Ver o código fonte de «Intoxicación etílica»

{{Sen referencias}}
{{Aviso médico}}
[[Ficheiro:Emergency response.jpg|250px|miniatura|Intoxicación etílica ([[Zambia]])]]
[[Ficheiro:Ethanol-structure.svg|250px|dereita|miniatura|Estrutura do [[etanol]].]]
A '''intoxicación etílica aguda''', ou simplemente '''intoxicación etílica''', é aquela [[intoxicación]] ou síndrome clínica<ref name="Adicciones">[http://www.adicciones.es/files/izquierdo.13.pdf "Intoxicación alcohólica aguda"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091223053418/http://www.adicciones.es/files/izquierdo.13.pdf |date=23 de decembro de 2009 }}. Izquierdo, M.; ''Adicciones'' (2002); vol. 14, supl. 1. Unidad de Alcoholismo (Hospital Psiquiátrico). [[Plasencia, Cáceres|Plasencia]].</ref> causada por un exceso de consumo de [[alcohol]] etílico ou [[etanol]], un [[líquido]] volátil, [[Aroma|aromático]] e [[combustible]] que procede da [[fermentación]] de substancias [[Azucre|azucradas]] ([[amidón]] ou [[celulosa]]); constitúe, ademais, un elemento activo das bebidas espirituosas e [[Bebida alcohólica|alcohólicas]]. Tamén se considera o estado de [[embriaguez]] que se deriva dos efectos desta inxesta excesiva<ref>''Dictinarary of Words about Alcohol'' (DWA); Kellar, [[1978]].</ref>.

== Clasificacións ==
A intoxicación etílica pódese clasificar segundo varios aspectos: como común ou profesional, ou leve ou grave.

Dentro das intoxicacións comúns, poden ser o resultado dun consumo esporádico ou dun consumo habitual. No primeiro caso daría lugar a intoxicacións de tipo agudo e no segundo serían intoxicacións de tipo crónico ([[alcoholismo]]).

Pola outra banda, as formas leves son as coñecidas coma [[embriaguez]]; pola outra, as formas graves correspóndense normalmente con casos máis excepcionais que mesmo poden ser causa de morte.

=== Bebidas ===
A fonte das intoxicacións alcohólicas agudas está constituída polas bebidas espirituosas ou alcohólicas que se clasifican en función do seu grado de concentración en alcohol:
* As '''bebidas debilmente alcohólicas''', nas que a porcentaxe oscila entre o 1 e o 8%.
* As '''bebidas medianamente alcohólicas''', nas que o grado varía entre os 10 e mais o 20%.
* As '''bebidas fortemente alcohólicas''', que se obteñen mediante unha primeira fermentación e unha posterior [[destilación]] do produto fermentado.

Aínda que nestas bebidas existen outros elementos que poden definir os caracteres organolépticos, en condicións ordinarias, a embriaguez débese de modo exclusivo ó etanol. As doses tóxicas deste alcohol son moi variables dependendo das circunstancias individuais do suxeito e, máis importante aínda, do costume que teña o individuo ó mesmo. A inxestión de 1,2 a 1,5 g. de alcohol por quilo de peso produce embriaguez no 75% da poboación. A partir deste valor a embriaguez é a regra ata alcanzar valores de 5-6 gramos por quilo de peso, podendo chegar a ser unha intoxicación mortal.

== Toxicocinética do alcohol etílico ==
=== Absorción ===
A absorción do etanol pódese realizar por vía [[Boca|oral]], [[Pel|tópica]] ou [[Pulmón|pulmonar]], sendo máis común e importante, non obstante, a primeira. O alcohol absórbese principalmente no [[intestino delgado]], pero o estómago recolle un 20-30%, de aí que o seu efecto apareza tan rapidamente; trátase dunha das poucas substancias con absorción a nivel do estómago. O resto da absorción realízase a nivel do [[duodeno]]. Por outra banda, todo o alcohol é absorbido, é dicir, non pasa nada ás [[Fez fecal|feces]]. O mecanismo de absorción realízase por difusión pasiva obedecendo a [[lei de Fick]]:

::<math> VD = S \frac {C_1 - C_2}{d} K</math>

A velocidade de difusión (VD) depende da superficie de absorción (S), do grosor da membrana (d) e da diferenza de concentracións entre o aparato dixestivo (C_1) e o sangue (C_2), mentres que a constante K inflúe pouco.

Disto dedúcense as diferenzas fisiolóxicas e patolóxicas que modificarán a capacidade de absorción dos suxeitos. Outras modificacións deberanse, por exemplo, á presenza ou non de [[alimento]]s no intestino que diminuirían a superficie de absorción dispoñible e, polo tanto, atrasarían a absorción. Outro exemplo sería a velocidade de inxestión de alcohol (beber nunha soa toma aumentará a absorción) ou a graduación alcohólica da bebida (a maior concentración de alcohol no intestino, máis rápida absorción).
O alcohol pasa do tubo dixestivo directamente á vea porta e de aí incorporase directamente á circulación xeral. A absorción completa realízase aos 30-60 minutos despois da inxestión<ref>Nalgunhas circunstancias pode alongarse ata as 3 horas.</ref>.

=== Distribución ===
A distribución comeza unha vez que o alcohol está absorbido, entón é cando se establece un proceso de difusión hística por todo o organismo que virá regulado por dous factores: a concentración de auga e de alcohol no sangue<ref>A concentración de alcohol na fase de distribución dependerá da fase na que este se encontre (absorción, equilibrio de difusión ou eliminación).</ref>.

É posible coñecer a concentración de alcohol no sangue nun tempo cero despois de establecido o equilibrio dunha dose única de alcohol, xa que se pode calcular aplicando a fórmula proposta por Widmark:

::<math> C = \frac {A}{p\cdot r} </math>

Onde:
* ''C'' é a concentración de alcohol no sangue.
* ''A'' é a dose de alcohol inxerida.
* ''p'' é o peso do suxeito.
* ''r'' é o coeficiente de repartición que relaciona a concentración de alcohol nos tecidos e a alcoholemia<ref>O coeficiente establécese coma 0,68±0,085 para os homes e 0,55±0,055 para as mulleres.</ref>.

=== Excreción ===
A excreción é o último paso e consiste na eliminación do alcohol do corpo. Existen varias vías:

* '''Eliminación [[Pulmón|pulmonar]]:''' Esta vía é posible no caso do alcohol xa que se trata dun líquido volátil<ref>Como mecanismo de eliminación ten escaso interese xa que só representa un 2-3% do alcohol inxerido o que se elimina por esta vía. Con todo, ten unha grande importancia analítica e xudicial levándose a cabo a [[determinación de alcohol en aire expirado]].</ref>.
* '''Eliminación [[urina]]ria:''' é a máis importante.
* '''Eliminación pola [[saliva]].'''
* '''Eliminación polo [[Leite#O leite humano|leite]].'''
* '''[[Catabolismo]] do alcohol:''' Entre o 90-95% do alcohol presente no organismo metabolízase no [[fígado]] mediante un proceso de [[oxidación]]. Este proceso é uniforme para cada individuo e non se vai ver modificado nin polo traballo muscular, nin pola temperatura ambiente, nin pola concentración de alcohol. Este catabolismo oxidativo pódese realizar por diferentes [[ruta metabólica|rutas metabólicas]], pero todas elas teñen o mesmo resultado.
*# Primeira etapa: constituída pola formación de acetaldehidos. Lévase a cabo por tres vías diferentes: vía da [[alcohol deshidroxenase]], MEOS (sistema microsomal de oxidación do etanol) e a vía da [[catalase]].
*# Segunda etapa: o [[acetaldehido]] é transformado en [[ácido acético]]. Proceso regulado polo enzima acetaldehido-deshidroxenase. Isto produce un aumento de NAD e radicais H+. Ó final tradúcese nunha alteración do metabolismo de grande interese fisiopatolóxico.

== Mecanismo de acción ==
O alcohol é un [[tóxico]] que actúa mediante distintos mecanismos, entre os que figuran estes que se atopan a continuación.

Produce unha alteración da fluidez e composición das [[Membrana plasmática|membranas celulares]] xa que ten un efecto bifásico, isto é, primeiro a membrana faise mais fluída polo aumento dos fosfoglicéridos e logo aumenta a rixidez ó aumentar o [[colesterol]]. Tamén altera os receptores da membrana e inhibe a ATPase.

Repercute na xeración de [[hipoxia (medicina)|hipoxia]] debido a que o metabolismo do alcohol aumenta o consumo de osíxeno, o que acentúa a hipoxia da zona centro-lobular do fígado. Ademais prodúcese un engrosamento dos hepatocitos debido ó depósito de [[graxa]] e [[proteína]]s, algo que aumenta aínda máis a hipoxia. Asemade contribúe á deficiencia de metabolitos esenciais e á inhibición de certos [[enzima]]s.

Causa a creación de reactivos intermedios, principalmente a través do aumento dos niveis de acetaldehido, que se une de xeito [[Enlace covalente|covalente]] ás proteínas, aumentando o poder [[Osmose|osmótico]] destas ó diminuír a súa excreción. Por outro lado altérase a membrana da [[mitocondria]], co cal diminúe a oxidación. Ademais, o acetaldehido tamén interactúa coas [[amina bióxena|aminas bióxenas]].

Orixina unha interferencia no metabolismo do glícidos ao producir unha alteración da gliconeoxénese, que se traduce nunha [[Glicemia|hipoglicemia]] (nalgúns casos pode vir precedida dunha hiperglicemia transitoria); isto debese á alteración dos niveis de NADH, que produce un descenso nos niveis de piruvato e oxalacetato. Tamén existe unha inhibición do [[ciclo de Krebs]] debido tanto á inhibición de certos enzimas do ciclo coma ó descenso de oxalacetato. Por último, tamén se produce unha hiperlactoacidemia aumentando o [[ácido úrico]] sanguíneo e producindo unha acidose.

Provoca, así mesmo, unha interferencia no metabolismo [[Lípido|lipídico]] posto que o alcohol ocasiona aumento da [[síntese de ácidos graxos]] libres, aumento dos [[triglicérido]]s e diminución da [[beta-oxidación dos ácidos graxos|oxidación de ácidos graxos]] libres. Todo deriva no aumento do depósito de graxa nos [[Tecido animal|tecidos]], principalmente no fígado e no corazón.

E causa unha perturbación sobre o metabolismo xeral, tanto no metabolismo de [[amina]]s bióxenas, porfirinas, [[ferro]], [[vitamina B1]] coma no equilibrio hidrosalino.

== Clínica ==
Os efectos depresivos<ref>{{Cita publicación periódica|autor=J. Roldán, C. Frauca, A. Dueñas|data=2003|título=Intoxicación por alcoholes|revista=Anales del sistema sanitario de Navarra|volume=26|número=supl. 1|páxinas=129-139|url=https://scielo.isciii.es/pdf/asisna/v26s1/siete.pdf|data-acceso=13 de febreiro de 2022|formato=PDF}}</ref> do alcohol sobre o [[sistema nervioso central]] (SNC) provocan a alteración da [[conduta]]. En primeiro lugar prodúcese unha depresión dos centros superiores (os centros de conduta e xuízo). Logo, progresivamente, vai afectando ós centros de orixe evolutivo máis primitivo ata alcanzar os centros motores medulares, e finalmente os centros vitais da protuberancia.

Descríbense catro fases na evolución da [[embriaguez]]{{Cómpre referencia}}:
# Excitación e euforia, con perda do autocontrol. Existe unha demora da resposta a [[estímulo]]s sensoriais, alteracións visuais (que afectan á visión binocular, o que dificulta a correcta percepción de distancias e velocidades, e unha dificultade do ollo para acomodarse a cambios de luminosidade).
# Anulación da acción inhibitoria dos centros superiores. Prodúcese unha alteración da conduta dos individuos que obedece a ditados de emocións e desexos inconscientes. Liberación de impulsos primitivos, con irritabilidade e excitabilidade. O tempo de reacción é máis longo e prodúcense alteracións nos movementos e na linguaxe usada.
# Despois vén a aparición de síntomas narcóticos onde as funcións sensitivas e motoras están seriamente afectadas. Nesta etapa maniféstanse a linguaxe farfullante, as caídas e a somnolencia.
# A narcose alcanza a totalidade do sistema nervioso. O individuo entra en [[Coma (medicina)|coma]] podendo paralizarse a [[Respiración pulmonar|respiración]]. O coma pode evolucionar favorablemente cara a un sono profundo seguido dun espertar en 8 horas aproximadamente con molestias gastrointestinais e vómitos; pola contra, o coma tamén pode evolucionar cara á morte.

== Notas ==
{{Listaref}}

== Véxase tamén ==
=== Bibliografía ===
* ''Medicina legal y toxicología''. J.A. Gisbert Calabuig. Ediciones Masson. 4º edición.
* [https://web.archive.org/web/20090725040022/http://tratado.uninet.edu/c100402.html Intoxicación por etanol] {{Es}}

{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Toxicoloxía]]
[[Categoría:Farmacoloxía]]