "ou está en repouso ou se move uniformemente cara adiante en liña recta" (Newton adoptou a alternativa "en repouso" en vista do consenso de que o centro, ondequeira que estivese, estaba en repouso).<ref>As citas textuais proceden da tradución de 1729 do libro 3 ''Principia'';233&#93;[https://archive.org/details/bub_gb_6EqxPav3vIsC/page/n257 at pp. 232–33 &#91;233&#93;]..</ref>

O postulado de Newton dunha [[Acción a distancia|forza invisible capaz de actuar a grandes distancias]] valeulle críticas por introducir "[[ciencias ocultas]]" na ciencia.<ref>Edelglass et al., ''Matter and Mind'', {{isbn|0-940262-45-2}}. p. 54</ref> Máis tarde, na segunda edición dos ''Principia '' (1713), Newton rexeitou firmemente tales críticas no final ''[[Scholium Generale]]'' , escribindo que bastaba con que os fenómenos implicasen unha atracción gravitatoria, como así era; pero non indicaban a súa causa, e era innecesario e impropio formular hipótese de cousas que non estaban implicadas polos fenómenos. (Aquí Newton utilizou o que se converteu na súa famosa expresión ''[[Hypotheses non fingo]]''.<ref>Sobre o significado e as orixes desta expresión, véxase Kirsten Walsh, [https://blogs.otago.ac.nz/emxphi/2010/10/does-newton-feign-an-hypothesis/ Does Newton feign an hypothesis?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140714120054/https://blogs.otago.ac.nz/emxphi/2010/10/does-newton-feign-an-hypothesis/ |date=14 de xullo de 2014 }}, [https://blogs.otago.ac.nz/emxphi/ Early Modern Experimental Philosophy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721051523/https://blogs.otago.ac.nz/emxphi/ |data=21 de xullo de 2011 }}, 18 de outubro de 2010.</ref>)

Cos ''Principia'', Newton alcanzou recoñecemento internacional.{{sfn|Westfall|1980|loc=Capítulo 11}} Adquiriu un círculo de admiradores, entre eles o matemático de orixe suíza [[Nicolas Fatio de Duillier]].<ref name="Hatch">{{Cita web |last=Hatch |first=Professor Robert&nbsp;A. |title=Newton Timeline |url=http://web.clas.ufl.edu/users/ufhatch/pages/13-NDFE/newton/05-newton-timeline-m.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20120802071026/http://web.clas.ufl.edu/users/ufhatch/pages/13-NDFE/newton/05-newton-timeline-m.htm |archive-date=2 de agosto de 2012 |data-acceso=14 de marzo do 2024}}</ref>

En 1710, Newton atopou 72 das 78 "especies" de curvas cúbicas e clasificounas en catro tipos.<ref>{{Cita xornal |last1=Bloye |first1=Nicole |last2=Huggett |first2=Stephen |ano=2011 |title=Newton, the geometer |url=https://stephenhuggett.com/Newton.pdf |xornal=Newsletter of the European Mathematical Society |issue=82 |pages=19–27 |mr=2896438 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230308041757/http://stephenhuggett.com/Newton.pdf |archive-date=8 de marzo de 2023 |data-acceso=14 de marzo do 2024}}</ref> En 1717, e probablemente coa axuda de Newton, [[James Stirling (matemático)|James Stirling]] demostrou que toda curva cúbica era un destes catro tipos. Newton tamén afirmou que os catro tipos podían obterse mediante [[Plano proxectivo|proxección plana]] a partir dun deles, e isto demostrouse en 1731, catro anos despois da súa morte.<ref>''Conics and Cubics,'' Robert Bix. ''[[Undergraduate Texts in Mathematics]]'', 2nd ed., 2006, Springer Verlag.</ref>
== Vida posterior ==
=== Royal Mint ===
[[Ficheiro:Newton 25.jpg|miniatura|upright|Isaac Newton ancián en 1712, retratado por [[Sir]] [[James Thornhill]]]]
Na década de 1690, Newton escribiu varios [[tratados relixiosos]] sobre a interpretación literal e simbólica da Biblia. Un manuscrito que Newton enviou a [[John Locke]] no que discutía a fidelidade de [[Coma xoánico|1 Xoán 5:7]]-ou [[Coma xoánico]]- e a súa fidelidade aos manuscritos orixinais do Novo Testamento, permaneceu inédito até 1785.<ref>{{Cita web |title=John Locke Manuscripts&nbsp;– Chronological Listing: 1690 |url=http://www.libraries.psu.edu/tas/locke/mss/c1690.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20170709035722/https://www.libraries.psu.edu/tas/locke/mss/c1690.html |archive-date=9 de xullo de 2017 |data-acceso=15 de marzo do 2024 |website=psu.edu}}; and John C. Attig, [http://www.libraries.psu.edu/tas/locke/bib/ch5c.html#01160 John Locke Bibliography&nbsp;— Chapter 5, Religion, 1751–1900] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121112070820/http://www.libraries.psu.edu/tas/locke/bib/ch5c.html#01160 |date=12 de novembro de 2012 }}</ref>

Newton tamén foi membro do [[Parlamento de Inglaterra]] pola [[Universidade de Cambridge (circunscrición parlamentaria do Reino Unido)|Universidade de Cambridge]] en 1689 e 1701, pero segundo algúns relatos os seus únicos comentarios foron queixarse dunha corrente de aire frío na cámara e pedir que se pechase a xanela.{{sfn|White|1997|p=232}} Con todo, o diarista de Cambridge [[Abraham de la Pryme]] sinalou que reprendera a uns estudantes que atemorizaban aos aldeáns afirmando que unha casa estaba encantada.<ref>{{Cita novas |last=Sawer |first=Patrick |data=6 de setembro de 2016 |title=What students should avoid during fresher's week (100&nbsp;years ago and now) |work=The Daily Telegraph |url=https://www.telegraph.co.uk/news/2016/09/06/what-students-should-avoid-during-freshers-week-100-years-ago-an/|data-acceso=9 de abril do 2024 |archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/news/2016/09/06/what-students-should-avoid-during-freshers-week-100-years-ago-an/ |archive-date=10 de xaneiro de 2022}}{{cbignore}}</ref>

Newton trasladouse en 1696 a Londres para ocupar o posto de director da [[Royal Mint]] (''Real Casa da Moeda'') durante o reinado do rei [[Guillerme III de Inglaterra|Guillerme III]], cargo que obtivera grazas ao patrocinio de [[Charles Montagu, 1er conde de Halifax]], entón [[Chanceler do Tesoro do Reino Unido|chanceler do tesouro]]. Encargouse da gran recuperación de Inglaterra, pisou os talóns a lord Lucas, gobernador da Torre, e conseguiu o posto de [[interventor]] adxunto da rama temporal de Chester para Edmond Halley. Newton converteuse quizais no [[Mestre da Casa da Moeda|mestre da menta]] máis coñecido tras a morte de [[Thomas Neale]] en 1699, cargo que Newton ocupou durante os últimos 30&nbsp;anos da súa vida<ref name="Mint">{{Cita episodio |título=Isaac Newton: Physicist And&nbsp;... Crime Fighter? |url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=105012144 |data-acceso=9 de abril do 2024 |series=Science Friday |network=NPR |transcript=Transcript |transcript-url=https://www.npr.org/templates/transcript/transcript.php?storyId=105012144 |air-date=5 de xuño de 2009 |archive-date=1 de novembro de 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141101074330/http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=105012144 }}</ref>{{sfn|Levenson |2010}} Estes nomeamentos estaban pensados como [[sinecura]]s, pero Newton tomounos en serio. Retirouse das súas funcións en Cambridge en 1701 e exerceu a súa autoridade para reformar a moeda e castigar aos [[Métodos de desvalorización da moeda|cortadores]] e falsificadores de moedas.

Como [[alcaide]], e máis tarde como mestre, da Real Casa da Moeda, Newton estimou que o 20&nbsp;por cento das moedas recibidas durante o [[gran reacuñación de 1696]] eran [[Diñeiro falsificado|falsificacións]]. A falsificación era [[Alta traizón no Reino Unido|alta traizón]], castigada coa pena de ser  [[Aforcado, azorrado e desmembrado|arrastrado, aforcado, e descuartizado]]. A pesar diso, condenar mesmo aos criminais máis flagrantes podía ser extremadamente difícil, pero Newton demostrou estar á altura da tarefa.{{sfn|White|1997|p=259}}

== As leis da dinámica ==
{{Artigo principal|Leis de Newton}}
Un dos temas tratados en ''Principia'' foron as tres leis da [[dinámica]] ou [[leis de Newton]], nas que explicaba o movemento dos corpos así como os seus efectos e causas. Estas leis son:

* '''A primeira lei de Newton ou lei da [[inercia]]'''

"Todo corpo permanecerá no seu estado de repouso ou movemento uniforme e rectilíneo a non ser que sexa obrigado por forzas externas a cambiar o seu estado".

Nesta, Newton afirma que un corpo sobre o que non actúan forzas externas (ou as que actúan se anulan entre si) permanecerá en repouso ou movéndose a [[velocidade]] constante.

Esta idea, que xa fora enunciada por [[René Descartes|Descartes]] w [[Galileo Galilei|Galileo]], supoñía romper coa [[física aristotélica]], segundo a cal un corpo só se mantiña en movemento mentres actuara unha forza sobre el.

* '''A segunda lei de Newton ou lei da interacción e a forza'''

"O cambio de movemento é proporcional á forza motriz externa e ocorre segundo a liña recta ao largo da cal aquela forza se exerce".

Esta lei explica as condicións necesarias para modificar o estado de movemento ou repouso dun corpo. Segundo Newton estas modificacións só teñen lugar se se produce unha interacción entre dous corpos, entrando ou non en contacto (por exemplo, a [[gravidade]] actúa sen que haxa contacto físico). Segundo a segunda lei, as interaccións producen variacións no [[momento lineal]], a razón de

<math>\vec F= \frac {d{\vec p}}{dt}</math>

Sendo <math>\vec F</math> a forza, <math>d{\vec p}</math> o diferencial do momento lineal, <math>{dt}</math> o diferencial do tempo.

A segunda lei pode resumirse na fórmula

<math>\vec F = {m} \vec a</math>

sendo <math>\vec F</math> a forza (medida en newtons) que hai que aplicar sobre un corpo de masa m para provocar unha aceleración <math>\vec a</math>.

* '''A terceira lei de Newton ou lei de acción-reacción'''

"Con toda acción ocorre sempre unha reacción igual e contraria; as accións mutuas de dous corpos sempre son iguais e dirixidas en sentidos opostos".

Esta lei reflíctese constantemente na natureza: tense unha sensación de [[dor]] ao golpear unha mesa, posto que a mesa exerce unha forza sobre ti coa mesma intensidade; o impulso que consegue un [[natación|nadador]] ao exercer unha forza sobre o bordo da [[piscina]], sendo a forza que lle impulsa a reacción do bordo á forza que el está exercendo.
== Notas ==
{{Notelist}}
;Referencias
{{Listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
{{Commons|Isaac Newton}}
{{Wikiquote|Isaac Newton}}
=== Bibliografía ===
* {{cita libro|apelido=Ball|nome=W.W. Rouse|título=A Short Account of the History of Mathematics|lugar=Nova York|editorial=Dover|ano=1908|isbn=0-486-20630-0|ref=harv}}
* {{cita libro|apelido=Casini|nome=Paolo|título=El universo máquina. Orígenes de la filosofía newtoniana'|lugar=Barcelona|editorial=M. Roca|ano=1971 (ou 1969).}}
* Christianson, G.E. (1984): ''In the Presence of Creator, Isaac Newton and His Times''. The Free Press. ISBN 0-02-905190-8 [''Newton'' (2 vol.). Salvat Editores, S.A. Biblioteca Salvat de Grandes Biografías, '''99''' y '''100'''. 625 páxs. Barcelona, 1987 ISBN 84-345-8244-9 e ISBN 84-345-8245-7]
* Cohen, I. Bernard. ''La revolución newtoniana'', Madrid, Alianza, 1983 (ou 1980)
* {{cite journal|last=Craig |first=John |title=Isaac Newton&nbsp;– Crime Investigator |url=https://archive.org/details/sim_nature-uk_1958-07-19_182_4629/page/149 |journal=Nature |date=1958 |volume=182|issue=4629 |pages=149–152 |doi=10.1038/182149a0 |bibcode = 1958Natur.182..149C }}
* {{cite journal|last=Craig |first=John |title=Isaac Newton and the Counterfeiters |journal=Notes and Records of the Royal Society of London |volume=18|issue=2 |date=1963 |pages=136–145 |doi=10.1098/rsnr.1963.0017 }}
* [[Martin Gardner|Gardner, M.]] (2001): ''Isaac Newton, alquimista y fundamentalista''. En: ''Did Adam and Eve Have Navels?: Debunking Pseudoscience'' W.W. Norton & Company. 333 páxs. ISBN 0-393-04963-9 ''¿Tenían ombligo Adán y Eva?''. Editorial Debate. 384 páxs. Barcelona, 2001 ISBN 84-8306-455-3
* {{cite book|last=Gjertsen|first= Derek |title=The Newton Handbook |url=https://archive.org/details/newtonhandbook0000gjer|publisher=Routledge & Kegan Paul |location=London |date=1986 |isbn=0-7102-0279-2 |ref=harv}}
* Gleick, James. ''Isaac Newton'', Barcelona, RBA, 2005 (o 2003)
* Koyré, Alexandre. ''Études newtoniennes'', París, Gallimard, 1968
* {{cite book|last=Levenson|first=Thomas|title= Newton and the Counterfeiter: The Unknown Detective Career of the World's Greatest Scientist|url=https://archive.org/details/newtoncounterfei0000leve_g7m7|publisher=Mariner Books|date=2010|isbn=978-0-547-33604-6 }}
* {{cite book|last=Manuel|first=Frank E|title=A Portrait of Isaac Newton|url=https://archive.org/details/portraitofisaacn0000manu_t4s4|date=1968|publisher=Belknap Press of Harvard University, Cambridge, MA|ref=harv}}
* {{cite book|last=Stewart|first=James|title= Calculus: Concepts and Contexts|publisher=Cengage Learning|date=2009|isbn=978-0-495-55742-5|ref=harv}}
* Westfall, R.S. (1980): ''Never at Rest''. Cambridge University Press. 908 páxs. ISBN 0-521-27435-4
* Westfall, R.S. (1993): ''The life of Isaac Newton''. Cambridge University Press. 328 páxs. ISBN 0-521-43252-9. ''Isaac Newton, una vida''. Cambridge University Press. 320 páxs. Madrid, 2001 ISBN 84-8323-173-5 Versión resumida de ''Never at Rest'', centrada na biografía máis que na obra.
* {{cita libro|apelido=Westfall|nome=Robert S.|título=Isaac Newton, una vida|editor=ABC, S.I.|isbn=978-0521555890|url=https://archive.org/details/isaacnewtonunavi00west}}
* White, M. (1997): ''Isaac Newton: The Last Sorcercer''. Addison-Wesley, Helix books. 402 páxs. Reading, Mass. ISBN 0-201-48301-7

=== Ligazóns externas ===
* [http://axxon.com.ar/rev/127/c-127Divulgacion.htm "La garra del león"] Anécdotas sobre a vida de Isaac Newton. ''(en [[lingua castelá|castelán]])''
* [https://web.archive.org/web/20070126034416/http://redalyc.uaemex.mx/redalyc/pdf/414/41400705.pdf Newton organicista: más allá de lo probable] ''(en [[lingua castelá|castelán]])''
* [https://web.archive.org/web/20051026183009/http://www.newtonproject.ic.ac.uk/catalogue/D.htm Imperial College de Londres]. ''(en [[lingua inglesa|inglés]])''
* [http://plato.stanford.edu/entries/newton-stm/ Stanford Encyclopedia of Philosophy] A visión de Newton do espazo, do tempo e do movemento. ''(en [[lingua inglesa|inglés]])''
* [http://cudl.lib.cam.ac.uk/collections/newton Cambridge Digital Library - Newton Papers]. Manuscritos dixitalizados de Isaac Newton gardados na [[Universidade de Cambridge]]. ''(en [[lingua inglesa|inglés]])''
* [http://members.tripod.com/~gravitee/toc.htm ''Principia Mathematica'' (on line)] ''(en [[lingua inglesa|inglés]])''

{{Ilustración}}
{{Control de autoridades}}
{{ORDENAR:Newton, Isaac}}

[[Categoría:Físicos do Reino Unido]]
[[Categoría:Filósofos do Reino Unido]]
[[Categoría:Químicos do Reino Unido]]
[[Categoría:Matemáticos de Inglaterra]]
[[Categoría:Nados en 1643]]
[[Categoría:Finados en 1727]]
[[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Biografías)]]
[[Categoría:Membros da Royal Society]]
[[Categoría:Filósofos da ciencia]]