Ver o código fonte de «Ecoloxía»

{{1000}}
{{infobox
| title = Ecoloxía
| data1 = [[Ficheiro:The Earth seen from Apollo 17.jpg|250px]]
| data2 = [[Ficheiro:Hawk eating prey.jpg|119px]][[Ficheiro:European honey bee extracts nectar.jpg|131px]]
| data3 = [[Ficheiro:Bufo boreas.jpg|160px]][[Ficheiro:Blue Linckia Starfish.JPG|90px]]
| data4 = A ecoloxía aborda a escala da vida, desde pequenas [[bacterias]] aos procesos que abarcan a todo o planeta. Os ecólogos estudan moitas e diversas [[interacción biolóxica|relacións complexas]] entre as [[especie]]s, tales como a [[depredación]] e a [[polinización]]. A diversidade da vida organízase en diferentes [[hábitat]]s, desde os [[ecosistema terrestre|terrestres]] (no centro) os [[ecosistema acuático|acuáticos]].
}}

A '''ecoloxía''' (do {{lang-el|οἶκος}}, "casa"; -λογία, "estudo de") é a disciplina [[ciencia|científica]] da [[bioloxía]] que estuda as interrelacións entre os [[Ser vivo|seres vivos]] e o seu [[ambiente]]: é «a [[bioloxía]] dos [[ecosistema]]s»<ref>{{Cita Harvard|Margalef|1998|p=2}}</ref><ref name="Begon">{{Cita libro|título = Ecologia: De Individuos a Ecossistemas|url = https://books.google.com.br/books?id=cAAln606VrIC|editor =Artmed Editora|ano = 2009|isbn = 9788536309545|nome = Michael|apelidos = Begon|localización = Porto Alegre|dataacceso = 3 de agosto de 2015|páxinas = 740|nome2 = Colin R.|apelidos2 = Townsend|nome3 = John L.|apelidos3 = Harper}}</ref>. Estuda como esas interaccións entre os organismos e o seu ambiente afectan á distribución ou a abundancia das especies, entre outras. O concepto de ambiente abrangue a características físicas e químicas ([[Factor abiótico|factores abióticos]] locais, [[clima|climáticos]] ou [[xeoloxía|xeolóxicos]]) e a [[especie]]s que coexisten neses [[hábitat]]s ([[Factor biótico|factores bióticos]]).

Os ecosistemas están compostos por partes que interactúan dun xeito dinámico (a nivel [[espazo|espacial]] e [[tempo]]ral), e que inclúen aos organismos e aos factores abióticos. Os procesos dos ecosistemas, como a [[produción primaria]], a [[pedoxénese]], o ciclo de [[nutriente]]s ou a formación de [[hábitat]]s, regulan o fluxo de [[enerxía]] e [[materia]] no ambiente. Estes procesos susténtanse en organismos que [[evolución|evolucionaron]] características morfolóxicas ou funcionais específicas, que son a [[biodiversidade]]. A biodiversidade pódese cuantificar ou definir en base á [[Biodiversidade|diversidade]] de [[xene]]s, [[especie]]s, [[taxonomía|grupos taxonómicos]] ou [[diversidade funcional|grupos funcionais]] e que é a base de múltiples servizos do ecosistema.

Algúns dos primeiros conceptos da ecoloxía xurdiron con [[filosofía grega|filósofos gregos]] como [[Hipócrates]] ou [[Heródoto]] e os seus estudos [[historia natural|da natureza]], describindo a bioxeografía ou as interaccións entre especies. O definición da [[evolución|teoría evolutiva]], cos conceptos de [[Adaptación biolóxica|adaptación]] e a [[selección natural]], asentaron as bases para o inicio dunha disciplina, que acadou só a súa forma a finais do século [[século XIX|XIX]] e comezos do [[século XX|XX]] cos avances na [[bioloxía evolutiva]] e a [[xenética]]. Comprender como a biodiversidade afecta a función ecolóxica foi o principal enfoque dos estudos ecolóxicos no seu nacemento, e arestora un dos fundamentais. Os ecólogos tratan de explicar as [[Interacción intraespecífica|interaccións entre individuos]] e [[Interacción interespecífica|especies]], a [[Adaptación biolóxica|adaptación]] aos hábitats, a distribución dos organismos no ambiente, o fluxo de materia e enerxía nos ecosistemas e a [[sucesión ecolóxica]].

Os conceptos da ecoloxía aplícanse na bioloxía da conservación e manexo de [[Recurso natural|recursos naturais]] (como na [[agricultura]], a [[silvicultura]] ou a [[pesca]]), a planificación urbana (ecoloxía urbana) e ocupación humana dos [[ecosistema]]s ou á [[economía]]. Os ecosistemas determinan os procesos que sustentan o capital natural (como a [[biomasa]], os recursos de combustibles ou as fontes para elaboración de medicamentos), determinan os ciclos bioxeoquímicos globais e os hídricos e teñen un impacto humano a nivel histórico e económico.

==Definición==
[[Ernst Haeckel|E. Haeckel]], que introduciu o concepto de ecoloxía - '''ökologie''' (do grego ''oikos'' ou {{lang|grc|οἶκος}}l, que é "casa", e ''logos'' ou {{lang|grc|λόγος}}, que é  "o estudo de") -, en [[1866]] fixo a primeira definición desta disciplina como «''toda a ciencia sobre das relacións dos organismos co seu mundo exterior que os rodea, e coas cales e nun amplo sentido esas relacións condicionan a súa existencia. Esas son en parte de natureza orgánica como en parte inorgánica.''»<ref>Friederichs, K. (1958), A Definition of Ecology and Some Thoughts About Basic Concepts. Ecology, 39: 154–159. doi:10.2307/1929981</ref>. King e Russel en [[1909]] expresaron esa definición doutro xeito dicindo: «''o estudo das relación entre os animais e o ambiente, tanto animado como inanimado.''» e outros como Eggleton definírona como «''a ciencia das interrelacións dos organismos co ambiente.''»<ref>King, L. A. L. & Russell, E. S., 1909. A method for the study of the animal ecology of the shore. Proc. R. phys. Soc. Edinb.17, 225–253.</ref>

Arestora as principais sociedades de ecólogos definen a ecoloxía como<ref>{{Cita web| url = http://www.britishecologicalsociety.org/glossary/ | título = Glossary | editores = British Ecological Society (BES) | lugar = Londres}}</ref><ref>{{Cita web| url = https://www.esa.org/esa/education-and-diversity/what-does-ecology-have-to-do-with-me/ | título = What does ecology have to do with me? What is Ecology? | editores = Ecological Society of America (ESA) | lugar = Washington DC}}</ref>: 
{{cita|''O estudo científico da distribución, abundancia e dinámica dos organismos, as súas interaccións con outros organismos e co seu ambiente físico.''|[[British Ecological Society]] (BES)}}

==Niveis, enfoques e escalas de organización==
[[Ficheiro: Seral stages 4.JPG| miniatura| 400px | Rexeneración dun ecosistema despois dunha perturbación tal e como un incendio, formando un [[mosaico]] de diferentes estadios da paisaxe na sucesión ecolóxica. Na foto danse diferentes etapas en serie dos ecosistemas forestais: desde as especies pioneiras colonizadoras, que poden ocupar un hábitat deturpado por un proceso determinado, e un avance en etapas de sucesión ata [[Fraga (botánica)|bosques primarios]].]]

A ecoloxía intenta comprender un amplo espectro de niveis de organización que interactúan entre si e que van desde procesos a micro-escala (como a nivel [[célula|celular]]) ata procesos a escala global (como procesos que afectan á [[biosfera]]). Así é que os ecosistemas, como exemplo, conteñen recursos abióticos e formas de vida que interactúan entre elas (isto é, organismos que se agregan en poboacións e poboacións que se agregan en comunidades ecolóxicas). Os ecosistemas son dinámicos e non seguen sempre procesos de sucesión lineais. Mais ben é que cambian continuamente: algunhas veces dun xeito rápido e outras veces a un ritmo tan baixo que pode levar centos de anos que a sucesión chegue ata a un estado concreto. As áreas dos ecosistemas poden variar amplamente: de ser de tamaño microscópico a case continentais. Como exemplo, unha [[árbore]] en concreto non di nada en particular da clasificación do seu ecosistema forestal, mais si que é determinante en que organismos poden e non poden vivir sobre dela, como serían [[áfidos]] vivindo nas súas [[folla]]s.<ref name="Stadler98"/>  Ademais, o tempo e o espazo deben ser tidos en conta para comprender procesos como o de [[Sucesión ecolóxica|sucesión]] ou os [[macroecoloxía|macroecolóxicos]].<ref name="Levin92">{{Cita publicación periódica  |apelidos = Levin  | nome = S. A.  | título = The Problem of Pattern and Scale in Ecology: The Robert H. MacArthur Award  | revista = Ecology  | volume = 73  | issue = 6  | páxinas = 1943–1967  | ano = 1992  | url = http://www.esa.org/history/Awards/papers/Levin_SA_MA.pdf|formato=PDF |dataacceso= 10 de novembro do 2017}}</ref>

A natureza das relacións que están presentes dentro das comunidade ecolóxicas non se explican necesariamente cos detalles das especies consideradas por separado senón que se precisa analizar o ecosistema en conxunto.<ref name="Schneider01">{{Cita publicación periódica  | apelidos = Schneider  | nome = D. D.  | título = The Rise of the Concept of Scale in Ecology  | revista = BioScience  | volume = 51  | issue = 7  | páxinas = 545–553  | ano = 2001  | url = http://www.mun.ca/biology/dschneider/Publications/2001DCS_AIBS_RiseOfScale.pdf  | lingua = en  | formato = PDF  | dataacceso = 22 de decembro do 2015  | data-arquivo = 03 de marzo de 2016  | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20160303202603/http://www.mun.ca/biology/dschneider/Publications/2001DCS_AIBS_RiseOfScale.pdf  | url-morta = yes  }}</ref><ref name="Molnar04">{{Cita publicación periódica  | apelidos = Molnar  | nome = J.  | apelidos2 = Marvier  | nome2 = M.  | apelidos3 = Kareiva  | nome3 = P.  | título = The sum is greater than the parts.  | revista = Conservation Biology  | volume = 18  | issue = 6  | páxinas = 1670–1671  | ano = 2004  | url = http://ash.harvard.edu/files/ash/files/thesumisgreaterthantheparts.pdf?m=1428495420 | doi = 10.1111/j.1523-1739.2004.00l07.x |lingua=en |dataacceso= 10 de novembro de 2017}}</ref> Hai patróns emerxentes que só se poden apreciar considerando as características que definen a ese ecosistema.<ref name=Liere2012>{{cita publicación periódica|last=Liere|first=Heidi|author2=Jackson, Doug|author3=Vandermeer, John|author4=Wilby, Andrew|title=Ecological Complexity in a Coffee Agroecosystem: Spatial Heterogeneity, Population Persistence and Biological Control|journal=PLoS ONE | date=20 de setembro de 2012|volume=7|issue=9 | pages=e45508 | doi=10.1371/journal.pone.0045508|bibcode = 2012PLoSO...745508L |pmid=23029061|pmc=3447771}}</ref><ref name="Odum1977">{{Cita publicación periódica| apelidos = Odum| nome = E. P. | título = The emergence of ecology as a new integrative discipline | url = https://archive.org/details/sim_science_1977-03-25_195_7284/page/n31| revista = Science | volume = 195 | páxinas = 1289–1293 | ano = 1977}}</ref><ref name="Lovelock03">{{Cita publicación periódica| apelidos = Lovelock | nome = J. | título = The living Earth |ano = 2003 |revista = Nature | volume =  426 | páxinas = 769–770 | doi = 10.1038/426769a | pmid = 14685210 | issue = 6968}}</ref> Algúns principios ecolóxicos, porén, mostran propiedades que dependen do conxunto dos elementos considerados, como que a taxa de crecemento por natalidade dunha poboación sexa igual á suma de nacementos dos individuos da poboación nunha fracción de tempo concreta.<ref name="Odum05" />

===Xerarquía===
As escalas dos procesos dinámicos pódense entender como as de sistemas pechados (i.e. un fenómeno de migración de áfidos a unha árbore) ou como a de sistemas abertos á influencia de variables máis amplas, como o impacto da [[atmosfera]] e do [[clima]]. Por iso os ecólogos clasifican aos ecosistemas dun xeito xerárquico analizando os datos recollidos a escalas de moito detalle (i.e. as asociacións que existen entre especies de [[Musgo|briófitas]], o clima no que están presentes, o tipo de [[solo]]s que ocupan etc.) e integran esta información para identificar procesos uniformes emerxentes, e, ao mesmo tempo, de procesos locais, rexionais ou de escala espazo-temporais (i.e., as [[Diversidade alfa|abundancia de especies]] de [[briófitas]] en relación cos solos ocupados).

Para estruturar os estudos da ecoloxía dentro dun cadro conceptual xerárquico, as compoñentes biolóxicas enténdese que van desde a escala a nivel dos [[xenoma]]s, das [[célula]]s, dos [[tecido (bioloxía)|tecidos]], dos [[órgano]]s, das [[especie]]s, das [[Poboación (bioloxía)|poboacións]], das [[Comunidade (bioloxía)|comunidades]], dos [[ecosistema]]s, dos [[bioma]]s e ata ao nivel da [[biosfera]].c<ref>{{Cita publicación periódica|título=Leibnizian organisms, nested individuals, and units of selection|url=http://link.springer.com/10.1007/s12064-002-0020-9|revista=Theory in Biosciences|data=2002-08|ISSN=1431-7613|páxina=205–230|volume=121|número=2|doi=10.1007/s12064-002-0020-9|lingua=en|nome=Ohad|apelidos=Nachtomy|nome2=Ayelet|apelidos2=Shavit|nome3=Justin|apelidos3=Smith}}</ref> Este modelo conceptual forma unha "panarquía" e non ten unha relación lineal: o «efecto e a causa non son proporcionais, co que pequenos cambios en variables críticas, como son o número de [[Fixación do nitróxeno|fixadores de nitróxeno]], poden dar lugar a cambios desproporcionados, se cadra ata irreversibles, nas características do sistema»<ref name="Levin99"/>{{rp|14}}

=== Biodiversidade ===
[[Ficheiro:Eukaryota diversity 1.JPG|miniatura|Exemplo da gran diversidade de especies que se atopan no noso planeta]]
{{Cadro de citas
| cita = A biodiversidade refírese á variedade da vida e os seus procesos. Inclúe a variedade de organismos vivos, as diferenzas xenéticas entre eles, as comunidades e os ecosistemas nos que se producen, e os procesos ecolóxicos e evolutivos que os manteñen en funcionamento, aínda que, en constante cambio e adaptación.
| fonte ={Noss & Carpenter (1994)<ref name="Noss94">{{Cita libro |apelidos1=Noss |nome1=R. F. |apelidos2=Carpenter |nome2=A. Y. |título=Saving Nature's Legacy: Protecting and Restoring Biodiversity |editores=Island Press |ano=1994 |isbn=978-1-55963-248-5 |url=https://books.google.com/books?id=xsjDp8jK3-AC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false |páxina=443}}</ref>{{Rp|5}}
| largo = 25%
| aliñamento = esquerda}}
A [[biodiversidade]] ou diversidade biolóxica describe a diversidade da vida desde os [[xene]]s, especies, [[Taxonomía|grupos taxonómicos]], [[Filoxenia|filoxénicos]] ou [[Diversidade funcional (bioloxía)|funcionais]] e esténdese por todos os niveis da organización biolóxica. O termo ten varias interpretacións, e hai moitos xeitos de indexar, medir, caracterizar e representar a súa organización complexa.<ref name="Noss90">{{Cita publicación periódica |apelidos=Noss |nome=R. F. |título=Indicators for monitoring biodiversity: A hierarchical approach |xornal=Conservation Biology |volume=4 |issue=4 |páxinas=355–364 |ano=1990 |doi=10.1111/j.1523-1739.1990.tb00309.x  |jstor=2385928}}</ref><ref name="Scholes08">{{Cita publicación periódica |apelidos1=Scholes |nome1=R. J. |apelidos2=Mace |nome2=G. M. |apelidos3=Turner |nome3=W. |apelidos4=Geller |nome4=G. N. |apelidos5=Jürgens |nome5=N. |apelidos6=Larigauderie |nome6=A. |apelidos7=Muchoney |nome7=D. |apelidos8=Walther |nome8=B. A. |apelidos9=Mooney |nome9=H. A. |título=Toward a global biodiversity observing system |xornal=Science |volume=321 |issue=5892 |páxinas=1044–1045 |ano=2008 |url=http://www.earthobservations.com/documents/committees/uic/200809_8thUIC/07b-Health0Montira-Pongsiri-BON-Article-in-Science.pdf |doi=10.1126/science.1162055 |pmid=18719268 |data= |revista= |data-acceso=09 de xaneiro de 2016 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110710163453/http://www.earthobservations.com/documents/committees/uic/200809_8thUIC/07b-Health0Montira-Pongsiri-BON-Article-in-Science.pdf |dataarquivo=10 de xullo de 2011 |urlmorta=yes }}</ref><ref name=cardinale2012>{{Cita publicación periódica|last=Cardinale|first=Bradley J.|author2=Duffy, J. Emmett; Gonzalez, Andrew; Hooper, David U.; Perrings, Charles; Venail, Patrick; Narwani, Anita; Mace, Georgina M.; Tilman, David; Wardle, David A.; Kinzig, Ann P.; Daily, Gretchen C.; Loreau, Michel; Grace, James B.; Larigauderie, Anne; Srivastava, Diane S.; Naeem, Shahid|title=Biodiversity loss and its impact on humanity|journal=Nature|date=6 de xuño de 2012|volume=486|issue=7401|pages=59–67|doi=10.1038/nature11148|bibcode = 2012Natur.486...59C |pmid=22678280|last3=Gonzalez|first3=Andrew|last4=Hooper|first4=David U.|last5=Perrings|first5=Charles|last6=Venail|first6=Patrick|last7=Narwani|first7=Anita|last8=Mace|first8=Georgina M.|last9=Tilman|first9=David|last10=Wardle|first10=David A.|last11=Kinzig|first11=Ann P.|last12=Daily|first12=Gretchen C.|last13=Loreau|first13=Michel|last14=Grace|first14=James B.|last15=Larigauderie|first15=Anne|last16=Srivastava|first16=Diane S.|last17=Naeem|first17=Shahid}}</ref> A biodiversidade inclúe a diversidade das especies, a diversidade das comunidades e a [[diversidade xenética]], porén os científicos están interesados na forma en que esta diversidade afecta aos procesos ecolóxicos complexos que operan en e entre estes niveis respectivos.<ref name="Scholes08" /><ref name="Wilson00">{{Cita publicación periódica  | last = Wilson  | first = E. O.  | title = A Global Biodiversity Map.  | journal = Science  | volume = 289  | issue = 5488  | pages = 2279  | year = 2000  | url = http://www.sciencemag.org/cgi/content/summary/289/5488/2279}}</ref><ref name="Purvis00">{{Cita publicación periódica  | last = Purvis  | first = A.  | last2 = Hector  | first2 = A.  | title = Getting the measure of biodiversity  | journal = Nature  | volume = 405  | issue =   | pages = 212–218  | year = 2000  | url = http://www.botanischergarten.ch/BiodivVorles-2005WS/Nature-Insight-Biodiversity-2000.pdf  | apelidos =   | data =   | revista =   | data-acceso = 13 de febreiro de 2016  | urlarquivo = https://web.archive.org/web/20140428173805/http://www.botanischergarten.ch/BiodivVorles-2005WS/Nature-Insight-Biodiversity-2000.pdf  | dataarquivo = 28 de abril de 2014  | urlmorta = yes  }}</ref> A biodiversidade desempeña un papel importante no funcionamento dos ecosistemas e en procesos que afectan ao aproveitamento humano de recursos dos ecosistemas.<ref name="Ostfeld09">{{Cita publicación periódica  | last = Ostfeld  | first = R. S.  | title = Biodiversity loss and the rise of zoonotic pathogens  | journal = Clinical Microbiology and Infection  | volume = 15  | issue = s1  | pages = 40–43  | year = 2009  | url = http://www.ecostudies.org/reprints/Ostfeld_2009_Clin_Microbiol_Inf.pdf  | doi = 10.1111/j.1469-0691.2008.02691.x  | apelidos =   | data =   | revista =   | data-acceso = 13 de febreiro de 2016  | urlarquivo = https://web.archive.org/web/20100626024743/http://ecostudies.org/reprints/Ostfeld_2009_Clin_Microbiol_Inf.pdf  | dataarquivo = 26 de xuño de 2010  | urlmorta = yes  }}</ref><ref name="Tierney09">{{Cita publicación periódica  | last = Tierney  | first = G. L.  | last2 = Faber-Langendoen  | first2 = D.  | last3 = Mitchell  | first3 = B. R.  | last4 = Shriver  | first4 = W. G.  | last5 = Gibbs  | first5 = J. P.  | title = Monitoring and evaluating the ecological integrity of forest ecosystems.  | journal = Frontiers in Ecology and the Environment  | volume = 7  | issue = 6  | pages = 308–316  | year = 2009  | url = http://www.uvm.edu/~bmitchel/Publications/Tierney_Forest_monitoring.pdf}}</ref>

Previndo ou priorizando a [[Extinción|extinción das especies]] é un xeito de preservar a biodiversidade nas poboacións, a diversidade xenética entre elas os procesos ecolóxicos, como a [[migración (ecoloxía)|migración]], que están a ser ameazados a escala global e desaparecendo rapidamente. As prioridades de conservación e técnicas de xestión requiren diferentes enfoques e consideracións para abordar toda a gama ecolóxica da biodiversidade. A poboación e migración de especies, por exemplo, son os indicadores máis sensibles os servizos ecolóxicos que sosteñen e contribúen ao capital natural e o "benestar" do ecosistema.<ref name="Wilcove08">{{Cita publicación periódica  | last = Wilcove  | first = D. S.  | last2 = Wikelski  | first2 = M.  | title = Going, Going, Gone: Is Animal Migration Disappearing.  | journal = PLoS Biol  | volume = 6  | issue = 7  | pages = e188  | year = 2008  | url = http://www.plosbiology.org/article/info:doi/10.1371/journal.pbio.0060188  | doi = 10.1371/journal.pbio.0060188  | data-acceso = 13 de febreiro de 2016  | data-arquivo = 19 de decembro de 2014  | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20141219112508/http://www.plosbiology.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pbio.0060188  | url-morta = yes  }}</ref><ref name="Svennin08">{{cita publicación periódica| last = Svenning  | first = Jens-Christian  | last2 = Condi  | first2 = R.  | title = Biodiversity in a Warmer World  | journal = Science  | volume = 322  | issue = 5899  | pages = 206–207  | year = 2008  | url = http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/322/5899/206}}</ref><ref name="Ceballos02">{{Cita publicación periódica | last = Ceballos | first = G. | last2 = Ehrlich | first2 = P. R. | title = Mammal Population Losses and the Extinction Crisis | journal = Science | volume = 296 | issue = 5569 | pages = 904–907 | year = 2002 | url = http://epswww.unm.edu/facstaff/gmeyer/envsc330/CeballosEhrlichmammalextinct2002.pdf | apelidos =  | data =  | revista =  | data-acceso = 13 de febreiro de 2016 | urlarquivo = https://web.archive.org/web/20110720094351/http://epswww.unm.edu/facstaff/gmeyer/envsc330/CeballosEhrlichmammalextinct2002.pdf | dataarquivo = 20 de xullo de 2011 | urlmorta = yes }}</ref><ref name="Palumbi09">{{Cita publicación periódica | last = Palumbi | first = S. R. | last2 = Sandifer | first2 = P. A. | last3 = Allan | first3 = J. D. | last4 = Beck | first4 = M. W. | last5 = Fautin | first5 = D. G. | last6 = Fogarty | first6 = M. J. | last7 = et al. | title = Managing for ocean biodiversity to sustain marine ecosystem services | journal = Front Ecol Environ | volume = 7 | issue = 4 | pages = 204–211 | year = 2009 | url = http://research.usm.maine.edu/gulfofmaine-census/wp-content/docs/Palumbi-et-al-2009_Managing-for-ocean-biodiversity.pdf | doi = 10.1890/070135 | apelidos =  | data =  | revista =  | data-acceso = 13 de febreiro de 2016 | urlarquivo = https://web.archive.org/web/20100611095626/http://research.usm.maine.edu/gulfofmaine-census/wp-content/docs/Palumbi-et-al-2009_Managing-for-ocean-biodiversity.pdf | dataarquivo = 11 de xuño de 2010 | urlmorta = yes }}</ref>

A comprensión da biodiversidade ten unha aplicación práctica para a planificación da conservación dos ecosistemas, para tomar decisións ecoloxicamente responsables na xestión de empresas consultoras, gobernos e empresas.<ref name="Hammond09">{{Cita libro | last = Hammond | first = H. | title = Maintaining whole systems on the Earth's crown: Ecosystem-based conservation planning for the Boreal forest | place = Slocan Park, BC | publisher = Silva Forest Foundation | year = 2009 | pages = 380 | url = http://www.silvafor.org/crown | isbn = 978-0-9734779-0-0 | data-acceso = 13 de febreiro de 2016 | data-arquivo = 05 de decembro de 2009 | url-arquivo = https://web.archive.org/web/20091205015923/http://www.silvafor.org/crown | url-morta = yes }}</ref>

=== Hábitat ===
{{Artigo principal|Hábitat}}
Os hábitats das especies son os ambientes nos que as especies están presentes, dun xeito continuo ou temporal, e o tipo de comunidade que grazas a esa presenza se forma.<ref name="Whittaker73"/> Unha definición máis específica é a de que os "hábitat son as rexións no espazo que se compoñen de varias dimensións, cada unha representando unha variable biótica ou abiótica do ambiente, e que está dun xeito directo ou indirecto vinculados ao uso que ese organismo lle pode dar."<ref name="Beyer10"/>{{Rp|745}} Con iso, pódense definir os hábitats como acuáticos, mariños ou terrestres e, especificando máis, como ecosistemas de [[Tundra|tundra alpina]], montaña ou [[Rexión oligotrófica|rexións oligotróficas]] oceánicas.

Os cambios de hábitats nas especies revelan interaccións entre especies polo aproveitamento dos recursos da natureza: poboacións que mudan a súa posición nun hábitat porque está saturada de individuos doutras poboacións que aproveitan ese mesmo hábitat. Como exemplo, as poboacións das especies de lagartos tropicais, de ''[[Tropidurus hispidus]]'', teñen un corpo achanzado e comparación coas poboacións das sabanas abertas. Esas poboacións viven en rochas illadas e o seu peito achanzado permítelles introducirse en ocos máis facilmente e agocharse, o que é unha vantaxe selectiva. Os cambios de hábitats tamén se dan en anfibios durante o seu ciclo vital e nos insectos, que pasan de estadios acuáticos a ocupar hábitats terrestres.

[[Biótopo]] e hábitat son, polo xeral, sinónimos intercambiables. Biotopo refírese especificamente ao ambiente da comunidade, namentres que hábitat se refire ao ambiente que ocupa unha especie concreta.<ref name="Whittaker73"/><ref name="Schoener75"/><ref name="Vitt97"/>

As especies con "enxeñeiras do seu ecosistema": o seu uso do ambiente supón cambios deste na rexión que ocupan. Como exemplo, os castores controlan os niveis das augas dos ríos grazas a que constrúen presas, que ao mesmo tempo son o seu hábitat e o doutras especies que o aproveitan.

[[Ficheiro:Gulf of Eilat (Red Sea) coral reefs.jpg|miniatura|220px|A biodiversidade dos corais. Os corais adáptanse e modifican o seu ambiente formando esqueletos de carbonato cálcico. Iso ofrécelles condicións que lle permiten medrar e manter as súas futuras xeracións e ao mesmo tempo formaron un hábitat que poden ocupar outras especies.<ref name="Kiessling09" />]]

===Nicho===
{{Artigo principal|Nicho ecolóxico}}
[[Ficheiro:Termite mound-Tanzania.jpg|miniatura|Niño de [[térmite]]s con grande variedades de chemineas que regulan o troco de gases, temperatura e outros parámetros ambientais que son necesarios para sustentar a fisioloxía interna da colonia enteira.<ref name="Laland99">{{Cita publicación periódica | apelido1=Laland |nome1=K. N.|apelido2=Odling-Smee|nome2=F.J.|apelido3=Feldman|nome3=M.W. | título = Evolutionary consequences of niche construction and their implications for ecology | xornal = PNAS | volume = 96 | páxinas =10242–10247 | ano = 1999 | doi=10.1073/pnas.96.18.10242 | pmid=10468593 | issue=18 | pmc=17873}}</ref><ref name="Hughes08">{{cita publicación periódica| last = Hughes | first = D. P.  | last2 = Pierce  | first2 = N. E.  | last3 = Boomsma  | first3 = J. J.  | title = Social insect symbionts: evolution in homeostatic fortresses  | journal = Trends in Ecology & Evolution  | volume = 23  | issue = 12  | pages = 672–677  | year = 2008  | url = http://www.csub.edu/~psmith3/Teaching/discussion3C.pdf  | doi = 10.1016/j.tree.2008.07.011}}</ref>]]

A primeira definición de [[nicho ecolóxico|nicho]], que é un concepto fundamental en ecoloxía, fíxose en [[1917]]<ref name="Wiens05">{{cita publicación periódica  | last = Wiens  | first = J. J.  | last2 = Graham  | first2 = C. H.  | title = Niche Conservatism: Integrating Evolution, Ecology, and Conservation Biology  | journal = Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics  | volume = 36  | pages = 519–539  | year = 2005  | url = http://life.bio.sunysb.edu/ee/grahamlab/pdf/Wiens_Graham_AnnRev2005.pdf  | apelidos =   | data =   | revista =   | data-acceso = 13 de febreiro de 2016  | urlarquivo = https://web.archive.org/web/20110927060053/http://life.bio.sunysb.edu/ee/grahamlab/pdf/Wiens_Graham_AnnRev2005.pdf  | dataarquivo = 27 de setembro de 2011  | urlmorta = yes  }}</ref> pero [[George Evelyn Hutchinson|G.E. Hutchinson]] mellorouna conceptualmente en [[1957]] definíndoo como que o nicho «''é o grupo de condicións [[Factor biótico|bióticas]] e [[factor abiótico|abióticas]] nas que unha especie é capaz de existir e manter estable o seu tamaño da poboación.''»<ref name="Wiens05" /> {{rp|519}}<ref name="Hutchinson57">{{Cita libro  | last = Hutchinson  | first = G. E.  | title = A Treatise on Limnology.  | url = https://archive.org/details/treatiseonlimnol0002hutc  | publisher = Wiley & Sons.  | year = 1957  | location = New York  | pages = [https://archive.org/details/treatiseonlimnol0002hutc/page/1015 1015]  | isbn = 0471425729}}</ref><ref name="Hutchinson57b">{{Cita publicación periódica  | last = Hutchinson  | first = G. E.  | title = Concluding remarks.  | journal = Cold Spring Harb Symp Quant Biol  | volume = 22  | pages = 415–427  | year = 1957  | url = http://symposium.cshlp.org/content/22/415.full.pdf+html}}</ref> O concepto de nicho divídese en nicho fundamental e nicho efectivo. O ''nicho fundamental'' é o grupo das condicións ambientais nos que unha especie ten a posibilidade de persistir. O ''nicho efectivo'' é o grupo de condicións ambientais e ecolóxicas nas que as especies persisten.<ref name="Wiens05"/><ref name="Hutchinson57b" /><ref name="Begon06" /> O concepto de nicho de Hutchinson é, dito dun xeito máis técnico, a distancia euclidiana dun hiperespazo ''n''-dimensional definido polas variables ambientais, e ponderadas polo seu peso relativo, para as que as especies de interese teñen un [[Fitness (bioloxía)|''fitness'']] positivo.<ref name="Hardesty75"/>{{rp|71}}

Os patróns de distribución bioxeográfica e [[Distribución (bioloxía)|agrupación espacial]] das especies explícanos os seus trazos funcionais ou morfolóxicos e os seus nichos ecolóxicos.<ref name="Pearman08"/> As especies posúen trazos que son froito dunha adaptación a nichos ecolóxicos. Eses trazos son propiedades medibles (i.e. como o tamaño das [[diatomea]]s) ou características [[Fenotipo|fenotípicas]] (i.e., como a presenza de [[flaxelo]]s en [[dinoflaxelado]]s) que determinan as taxas de supervivencia das especies.<ref name="McGill06">{{Cita publicación periódica  | last = McGill  | first = B. J.  | last2 = Enquist  | first2 = B. J.  | last3 = Weiher  | first3 = E.  | last4 = Westoby  | first4 = M.  | title = Rebuilding community ecology from functional traits  | journal = Trends in Ecology and Evolution  | volume = 21  | issue = 4  | pages = 178–185  | year = 2006}}</ref>  Ademais, hai xenes e mecanismos xenómicos que xogan un papel decisivo no desenvolvemento dos organismos e expresión de fenotipos condicionados por variables ambientais.<ref name="Levins80" /> Nas especies residentes dun ambiente particular evolucionaron caracteres morfolóxicos ou funcionais pola adaptación a un proceso de selección a factores locais do ecosistema.<ref name="Pearman08">{{Cita publicación periódica  | last = Pearman  | first = P. B.  | last2 = Guisan  | first2 = A.  | last3 = Broennimann  | first3 = O.  | last4 = Randin  | first4 = C. F.  | title = Niche dynamics in space and time  | journal = Trends in Ecology & Evolution  | volume = 23  | issue = 3  | pages = 149–158  | year = 2008  | url = https://www.cell.com/trends/ecology-evolution/fulltext/S0169-5347(08)00037-2?_returnURL=https%3A%2F%2Flinkinghub.elsevier.com%2Fretrieve%2Fpii%2FS0169534708000372%3Fshowall%3Dtrue | doi = 10.1016/j.tree.2007.11.005  }}</ref> Este proceso adoita supoñer unha relaxación na competición entre especies que se solapan no nicho que ocupan, e a restrinxirse a nichos específicos. O [[principio de exclusión competitiva]] versa que dúas especies non poden coexistir dun xeito indefinido se dependen ambas de aproveitar o mesmo nicho: unha sempre lle superará á outra e a excluirá dese nicho.<ref name="Hardin60">{{Cita publicación periódica | last = Hardin | first = G.  | title = The competitive exclusion principal. | url = https://archive.org/details/sim_science_1960-04-29_131_3409/page/n18 | year = 1960 |  journal = Science | volume =  131 | issue=3409 | pages = 1292–1297 | doi = 10.1126/science.131.3409.1292}}</ref> Cando existen especies similares ocupando as mesmas áreas xeográficas pódese comprobar que hai diferenzas sutís, dun xeito ou doutro, das súas necesidades de hábitats ou de fontes de alimentación, entre outras.<ref name="Hardin60"/> Varías liñas de estudo revelaron que os procesos de desestabilización nos ecosistemas poden derivar nunha [[coevolución]] e nunha ocupación compartida dos nichos estable por especies similares en comunidades ricas en especies.<ref name="Scheffer06"/>

O hábitat xunto co nicho recibe o nome de [[ecotopo]]; e defínese como o rango completo de variables ambientais e biolóxicas que afectan a unha especie ao completo.<ref name="Whittaker73">{{Cita publicación periódica|apelidos= Whittaker  |nome = R. H.  | apelidos2 = Levin  | nome2 = S. A.  | apelidos3 = Root  |nome3 = R. B.  | título = Niche, Habitat, and Ecotope  |revista = The American Naturalist  | volume = 107  | issue = 955  | páxinas = 321–338  |ano = 1973  | url = http://www.jstor.org/stable/2459534?seq=6 |editor= The University of Chicago Press |dataacceso=1 de marzo do 2016 |lingua=en}}</ref>

====Construción de nichos====
{{Artigo principal|Construción de nicho}}
Aínda que os organismos están limitados por factores ambientais estes tamén poden modificar os seus hábitats. A [[Realimentación negativa|retroacción reguladora]] entre organismos e o seu ambiente pode modificar as condicións nunha escala local (por exemplo o [[estanque]] feito por un [[castor]]) ou co tempo a nivel global (véxase "[[Hipótese Gaia|Hipótese Gaia"]]), e moitas veces incluso tras a morte do organismo, como por exemplo a descomposición de troncos así como a deposición de sílice ou calcaria e de [[esqueleto]]s de organismos mariños.<ref name="Hastings07">{{cita publicación periódica | apelidos1 = Hastings | nome1 = A. B. | apelidos2 = Crooks | nome2 = J. E. | apelidos3 = Cuddington | nome3 = J. A. | apelidos4 = Jones | nome4 = K. | apelidos5 = Lambrinos | nome5 = C. J. | apelidos6 = Talley | nome6 = J. G. | apelidos7 = et al. | título = Ecosystem engineering in space and time | revista = Ecology Letters | volume = 10 | páxinas = 153–164 | ano = 2007 | url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1461-0248.2006.00997.x | doi = 10.1111/j.1461-0248.2006.00997.x | pmid = 17257103 | issue = 2 | lingua = en }}</ref> O proceso e o concepto de enxeñaría do ecosistema está relacionado coa construción de nicho. Porén, o primeiro refírese unicamente ás modificacións físicas do hábitat mentres que o segundo considera tamén as implicacións evolutivas dos cambios físicos no [[ambiente]] e a [[retroalimentación]] que causa na [[selección natural]]. Os enxeñeiros de ecosistemas defíneno como «organismos que directamente ou indirectamente modulan a dispoñibilidade de recursos para outras especies, ao provocar cambios no estado físico dos materiais bióticos ou abióticos. E ao facelo modifican, manteñen e crean hábitats.»<ref name="Jones94">{{cita publicación periódica | apelidos1 = Jones | nome1 = Clive G. | apelidos2=Lawton| nome2= John H.| apelidos3=Shachak| nome3=Moshe| título = Organisms as ecosystem engineers | revista= Oikos| volume = 69 | páxinas = 373–386 |ano = 1994 | doi = 10.2307/3545850 | issue = 3}}</ref>{{rp|373}}

O concepto de enxeñaría ecolóxica viuse estimulado por unha nova avaliación do grao de influencia que teñen os organismos nos ecosistemas e no proceso evolutivo. O termo "nicho da construción" utilízase máis a miúdo en referencia aos mecanismos de retroalimentación de [[selección natural]] que inflúen e condicionan ao nicho abiótico.<ref name="Laland99"/><ref name="Write06">{{Cita publicación periódica | last1 = Wright | first1=J.P. | last2=Jones |first2=C.G. | title = The Concept of Organisms as Ecosystem Engineers Ten Years On: Progress, Limitations, and Challenges | url = https://archive.org/details/sim_bioscience_2006-03_56_3/page/203 | journal = BioScience | volume = 56 | pages = 203–209 | year = 2006 | doi = 10.1641/0006-3568(2006)056[0203:TCOOAE]2.0.CO;2}}</ref> Un exemplo de selección natural a través da enxeñaría de ecosistemas ocorre en nichos de [[Eusocialidade|insectos sociais]], incluíndo [[formiga]]s, [[abella]]s, [[avespa]]s e [[térmite]]s. Alí dáse unha emerxencia de [[homeostase]] na estrutura do nicho que regula, mantén e defende a fisioloxía do interior da colonia. Os montículos de térmites, por exemplo, manteñen unha temperatura interna constante a través de chemineas de climatización. A estrutura propia dos nichos está suxeita ás forzas da selección natural. Por outro lado, un nicho pode sobrevivir a sucesivas xeracións. Iso significa que os organismos herdan o material xenético e máis un nicho, que foi construído antes do seu nacemento.<ref name="Laland99" /><ref name="Hughes08"/><ref name="Day03">{{cita publicación periódica  | last = Day  | first = R. L.  | last2 = Laland  | first2 = K. N.  | last3 = Odling-Smee  | first3 = J.  | title = Rethinking Adaptation: the niche-construction perspective  | journal = Perspectives in Biology and Medicine  | volume = 46  | issue = 1  | pages = 80–95  | year = 2003  | url = https://apps.lis.illinois.edu/wiki/download/attachments/10981360/day_odling-smee-niche_construction.pdf  | apelidos =   | data =   | revista =   | data-acceso = 05 de xuño de 2016  | urlarquivo = https://web.archive.org/web/20130828203926/https://apps.lis.illinois.edu/wiki/download/attachments/10981360/day_odling-smee-niche_construction.pdf  | dataarquivo = 28 de agosto de 2013  | urlmorta = yes  }}</ref>

=== Bioma ===
{{Artigo principal|Bioma}}
[[Ficheiro:Vegetation-no-legend.PNG|Biomas terrestres clasificados segundo a vexetación|alt=Biomas terrestres clasificados segundo a vexetación.|miniatura]]
Os biomas é a unidade de organización máis ampla que clasifica os ecosistemas da Terra segundo a súa estrutura e a composición da vexetación.<ref name="Palmer94"/> Hai diferentes métodos para definir os lindes continentais dos biomas continentais, e que se definen segundo a tipoloxía funcional da vexetación que domina, as precipitacións e outras condicións climáticas e outros factores físicos ou orográficos. Os biomas terrestres inclúen ás rexións tropicais, ás rexións forestais húmidas e mixtas, aos [[Bosque temperado caducifolio|bosques caducifolios]], as [[taiga]]s, as [[tundra]]s, os [[deserto]]s e aos desertos polares.<ref name="Prentice92"/>

Nas últimas décadas fóronse describindo os biomas propios dos ecosistemas acuáticos e oceánicos e incluso do microbiomas humanos, todos con importantes biodiversidades. As especies macroscópicas, como humanos, actúan como hábitats para os microorganismos.<ref name="Turnbaugh07"/> O [[Fitoplancto|microplancto mariño]], que é unha peza fundamental na bioxeoquímica terrestre, ten grandes zonas de distribución definidas, como as costas eutróficas dos litorais onde hai [[Afloramento de algas|afloramento]] ou nas rexións oceánicas oligotróficas.<ref name="DeLong09"/>

===Biosfera===
{{Artigo principal|Biosfera}}
A maior escala dentro da organización ecolóxica é a biosfera, que se pode considerar como o conxunto de ecosistemas do planeta. Na biosfera as relación ecolóxicas son as que regulan os fluxos de enerxía, os nutrientes e determinan o clima a escala global. Como exemplo, a historia da dinámica de [[Dióxido de carbono|C0<sub>2</sub>]] atmosférico estivo e está afectado polo fluxo de gases bioxénicos que resultan dos procesos de [[respiración]] e de [[fotosíntese]], e co cal están directamente ligados á historia evolutiva da vida na terra.<ref name="igamberdiev06"/>

As teoría da ecoloxía intenta comprender os múltiples procesos, tanto locais como globais como de interacción, que inflúen a escala global. A hipótese de Gaia é unha aproximación [[holismo|holística]] da teoría ecolóxica aplicada.<ref name="Lovelock73"/> Esta hipótese suxire que hai un proceso regulatorio que emerxe da interacción metabólica das comunidades de organismos e que mantén a temperatura terrestre en rangos de condicións de temperatura e composición atmosférica que autorregulados.<ref name="Lovelock03"/>

===Ecoloxía de poboacións===
A ecoloxía de poboacións intenta comprender a dinámica de poboación das especies e como as poboacións interactúan co ambiente.<ref name="Odum05" /> Chámaselle poboación ao conxunto de individuos dunha mesma especie, ou grupo de organismos, que viven, interactúan e migran a un mesmo nicho ou hábitat.<ref name="Waples06"/>

Un caso inicial no estudo da ecoloxía de poboacións é o modelo de crecemento Malthusiano que afirma que "as poboacións medrarán (ou decrecerán) dun xeito exponencial namentres existan as condicións ambientais se manteñan constantes e lles permita aos individuos da poboación manterse.". Estes modelos simplistas permiten comprender a dinámica de poboación de especies empregando variables como as taxas de crecemento, mortalidade e inmigración e emigracións. Adoitan asumir que as poboacións son pechadas, tal como sería unha illa ou outro hábitat illado, e que a inmigración e a emigración modelan a dinámica das poboacións locais. Estes modelos "illa" definen que as taxas de crecemento das poboacións están definidas por:
: <math>\frac{\operatorname{d}N}{\operatorname{d}T} = bN - dN = (b - d)N = rN, </math>

onde ''N'' é o número total de individuos dunha poboación, ''b'' e ''d'' as taxas de nacementos e mortaldades ''per cápita'', e ''r'' as taxas de crecemento ''per cápita'' da poboación.<ref name="Turchin01"/><ref name="Vandermeer03"/>

A ecuación loxística definiuse posteriormente á ecuación de Malthus considerando que as poboación non medran dun xeito indefinido e define que:
: <math>\frac{dN}{dT} = aN\left(1-\frac{N}{K}\right),</math>
onde ''N'' é o número de individuos, ''a'' a taxa máxima ''per cápita'' de cambio en individuos da poboación, ''K'' a capacidade de carga da poboación, ou número máximo de individuos que o ecosistema pode acoller. A fórmula indica que a taxa de cambio da poboación en tamaño (''dN/dT'') é igual ao crecemento (''aN'') e que está limitada pola capacidade de carga (1&nbsp;–&nbsp;''N''/''K'').

Con modelizacións como esta, a ecoloxía de poboacións modela os procesos demográfico das poboacións dunha ou máis especies e permite comparación con casos reais. Estas modelizacións son incluír outros factores como a estrutura por idades da poboación, a fecundidade, as taxas de supervivencia ou similares. Estas modelización teñen aplicacións como as estimacións dos stocks de poboacións ou das cotas de pesca ou captura.<ref name="Vandermeer03" /><ref name="Berryman92"/>

====Metapoboacións e as migracións====
{{Artigo principal|Metapoboación}}
O concepto de metapoboacións xurdiu en [[1969]] coa definición<ref name="Levins69"/> "[dunha] poboación de poboacións nas hai extincións e recolonizacións locais"<ref name="Levins70"/>{{Rp|105}}. Os modelos de metapoboación estudan as comunidades como unidades uniformes ou con diferentes características entre as cales hai procesos de migracións.<ref name="Hanski98"/> Nestes modelos, os individuos das comunidades emigran (dunha rexión) ou emigran e os lugares considerados nos modelos considéranse fontes de ou lugares aos que chega a emigración. Eses lugares poden ser calquera lugar (ou espazo de nichos) onde as poboacións estudadas poden vivir. Os modelos de metapoboacións analizan a dinámica de poboacións ao logo do tempo e buscan resolver cuestións como a distribución espacial ou demográfica en ecoloxía.<ref name="Hanski04"/><ref name="MacKenzie06"/>

===Ecoloxía de comunidades===
[[Ficheiro:Male Lion and Cub Chitwa South Africa Luca Galuzzi 2004 edit1.jpg|dereita|miniatura|As interaccións específicas, como a [[depredación]], son factores fundamentais na ecoloxía de comunidades.]]
{{Cadro de citas
| cita = A ecoloxía de comunidades explora como as relacións entre as especies e a súas relacións co ambiente afectan á súa abundancia, distribución e riqueza de especies da comunidade. 
| fonte = Johnson e Stinchcomb (2007)<ref name="Johnson07" />{{Rp|250}}
| largo = 25%
| aliñamento = esquerda
}}
A [[ecoloxía de comunidades]] é o estudo das interaccións entre o conxunto de especies que habitan a mesma rexión xeográfica. Estuda os factores que determinan os patróns de distribución e os procesos de interacción entre as especies. Estuda ademais fenómenos como a dinámica de depredadores e presas, a competición entre especies similares ou as interaccións mutualistas. Como exemplos, na ecoloxía de comunidades pode estudarse a diversidade de especies dunha agra en relación coa fertilidade do solo ou estudar ou as interaccións entre as especies dos [[Coral (animal)|corais]] e os [[crustáceos]] que os habitan.

====Cadeas tróficas====
{{Artigo principal|Cadea trófica}}
[[Ficheiro:Chesapeake Waterbird Food Web.jpg|miniatura|left|Unha simplificación da cadea trófica de paxaros das augas da [[baía]] de [[Chesapeake, Virxinia|Chesapeake]]]]
Unha [[cadea trófica]] é un arquetipo de rede ecolóxica. As plantas capturan a enerxía solar e emprégana para sintetizar glúcidos na fotosíntese. Segundo as plantas medran van acumulando nutrientes e estas son comidas por especies de herbívoros. Esa enerxía asimilada polas plantas transfírese na cadea aos seguintes organismos que as consumiron. Isto é un paso simplificado da rede lineal de alimentación na vida, que vai unhas especies tróficas basais a uns consumidores superiores na cadea en algo que se denomina rede trófica. As ligazóns que se crean entre múltiples consumidores e produtores nesta rede nunha comunidade ecolóxica crea unha rede máis complexa denominada [[cadea trófica]]. As cadeas tróficas pódense representar como mapas conceptuais de consumo, no que se mostran os fluxos de enerxía e material.<ref name="ONeill86"/><ref name="Pimm02"/><ref name="Pimm91"/>

A realidade das cadeas tróficas é máis complexa do que se pode estudar delas na práctica. As medidas empíricas adóitanse restrinxir a un hábitat específico ou observarse grazas a experimentos realizados en [[Microcosmos (experimento científico)|microcosmos]], polo que despois hai que extrapolalas.<ref name="Worm03"/> As relacións entre presas e depredadores esixe que se analicen os contidos das gorxas dos depredadores ou co uso de [[isótopos estables]] para observar se un composto foi asimilado por algún organismo.<ref name="McCann07"/> Con todo, malia ser complexos estes estudos dan información valiosa de aplicación na ecoloxía de comunidades.<ref name="Wilbur97"/>

As relacións alimenticias dentro das cadeas tróficas reflicten principios emerxentes da ecoloxía: algunhas especies poden ser consumidores espontáneos dunha presa (i.e. os omnívoros) ou consumidores especializados na caza desas presas (i.e. [[depredador]]es primarios). A ecoloxía teórica e empírica pode revelar como de esporádicos son eses patróns que se visualizan nas cadeas, discriminando que importancia teñen na cadea trófica ao longo do tempo.<ref name="Emmerson"/> As cadeas tróficas compóñenas grupos de especies onde os seus membros (depredadores ou presas) están relacionadas por encontros (consumos) continuos e que entre si, os grupos de especies, se relacionan esporádicamente. Esas iteracións dánlle estabilidade á cadea trófica.<ref name="Kraus03"/>

====Niveis tróficos====
[[Ficheiro:TrophicWeb.jpg|miniatura|esquerda|450px|Unha pirámide trófica (a) e unha cadea trófica (b) que mostra as relacións ecolóxicas entre os organismos dos sistema terrestre do norte boreal. A pirámide trófica representa, a groso modo, a biomasa (medida, polo xeral, como peso de materia orgánica seca) en cada nivel. As plantas soen dominar en biomasa. Algúns ecosistemas como as marismas non se comportan, necesariamente, como unha pirámide. Estas pirámides poden representarse usando o número de individuos, a biomasa ou a enerxía da materia.<ref name="Odum05"/>{{rp|598}}]]

Os niveis tróficos son cada un dos grupos de organismos que adquiren a maioría da súa enerxía dun nivel próximo ou de fontes abióticas.<ref name="Hariston93"/>{{rp|383}} As ligazóns nas redes tróficas indican as relación de consumo entre especies. As especies, ou grupos funcionais dun ecosistema, pódense representar nunha pirámide alimenticia que de abaixo a arriba, e co grosor definindo a súa biomasa ou abundancia, indica o fluxo de materia por consumo na rede trófica.<ref name="Duffy07"/> Cando a abundancia relativa ou a biomasa de cada especie se ordena poñéndoa no seu nivel trófico, créase unha pirámide.<ref name="Elton27" />

As especies pódense categorizar, nun sentido amplo, como [[Nutrición autótrofa|autótrofas]] (ou produtores primarios), [[Nutrición heterótrofa|heterótrofas]] (ou consumidores) e [[detritívoro]]s (ou descompoñedores). Os autótrofos son organismos que producen a súa propia fonte de alimentación (teñen unha produción superior á súa respiración) por [[fotosíntese]] ou [[quimiosíntese]]. Os heterótrofos son organismos que se teñen que alimentar, necesariamente, a base doutros (a súa respiración é superior á súa produción).<ref name="Odum05" /> Porén, que as especies sexan autótrofas ou heterótrofas estritas acontece en poucos ecosistemas.<ref name="caron2016">{{Cita publicación periódica| doi = 10.1073/pnas.1600718113| issn = 0027-8424| volume = 113| issue = 11| pages = 2806–2808| last = Caron| first = David A.| title = Mixotrophy stirs up our understanding of marine food webs| journal = Proceedings of the National Academy of Sciences| accessdate = 18/11/2017| date = 15/03/2016| url = http://www.pnas.org/content/113/11/2806| pmid = 26933215| data-arquivo = 12/05/2021| url-arquivo = https://web.archive.org/web/20210512055034/https://www.pnas.org/content/113/11/2806| url-morta = yes}}</ref><ref name="figueiras2014">{{Cita publicación periódica| doi = 10.1016/j.pocean.2014.08.011| issn = 0079-6611| volume = 128| pages = 88–97| last1 = Figueiras| first1 = F. G.| last2 = Espinoza-González| first2 = O.| last3 = Arbones| first3 = B.| last4 = Garrido| first4 = J. L.| last5 = Teixeira| first5 = I. G.| last6 = Castro| first6 = C. G.| title = Estimating phytoplankton size-fractionated primary production in the northwestern Iberian upwelling: Is mixotrophy relevant in pigmented nanoplankton?| journal = Progress in Oceanography| accessdate = 18/11/2017| date = 11/2014| url = http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0079661114001347}}</ref> Multitude de especies especies que poden empregar modos de alimentación tanto autótrofa, fotosintetizando, e nalgúns períodos alimentarse heterotroficamente, por consumir por inxesta a outros organismos.<ref name="caron2016" /> Iso denomínanse [[mixotrofia|mixótrofos]]. Un caso son os [[dinoflaxelado]]s, que fotosintetizan pero poden depredar a outras especies do [[fitoplancto|microplancto]].<ref name="figueiras2014" /> Os heterótrofos pódense dividir nas clases de produtores primarios (herbívoros estritos), consumidores secundarios (predadores carnívoros que só se alimentan a base de herbívoros) e en consumidores terciarios (predadores tanto de herbívoros como de carnívoros).<ref name="David03"/>

====Especies clave====
{{Artigo principal|Especie chave}}
[[Ficheiro:Sea otters holding hands, cropped.jpg|miniatura|As [[Lontra mariña|lontras mariñas]], que son un exemplo de especies clave.]]
Algunhas especies teñen unha masa dentro da cadea trófica moi reducida en comparación coa súa influencia na estrutura da rede trófica. Estas son especies clave, pois están ligadas dalgún xeito ou outro a un número amplo de especies da cadea trófica.

Grazas a súa ampla conexión coas demais especies da rede, estas determinan a estrutura da cadea trófica. A perda de especies resulta nunha importante degradación desa cadea: altera a dinámica da cadea alimentaria, modifica as relacións que se estableceran entre as especies e causan a extinción local de varias especies.<ref name="Fisher06"/><ref name="Libralato06"/> A nivel experimental é complexo determina cales son as especies clave máis importantes dos ecosistemas e algúns autores cuestionan a súa existencia.<ref name="Mills93"/><ref name="Polis00"/>

===Ecoloxía de ecosistemas===
{{Cadro de citas
| cita = Eses ecosistemas, ou como sexa que lle chamemos, son de moitos tipos e tamaños.  Forman unha categoría de multitude de sistemas físicos do universo, que van desde o universo ao seu completo ao tamaño dun átomo.
| fonte = Tansley (1935)<ref name="Tansley35"/>{{Rp|299}}
| largo = 25%
| aliñamento = esquerda}}

Os [[ecosistema]]s poden definirse como hábitats dentro de biomas que forman unha peza integral e un sistema de resposta dinámica e que ten compoñentes de natureza tanto física como biolóxica. A [[ecoloxía de ecosistemas]] é a disciplina que estuda a relación entre os factores bióticos e abióticos dos ecosistemas;<ref>{{Cita web| url = https://www.nature.com/scitable/knowledge/ecosystem-ecology-13228212 | título = Ecosystem Ecology | autores = Nature Education | data = 2014}}</ref> e cuantifica os fluxos dos materiais (como por exemplo o [[carbono]] ou o [[fósforo (elemento)|fósforo]]) entre as múltiples fontes (como por exemplo as masas forestais ou a materia orgánica da [[capa fótica]] das [[ría]]s)- A ecoloxía de ecosistemas busca cales son os procesos que determinan estes fluxos. Un caso sería, como exemplo, unha medición da [[produción primaria]] (g C/m<sup>2</sup>) dun [[estuario|esteiro]] ou [[marisma]]s e observar as taxas de descomposición e taxas de consumo (g C/m<sup>2</sup>/y), polo [[Fungo (bioloxía)|fungos]], o [[fitoplancto]] ou o [[bacterioplancto]].<ref name="Brinson81">{{cita publicación periódica|last1 = Brinson| first1 = M. M.|last2=Lugo|first2=A. E.|last3=Brown|first3=S|title = Primary Productivity, Decomposition and Consumer Activity in Freshwater Wetlands|journal = Annual Review of Ecology and Systematics|volume = 12|pages=123–161|year = 1981|doi = 10.1146/annurev.es.12.110181.001011|ref = harv}}</ref>

O concepto de ecosistema definiuno en 1864 [[George Perkins Marsh|Perkins Marsh]] (en "O home e a natureza").<ref name="Marsh64"/><ref name="O'Neil01"/> Nos ecosistemas os organismos están asociados ás compoñente físico-químicas e biolóxicas do ambiente ao que se adaptaron.<ref name="Tansley35"/> Os ecosistemas son sistemas flexibles, que mudan e onde a interaccións dos procesos biolóxicos xeran patróns con diferentes escalas a nivel do espazo e do tempo.<ref name="Levin98"/> Os ecosistemas clasifícanse, a groso modo, en terrestres, acuáticos, atmosféricos e mariños. As variables físicas e biolóxicas de cada ecosistema determinan a biodiversidade das comunidades que os ocupan.

===Macroecoloxía===
{{Artigo principal|Macroecoloxía}}
A macroecoloxía estuda a relación entre os organismos e o seu ambiente a longas escalas espaciais e temporais, na procura de patróns estatísticos e análises que revelen os procesos subxacentes, coa finalidade de comprender as súas abundancias e distribucións.<ref name="Brown1989">{{Cita publicación periódica| autores = Brown J.H. & Maurer B.A. | data = 1989 | título = Macroecology: the division of food and space among species on continents. | editorial = Science | volume =  243 | páxinas = 1145-1150}}</ref> Esta disciplina da ecoloxía busca comprender os ecosistemas véndoos "desde arriba cara a abaixo" e coa finalidade de analizalos no seu conxunto.<ref name = "GastonBlackbun">{{Cita libro| autores = Gaston, K.J. and T.M. Blackburn | data = 2000 | título = Pattern and Process in Macroecology | editores =  Blackwell Science | isbn= 0-632-05653-3}}</ref>

Os principais obxectivos nos que se centra é comprender a riqueza de especies, os gradientes de distribución das especies por latitudes ou o longo das sucesións, comprender as relacións entre as especies e as áreas que ocupan, a distribución por tamaños e tamaño corporal e as abundancias. Como exemplo, busca comprender a relación entre as abundancias das especies e o tamaño corporal dos seus individuos. Sábese que as especies que teñen amplas poboacións locais en tamaño tenden a ter unha distribución espacial ampla, namentres que as especies menos abundantes adoitan estar focalizadas en áreas concretas.<ref name="Brown1995">{{Cita libro |last=Brown |first= J.H.| title= Macroecology|url=https://archive.org/details/macroecology0000brow | year= 1995| publisher= University of Chicago Press| isbn= 0-226-07614-8}}</ref>

==As interaccións co ambiente==
{{Artigo principal|Ambiente}}

Os ambientes dos ecosistemas inclúen tanto aos factores físicos como bióticos e están ligados dun xeito dinámico. Neles están os recursos que os organismos empregan ao longo do seu ciclo vital.<ref name="Odum05" /><ref name="Mason57"/> O ambiente físico é externo ao nivel de organización biolóxica e compóñeno os factores abióticos, como a temperatura, a irradiación solar, a luz, a composición química, o réxime climático ou a xeoloxía. Os ambientes bióticos inclúen aos xenes, ás células, aos organismos, aos individuos das mesmas especies e os das outras especies que viven nos mesmos hábitats.<ref name="Campbell06"/>

Pódese establecer unha diferenciación entre os ambientes externos e internos, mais é só unha abstracción para comprender os ambientes por unidades. Na realidade existe unha ligazón inseparable entre as diferentes escalas e niveis dos ambientes. A lei da termodinámica, como exemplo, explica os estados físicos da vida. Entendendo o metabolismo e os principios de termodinámica pódese comprender o fluxo de materia e enerxía nos ecosistemas. Comprendendo os procesos que afectan ás partes, pódense estudar os ecosistemas no seu conxunto. E é que os cambios en cada un dos factores dun ecosistema poden afectar á dinámica dos ecosistemas.<ref name="Levins80" /><ref name="Kormondy95"/>

===Perturbación e capacidade de adaptación===
{{Artigo principal|capacidade de adaptación (ecoloxía)}}
Os ecosistemas pasan constantemente por estados de [[perturbación (ecoloxía)|perturbación]]<ref>En [[lingua inglesa|inglés]], ''disturbance'', e e que se refire aos cambios súbitos nas condicións gobernantes do ambiente.</ref> e variación dos factores ambientais ao longo do seu espazo que ocupan e o tempo. Unha perturbación é un proceso que retira [[biomasa]] da comunidade, como un [[lume]], un fluxo de augas ou a seca, ou por [[depredación]].<ref name="Hughes10"/> As perturbacións acontecen en rangos de tempo de diferentes períodos,<ref name="Levin92"/> e poden ser causados por flutuacións habituais nas taxas de mortalidade, nos cambios das ensamblaxes de especies ou de densidades de biomasa das comunidades ecolóxicas. As perturbacións crean espazos (nichos) no ecosistema que poden ser lugares para aparición de novas oportunidades de ocupación ou de mudanzas nas ensamblaxes de especies.<ref name="Hughes10"/><ref name="Holling73" /><ref name="Folke04"/> Cal é a capacidade de adaptación ás perturbacións é unha liña fundamental na teoría de xestión de ecosistemas. A [[biodiversidade]] podería ser un aspecto fundamental na [[capacidade de adaptación (ecoloxía)|capacidade de adaptación]]<ref>En [[lingua inglesa|inglés]], ''resilience'' ou ''resiliency'', e que se refire á capacidade da comunidade de recuperar con rapidez a súa capacidade de aproveitamento dos recursos do ecosistema, igual ou semellante ao estado que tiña antes da perturbación.</ref> dos ecosistemas ante perturbacións, ao actuar como unha fonte de renovación do ecosistema (isto é, se unha especie non responde ocupando un nicho desocupado por un elemento que perturbe o ecosistema, farao outra funcionalmente similar presente xa no ecosistema).<ref name="Folke04"/>

===O metabolismo e a primeira atmosfera===
{{Cadro de citas
| cita = [[Metabolismo]] – a taxa á que se asimilan a enerxía e os recursos materiais do ambiente e se transforman nos organismos vivos,- que os empregan para se manter, medrar e reproducir -, e que é unha característica fisiolóxica fundamental.
| fonte = Ernest et al.<ref name="Ernest03"/>{{Rp|991}}
| largo=25%
| aliñamento=dereita
}}
A terra formouse hai 4.5 mil millóns de anos.<ref name="Allegre95"/> A súa codia terrestre arrefriou e fóronse formando os [[océano]]s, e namentres a [[atmosfera]] foise formando en esencia por acumulación de [[metano]] e [[amonio]]. Nos seguintes mil millóns de anos a actividade metabólica dos organismos foron transformando a atmosfera: xeraron unha mestura de [[dióxido de carbono]], [[nitróxeno]] e vapor de [[auga]]. Estes gases cambiaron a forma en que a luz penetra a atmosfera e chega á superficie terrestre, diminuíndo a posibilidade de quecemento da superficie. Había fontes non aproveitadas de enerxía libre nesa mestura de gases [[redox|oxidación e redución]] que propiciaron un estado para que se iniciaran os primeiros ecosistemas, e ao mesmo tempo, unha atmosfera en formación.<ref name="Wills01"/>

Ao longo da súa historia, a atmosfera da terra e os [[ciclo bioxeoquímico|ciclos bioxeoquímicos]] estiveron nun equilibro dinámico cos ecosistemas do planeta. A historia estivo marcada por períodos de grandes transformacións, seguidos de millóns de anos de estabilidade.<ref name="Goldblatt06"/> A evolución dos primeiros organismos, como os [[microorganismo]]s metanoxénicos [[anaerobio|anaeróbicos]], foron quen de mudar a composición atmosférica esencialmente de [[hidróxeno]] en [[metano]] (4H<sub>2</sub> + CO<sub>2</sub> → CH<sub>4</sub> + 2H<sub>2</sub>O). A [[fotosíntese]] anosixénica reduciu as concentracións de hidróxeno e aumento o metano atmosférico, convertendo o [[sulfuro de hidróxeno]] en auga e outros compostos sulfúricos (como exemplo, 2H<sub>2</sub>S + CO<sub>2</sub> + h''v'' → CH<sub>2</sub>O + H<sub>2</sub>O + 2S). As primeiras formas de [[fermentación]] tamén aumentaron os niveis atmosféricos de metano. A transición a unha atmosfera dominada polo osíxeno (o ''gran evento de oxixenación'') non comezou ata hai 2,4–2,3&nbsp;mil millóns de anos, pero si que o fixeron os procesos de fotosíntese cando menos 0,3-1 mil millóns de anos antes.<ref name="Goldblatt06"/><ref name="Catling05"/>

=== Radiación: calor, temperatura e luz ===
{{Artigo principal|Radiación solar}}
A vida pode operar nun rango de [[temperatura]]s concreto. A [[calor]] é unha forma de enerxía que regula a temperatura dos organismos. A calor afecta ás taxas de crecemento, á actividade, ao comportamento ou á [[produción primaria]]. A temperatura depende en boa medida da irradiación solar. A súa variación depende da latitude e lonxitude na terra e afecta directamente o clima, e consecuentemente á distribución xeográfica das especies e a distribucións espacial dos biomas e ecosistemas. Pode ademais ter  un efecto directo na [[biodiversidade]] e os niveis de produción primaria. A temperatura e a calor inflúen directamente no metabolismo. Os [[poiquilotermo]]s teñen unha temperatura corporal que está regulada en gran medida, e depende de, pola temperatura do ambiente externo. Pola contra, os [[homeotermia|homeotermos]] regulan a súa temperatura corporal interna consumindo a enerxía obtida por alimentación.<ref name="Kormondy95"/><ref name="Allee49"/><ref name="Ricklefs96"/>

Hai unha relación entre a luz, a produción primaria e a acumulación de enerxía. A luz é a principal fonte de enerxía dos ecosistemas. A luz componse de enerxía electromagnética de diferentes amplitudes. A enerxía de radiación do sol aumenta a calor, dá fotóns de luz entendéndoo como a medición de enerxía activa nas reacción químicas en organismos, e tamén actúa como catalizador de [[mutación]]s xénicas.<ref name="Kormondy95"/><ref name="Allee49"/><ref name="Ricklefs96"/> As [[planta]]s, o [[plancto]] e as [[alga]]s e algunhas [[bacteria]]s absorben a luz solar e asimilan esa enerxía grazas a fotosíntese. Estes organismos, os [[Nutrición autótrofa|autótrofo]]s, son quen de asimilar enerxía por fotosíntese coa fixación inorgánica de [[sulfuro de hidróxeno]] (H<sub>2</sub>S). Os autótrofos son os responsables principais da [[produción primaria]], xa que asimilan a enerxía solar que se acumula en forma de [[entalpía]] en [[enlace químico|enlaces]] bioquímicos.<ref name="Kormondy95"/><ref name="Allee49"/><ref name="Ricklefs96"/>

===Ambientes físicos===
====Acuáticos====
{{Artigo principal|Ecosistema acuático}}
A difusión de [[dióxido de carbono]] e [[osíxeno]] é 10 mil veces máis lenta na auga ca no aire. Cando os solos están anegados perden osíxeno máis rapidamente, e pasan a un estado de [[Hipoxia (ambiente)|hipoxia]] (concentracións de O<sub>2</sub> por debaixo de 2&nbsp;mg/litro) e fanse totalmente [[anoxia|anóxicos]] cando as bacterias anaerobias medran arredor das raíces das árbores. A auga tamén inflúe na intensidade do espectro electromagnético da luz, que dependendo da profundidade e da das partículas que contén resulta en diferentes espectros da luz.<ref name="Cronk01"/> As plantas acuáticas teñen un amplo abano de estratexias morfolóxicas e fisiolóxicas que son adaptacións para sobrevivir, competir e diversificarse nestes ambientes. Nas raíces pode haber amplos espazos que collen aire e permiten unha regulación no transporte de gases, como CO<sub>2</sub> e O<sub>2</sub>, que participan na fotosíntese. As plantas alófitas, de augas salobres ou salgadas, teñen adaptacións para osmorregular a súa concentración de sal (NaCl) e habitar estuarios, marismas ou rexións oceánicas abertas. Os microorganismos anaeróbicos nos solos dos medios acuáticos usan o nitrato, ións de manganeso, ións de ferro, sulfato, dióxido de carbono e algúns compostos orgánicos. Outros microorganismos son anaerobios facultativos e usan o osíxeno durante a respiración cando o solo se fai máis eco. Os compostos químicos da auga e a actividade dos microorganismos de solos poden reducir o potencial de oxidación-redución da auga. Así, o dióxido de carbono redúcese a metano grazas a bacterias metanoxénicas.<ref name="Cronk01"/>  A fisioloxía dos peixes, ademais, está especializada para afrontar casos de múltiples niveis de sal no ambiente grazas á osmoregulación..<ref name="Evans99"/>

====A gravidade====
A forma e enerxía da terra está determinada en gran medida polas forzas gravitacionais. A larga escala, a distribución das forzas gravitacionais na terra son dispares e inflúen na forma e no movemento das placas tectónicas; e nos procesos de [[xeomorfoloxía]] como a [[oroxénese]] e a [[erosión]]. Estas forzas determinan as propiedades e a distribución dos biomas na terra. A escala de organismos, as forzas gravitacionais determinan a orientación do crecemento das plantas e dos fungos, a dirección das liñas de [[migración das aves|migración en aves]] e inflúen na biomecánica e no tamaño dos animais.<ref name="Allee49"/> Os caracteres ecolóxicos como a repartición de biomasa durante o crecemento das árbores, varían en función de cuestión de repartición de pesos por posición e formas da estrutura, como son as polas e follas nas árbores.<ref name="Swenson08"/> O sistema cardiovascular dos animais está funcionalmente adaptado a casos de variación na presión e nas forzas gravitacionais por mor de cambios no peso, masa ou forma; así como casos de desprazamento, voo, natación; ou hábitats que ocupan, como augas ou tundras frías.<ref name="Garnter10"/>

Moitos grupos de organismos unicelulares oriéntanse con respecto do campo gravitacional da terra namentres flotan ou nadan nos medios acuosos. Algúns como ''Paramecium'' teñen unha forma tal que cando descenden na auga, a súa masa pesa sobre dun lateral, que pola forma celular, forza que haxa unha rotación celular e supoña un pulso de flotación, que o sobe na masa de auga. Outros protistas migran dun xeito activo guiados polo ritmo circadiano e a xeotaxe.<ref name="Sperelakis">{{Cita libro| |título = Cell Physiology Sourcebook: Essentials of Membrane Biophysics | url = https://archive.org/details/cellphysiologyso0000unse_b8h1 | ano = 2012 | editorial = Publisher Academic Press | editores = Nick Sperelakis |isbn = 9780123877383 |páxinas = [https://archive.org/details/cellphysiologyso0000unse_b8h1/page/970 970]}}</ref> Moitos dos dinoflaxelados fan un ciclo diario de migración vertical, grazas a gravitaxe, na auga coa finalidade de se por na zona de mellor posición para a fotosíntese: descenden da superficie da auga durante o día e colócanse nunha zona inferior óptima para a fotosíntese e regresan á superficie durante a noite.<ref>{{Cita libro | título = Gravity and the Behavior of Unicellular Organisms | autor1 = Donat-Peter Häder | autor2=  Ruth Hemmersbach | autor3 = Michael Lebert| volume = 40 of Developmental and Cell Biology Series | editorial = Publisher Cambridge University Press | isbn = 9780521820523 | páxinas = 258}}</ref>

====A presión====
A presión osmótica e climática restrinxe a nivel fisiolóxico aos organismos, especialmente aos que voan e respiran a altas latitudes, ou que mergullan aos baixos fondos.<ref name="Neri" /> Estas condicións de presión restrinxen aos ecosistemas na biosfera a niveis de altitude: os organismos precisan de ter adaptacións fisiolóxicas a diferenzas nas presións osmóticas e atmosféricas.<ref name="Allee49"/> Así, os niveis de oxíxeno diminúen coa diminución da presión e son un [[factor limitante]] para a vida a altas altitudes.<ref name="Jacobsen08"/> O transporte de auga nas plantas está determinado pola presión osmótica.<ref name="Strook08"/><ref name="Pockman95"/><ref name="Zimmermann02"/> A presión da auga nos fondos oceánicos supón tamén adaptacións. Os mamíferos como as baleas e golfiños teñen adaptacións na súa percepción do son preparadas para as diferenzas no son por presión da auga.<ref name="Kastak98"/>

====Vento e turbulencia====
As forzas da turbulencia no aire e na auga afectan a onde están os límites dos ambientes e dos ecosistemas, cal é a súa forma e a súa dinámica. Os ecosistemas están determinados polos patróns de circulación global dos [[alisio|ventos alisios]] e das correntes de circulación oceánicas. A forza dos ventos, e a turbulencia que xera por colisión coas augas ou solos, alteran as temperaturas, achegas de nutrientes ou patróns bioxequímicos dos ecosistemas.<ref name="Allee49"/> Así, o vento inflúe en lagos e nas rías nas condicións de estratificación das augas. Pode favorecer os aumentos de turbulencia, e unha consecuente mestura da columna de auga, derivar na perda da estratificación das augas pola temperatura superficial. As correntes oceánicas poden aflorar na costa (como no interior de rías) e achegar nutrientes. Estes patróns de ventos e fluxos oceánicos determinan a entrada de nutrientes e o afloramento de algas, que é a base dos principais ecosistemas acuáticos e de lagos.<ref name="Shimeta95"/><ref name="Etemad01"/> A velocidade do vento e a turbulencia tamén afectan ás taxas de evotransporación e á acumulación de enerxía en plantas e animais.<ref name="Cronk01" /><ref name="Wolf96"/> Así, os ventos oceánicos cando entran en contacto coa costa e baten coas montañas do interior, en rexións como os Andes. Producen unha acumulación de néboa e unha posterior choiva, mais só nesa parte da elevación. O aire aí expándese e a humidade condénsase segundo o vento sobe en altitude, derivando nas choiva. Este patrón de humidade dá lugar a división espacial das zonas bioxeográficas, e diferente biodiversidade. Nunha zona da montaña as especies son propias de ecosistemas húmidos e na outra de ecosistemas secos.<ref name="Daubenmire75"/><ref name="Steele05"/>

====Lume====
Os organismos fotosintetizadores converten o dióxido de carbono en biomasa e liberan osíxeno á atmosfera. No devónico, hai 350 millóns de anos, a fotosíntese fixo que a concentración atmosférica de osíxeno superase o 17%, o que permitiu que a combustión puidese existir.<ref name="Lenton00"/> O lume libera CO<sub>2</sub> e produce cinza. O lume ten un impacto ecolóxico<ref name="Lobert93"/> e os ecosistemas (como se coñece desde os 1960) teñen diferentes capacidades de ser queimados.<ref name="Garren43"/><ref name="Cooper60"/><ref name="Cooper61"/>.

Os indíxenas americanos foron dos primeiros dos que hai constancia que controlasen lumes nos seus arredores coa finalidade de que o solo tivese unha maior capacidade de produción de cultivos herbáceos e árbores para cestería.<ref name="Wagtendonk07"/> Eses lumes creábanlles ademais ecosistemas heteroxénos na idade das plantas e alteraban a nutrición dos solos, que, en conxunto, favorecía a entrada de sementes de novas especies.<ref name="Boerner82"/><ref name="Goubitz03"/>

Case todos os ecosistemas están adaptados a ciclos de lumes naturais, algo que se aprecia nas características adaptativas das especies dos ecosistemas. Especies como ''[[Pinus halepensis]]'' non son quen de xermolar ata que as súas sementes pasan por un caso de lume ou se expuxeron a fume ([[serotinia]]).<ref name="Neeman04"/><ref name="Flematti04"/>  Con isto, o lume é un axente determinante na capacidade de adaptación dos ecosistemas.<ref name="Holling73"/>

====Solos====
Os solos (ecosistemas da [[pedosfera]]) son a capa de minerais e da materia orgánica que cobre a superficie terrestre. É determinante na función de moitos ecosistemas, ou de importancia para sectores como o agrícola. A descomposición da materia orgánica morta, como as follas que caen no moamo dun monte, forman solos con minerais e nutrientes que sustentan a produción vexetal. O solos son unha das maiores fraccións de biomasa da terra e que sustenta a unha importante fracción da biosfera e cadeas tróficas. Os invertebrados que se alimenta das follas caídas, como exemplo, fan destas anaquiños pequenos para outros organismos e sustentan a unha cadea alimentaria. En conxunto estas especies son detritívoras e regulan a formación de solos.<ref name="Coleman04"/><ref name="Wilkinson09"/>

As raíces das árbores, os fungos, a bacterias e vermes, as formigas e outros insectos, os mamíferos, réptiles e anfibios e outros, todos teñen un rol na cadea trófica nos ecosistemas dos solos. Os organismos aliméntanse de e migran polos solos, desprazando materiais, nun proceso de "bioturbación". Este proceso airea os solos e favorece o crecemento de especies heterotróficas e a produción nos solos. Os microorganismos xogan un papel particular na formación de solos e na cadea trófica. Os patróns de formación xeomorfolóxica dos solos son case inseparables do procesos biolóxicos que os forman.<ref name="Phillips09">{{cita publicación periódica | last1=Phillips | first1=J. D. | year=2009 | title=Soils as extended composite phenotypes | volume=149 | issue=1–2 | pages=143–151 | journal=Geoderma | doi=10.1016/j.geoderma.2008.11.028}}</ref><ref name="Reinhard10">{{cita publicación periódica | last1=Reinhardt | first1=L. | last2=Jerolmack | first2=D. | last3=Cardinale | first3=B. J. | last4=Vanacker | first4=V. | last5=Wright | first5=J. | title=Dynamic interactions of life and its landscape: Feedbacks at the interface of geomorphology and ecology | journal=Earth Surf. Process. Landforms | volume=35 | pages=78–101 | doi=10.1002/esp.1912 | url=http://snre.umich.edu/cardinale/wp-content/uploads/2012/04/reinhardt_earthsur_2010.pdf | bibcode=2010ESPL...35...78R | data-acceso=19 de novembro de 2017 | data-arquivo=17 de marzo de 2015 | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20150317140954/http://snre.umich.edu/cardinale/wp-content/uploads/2012/04/reinhardt_earthsur_2010.pdf | url-morta=yes }}</ref> Os estudos paleontolóxicos dos solos mostran que o proceso de bioturbación é anterior ao cámbrico. Eventos como a evolución de árbores e o proceso de colonización da terra no devónico deron paso á aparición das cadeas tróficas nos solos.<ref name="Wilkinson09"/><ref name="Davic04"/><ref name="Hasiotis03"/>

==== Bioxeoquímica e clima====
{{Artigo principal|Bioxeoquímica}}
{{Véxase tamén|Ciclo de nutrientes}}
Para comprender os fluxos e a súa regulación, a reciclaxe, dos nutrientes no ecosistema estúdanse os depósitos de nutrientes nos ecosistemas e como varían.<ref name="Kormondy95"/><ref name="Allee49"/><ref name="Ricklefs96"/> Iso permite comprender as relación entre factores físicos (como os pH, alcalinidade de augas ou concentración atmosférica de gases) e os ecosistemas. Hai seis elementos principais que constitúen as macromoléculas dos organismos vivos e determinan os principais procesos bioxeoquímicos: o [[hidróxeno]] (H), o [[carbono]] (C), o [[nitróxeno]] (N), o [[osíxeno]] (O), o [[xofre]] (S) e o [[fósforo (elemento)|fósforo]] (P). Entender os procesos bioxeoquímicos do planeta exixe que se comprendan a relación entre estes e o seu paso polos organismos e os ecosistemas.<ref name="Falkowoski08"/>

O depósito de carbono é un exemplo da ligazón entre os biomas e a bioxeoquímica. Estímase que os océanos terrestres teñen 40 mil xigatóns (Gt) de carbono, que a masa vexetal terrestre e o solo teñen 2.070 Gt e que o aproveitamento dos depósitos de fuel fósil supón unha emisión de 6.3 Gt de carbono por ano.<ref name="Grace04"/> Estes depósitos foron cambiando ao longo da historia terrestre e foron regulados por procesos ecolóxicos e evolutivos. Así, ao comezo do Eoceno medio a liberación de gases en volcáns, a oxidación do metano das augas húmidas, e a liberación de gases nas plataformas oceánicas fixo aumentar a concentración de C0<sub>2</sub> atmosférica a 3500&nbsp;ppm (partes por millón).<ref name="Pearson00"/>

No oligoceno (hai 25-32 mill. de anos) houbo outra reestruturación importante do ciclo de carbono: nas plantas evolucionou un novo sistema de fotosíntese que foi a fixación de C4 por fotosíntese e expandíronse no territorio. Esa evolución foi en resposta da baixada de C0CO<sub>2</sub> atmosférico por debaixo de 550 ppm.<ref name="Pagani05"/> A abundancia relativa e distribución das especies altera a dinámica entre os organismos e o ambiente: os ecosistemas teñen unha relación de causa-efecto co clima local e global.

==A súa relación coa evolución==
{{Artigo principal|Ecoloxía evolutiva}}
A ecoloxía e a bioloxía evolutiva son disciplinas científicas que están amplamente ligadas. A selección natural, os ciclos vitais, o desenvolvemento morfolóxico, a adaptación, a dinámica de poboacións ou a herdanza son só uns poucos dos conceptos que recaen no estudo de teorías ecolóxicas e evolutivas. A morfoloxía, o comportamento ou as características morfolóxicas, entre outras, pódense ligar coas árbores filoxenéticas para estudar as relacións das especies entre as súas funcións e os papeis que xogaron en cada unha das circunstancias ecolóxicas polas que pasaron.

Moitos dos métodos analíticos que serven para clasificar, organizar e investigar a vida nos principais sistemas solápanse nas dúas disciplinas. Dous casos son o uso de árbores filoxenéticas e o [[Taxonomía (bioloxía)|sistema taxonómico]] de [[Carl von Linné|Linné]].<ref name="Miles93"/> Adoitan ir de par e múltiples aplicacións da ecoloxía e a evolutiva que se publican nos mesmos xornais.<ref name="TREE">{{cita web | editor-last=Craze | editor-first=P. | title=Trends in Ecology and Evolution | publisher=Cell Press, Elsevier, Inc | url=http://www.cell.com/trends/ecology-evolution/home | date=2 de agosto de 2012}}</ref> A súa principal diferenza adoita estar nas áreas nas que se focaliza cada unha. Ambas intentan descifrar os patróns e procesos emerxentes ou únicos que operan a diferentes escalas espaciais e/ou temporais de organización da vida.<ref name="Lovelock03" /><ref name="Levins80" /> A ecoloxía enfócase, en todo caso, no papel dos factores bióticos e abióticos que inflúen nos procesos evolutivos,<ref name="Allee49"/><ref name="Ricklefs96"/> e a evolución sóelle prestar atención a outros procesos máis rápidos no tempo, ou a curtas escalas temporais tales como unha soa xeración.<ref>{{cita web | last=Yoshida | first=T | title=Rapid evolution drives ecological dynamics in a predator–prey system | publisher=Nature Publishing Group | url=http://www.nature.com/nature/journal/v424/n6946/abs/nature01767.html}}</ref>

===Ecoloxía do comportamento ===
{{Artigo principal|Ecoloxía do comportamento}}
[[Ficheiro:Chameleon spectra.jpg|esquerda|320px|miniatura|O comportamento social e as variacións na cor de diferentes especies de [[camaleón]]s (''Bradypodion'' spp.). Os camaleóns mudan a súa cor a unha que os oculte no fondo do lugar no que están e como resposta de defensa e tamén mudan a súa cor para comunicarse con outros camaleóns, facéndose dunha aparencia dominantes (esquerda) ou de submiso (dereita), e como se pode ver enriba para tres especies (A-C).<ref name="Stuart-Fox08"/>]]

Todos e cada un dos organismos teñen comportamentos. Incluso as plantas mostran procesos complexos de interacción, como memoria e comunicación.<ref name="Karban08"/> A ecoloxía do comportamento estuda o comportamento dos organismos no seu ambiente e as implicacións ecolóxicas e evolutivas que iso ten. A etoloxía céntrase nos movementos e comportamentos dos animais que se poden observar. A ecoloxía do comportamento realiza estudos como o do esperma móbil en plantas, a mobilidade do fitoplancto, do zooplancto nadando cara aos ovos das femias, o cultivo de fungos que fan algúns insectos próximos ás abellas, os ritos de danza no apareamento das píntegas ou a agrupación e socialización das amebas.<ref name="Tinbergen63"/><ref name="Hamner85"/><ref name="Strassmann00"/><ref name="Sakurai85"/><ref name="Anderson61"/>

A adaptación é un concepto central na ecoloxía do comportamento.<ref>{{cita web |url=http://www.behavecol.com/pages/society/welcome.html |title=Behavioral Ecology |publisher=International Society for Behavioral Ecology |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110410105207/http://www.behavecol.com/pages/society/welcome.html |archivedate=10 de abril de 2011 |data-acceso=24 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref> Os comportamentos pódense gravar como características e chegar a ser hereditarios, incluso tal e como é a cor de ollos. Os comportamentos evolucionan por medio de procesos de selección natural como características adaptativas que lle outorgan aos organismos unha vantaxe e unha maior probabilidade de reprodución.<ref name="Wilson00"/><ref name="Gould82"/>

As interaccións depredador-presa son unha aproximación tanto para o estudo das cadeas tróficas como para a ecoloxía do comportamento.<ref name="Ives04"/> As presas poden mostrar diferentes adaptacións nos seus comportamentos ante os depredadores, como as de se agochar, voar ou defenderse. As presas pódense atopar, ademais, con depredadores de diferentes tipos e perigos que lle supoñen. Nestes casos a súa resposta ten ser unha actuación ante aspectos da súa historial vital, como o seu momento do crecemento, de alimentación, de reprodución, de socialización ou en casos nos que están a modificar o hábitat. Na ecoloxía do comportamento estas adoitan basearse en principios adaptativos de conservación, optimización ou eficiencia.<ref name="Allee49"/><ref name="Begon05"/><ref name="Krebs93"/> Como exemplo, a "hipótese de evitar ao depredador por percepción do risco predí que as presas avalían o grao de risco que ten atoparse con distintos depredadores e que adaptan o seu comportamento segundo o nivel de risco que aprecian neles"<ref name="Webb10"/> ou que "a distancia de inicio da escapada voando [nas aves] fana no punto que maximiza a posibilidade de post-encontro, e que depende da capacidade da presa, e como as beneficia o non voar, polo custo enerxético da escapada; e a esperanza de perda de capacidade porque sexan depredadas."<ref name="Cooper10"/>

[[Ficheiro:Common jassid nymphs and ants02.jpg|miniatura|'''[[Simbiose]]:''' os [[Cicadellidae|cicadelídeos]] (''Eurymela fenestrata'') están protexidos polas formigas ''Iridomyrmex purpureus'' nunha relación simbióntica. As formigas ''[[Iridomyrmex purpureus]]'' protexen aos cicadelídeos. As formigas protexen aos cidadelídeos dos depredadores e reciben destas exsudacións anais de [[Cucumis melo|melón de mel]], que as alimenta.<ref name="Eastwood04"/>]]

En animais atópanse casos complexos de [[exhibición (zooloxía)|exhibición]] e mostras ligadas á reprodución sexual. As [[Paradiseidos|aves do paraíso]], como exemplo, teñen ornamentacións elaboradas que locen durante o aparellamento. Estas exhibicións mostran dalgún xeito o seu estado de saúde e por outra adaptacións dos individuos desexables nun contexto ecolóxico ou indican a presenza dalgúns xenes. Esas mostras son froito do proceso da [[selección sexual]] e unha mostra da calidade de caracteres entre os individuos en cortexo.<ref name="Kodric-Brown84"/>

===Ecoloxía cognitiva===
A ecoloxía cognitiva integra dentro dun marco teórico as observacións da ecoloxía evolutiva e a [[neurobioloxía]] e busca comprender os efectos que a interacción entre animais e os seus hábitats ten sobre do sistema neurolóxico. Estuda como os sistemas limitan o comportamento dentro dun marco ecolóxico e evolutivo concreto.<ref name="Palacios">{{cita publicación periódica |journal=Biology Research |volume=36 |issue=1 |pages=95–99 |year=2003 |title=An "enactive" approach to integrative and comparative biology: Thoughts on the table |author=Adrian G Palacios, Francisco Bozinovic |url=http://www.bio.puc.cl/caseb/casebpdf/P,%20y%20Bozinovic1.pdf |doi=10.4067/S0716-97602003000100008 |pmid=12795209 |last2=Bozinovic |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=24 de novembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20070623182048/http://www.bio.puc.cl/caseb/casebpdf/P,%20y%20Bozinovic1.pdf |dataarquivo=23 de xuño de 2007 |urlmorta=yes }}</ref> Tense afirmado que "ata non hai moito os neurobiólogos non lle prestaran a atención suficiente ao feito de que as características cognitivas evolucionaran baixo condicións ambientais concretas. Considerando a presión da selección na conciencia, a ecoloxía cognitiva busca contribuír dándolle unha coherencia intelectual ao estudo multidisciplinar da conciencia."<ref name="Dukas">{{cita libro |title=Cognitive Ecology: The Evolutionary Ecology of Information Processing and Decision Making |author=Reuven Dukas |editor=Reuven Dukas |isbn=9780226169323 |year=1998 |chapter=§1.3 Why study cognitive ecology? |publisher=University of Chicago Press |url=https://books.google.com/books?id=nNRXQM7_R0UC&pg=PA4 |page =4}}</ref><ref name="Dukas2">{{cita libro |title=Cognitive Ecology II |chapter=Introduction |pages=1 ''ff'' |author1=Reuven Dukas |author2=John M. Ratcliffe |editor1=Reuven Dukas |editor2=John M. Ratcliffe |isbn=9780226169378 |publisher=University of Chicago Press |year=2009 |quote=A ecoloxía cognitiva enfócase na ecoloxía e na evolución da "conciencia", definida como os procesos neuronais que están ligados á adquisición, retención e uso da información [... e] debemos fundamentarnos na ecoloxía e na evolutiva para comprender a conciencia.|url=https://books.google.com/books?id=TAiAcZ0Q9LQC&pg=PA1}}
</ref>

Como é un estudo que liga o "aparellamento" entre ou as interaccións entre organismos e o ambiente, a ecoloxía cognitiva está relacionada de cerca co "enactivismo", que é un campo que se basea na visión de que os organismos e o ambiente están ligados, xunguidos, reciprocamente na especialización e selección.<ref name=Varela>{{cita libro |author1=Francisco J Varela |author2=Evan Thompson |author3=Eleanor Rosch |year=1993 |title=The Embodied Mind: Cognitive Science and Human Experience |publisher= MIT Press |url=https://books.google.com/books?id=QY4RoH2z5DoC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false  |isbn=9780262261234 |edition=Paperback |page=174 }}</ref>

===Ecoloxía social===
Os comportamentos sociais ecolóxicos destacan nos insectos sociais, as arañas sociais, ou [[Balor mucilaxinoso|mofos mucilaxinosos]] sociais, nos [[Heterocephalus glaber|ratos-toupeiros-nus]] e nas sociedades [[Homo|humanas]]. Os comportamentos sociais son aqueles que benefician a ambas partes entre descendentes e ascendentes ou coas parellas coas que se reproducen<ref name="Wilson00" /><ref name="Strassmann00" /><ref name="Sherman95"/> e que xorden de selección familiar ou grupal. A selección familiar explica o altruísmo cando hai relacións xénicas, xa que un comportamento altruísta que resulte en mortes pode axudar a que sobrevivan copias xénicas distribuídas entre os superviventes e cos que haxa unha relación familiar. Os insectos sociais, como as formigas, as abellas ou as nespras, son dos grupos máis estudados e que mostran relacións deste tipo. Os seus machos son clons que comparten os mesmos xenes que os demais na colonia.<ref name="Wilson00" /> Pola contra nos casos de [[selección de grupo]] atópanse exemplos nos que hai un altruísmo entre individuos sen relación xénica: aí a selección actúa sobre do grupo. Neste caso hai unha vantaxe positiva porque a relación altruísta se dá entre todos os membros do grupo. Os grupos con membros predominantemente altruístas superan aos grupos con membros máis egoístas.<ref name="Wilson00" /><ref name="Wilson07"/>

===Coevolución===
{{Artigo principal|Coevolución}}
[[Ficheiro:Bombus 6867.JPG|220x220px|miniatura|Os [[abesouro]]s e as flores que [[polinización|polinizan]] coevolucionaron e arestora dependen unhas das outras para sobrevivir.]]

A coevolución dáse cando dúas ou máis especies se afectan entre si en canto a súa evolución. As interaccións ecolóxicas que se establecen entre especies pódense clasificar a modo groso en con hóspedes e relacións por asociación. Un hóspede é aquel que lle dá espazo ou aloxa a outra especie, que é a especie asociada.<ref name="Page91"/> As [[Interacción interespecífica|relacións entre especies]] que son mutuas ou favorecen a ambas especies son [[mutualismo]]s. Algúns exemplos de mutualismo inclúen a [[Atti (xénero)|formigas que crían fungos]], bacterías simbíoticas das [[gorxa]]s de insectos e mamíferos, os liques cos fungos e algas, e os [[coral (animal)|corais]] e [[Fitoplancto|microalgas]] como os [[dinoflaxelado]]s e as [[zooxantela]]s.<ref name="Herre99"/><ref name="Gilbert90"/> Cando hai unha conexión física entre o hóspede e o asociado, a súa relación é de simbiose. Máis da metade das plantas teñen unha relación simbiótica con fungos de [[Micorriza|microrrizas]] que viven nas súas raíces e que intercambian con eles hidratos de carbono e nutrientes minerais.<ref name="Kiers06"/>

Os mutualismos indirectos danse cando os organismos viven por separado. Un caso destes son os [[comensalismo]]s, nos que unhas especies favorecen a presenza doutras sen un beneficio propio. Un caso son as [[Equeneidos|rémoras]] que viven a expensas de especies como aos tiburóns, despois de mordelos e succionalos ou se adheriren a eles. Neste caso o hóspede pode sufrir co cal esta relación se pode entender como un [[parasitismo]]: o hóspede vese prexudicado (fitness negativa) e supóñenlle un custo.<ref name="Bronstein01"/><ref name="Irwin10"/>

A coevolución pódese xurdir de competición entre especies e entre membros da mesma especie por antagonismos. Xorde entre especies, como as herbas, que compiten polo mesmo espazo, como unha braña. A [[Hipótese da Raíña Vermella]] indica, como exemplo, que os parasitos se focalizan e especializan sobre dunha característica xenética do sistema de defensa dos hóspedes que teña un impacto na evolución da súa reprodución sexual e que, polo tanto, force unha diversificación da poboación dos hóspedes en resposta á presión antagonista.<ref name="Boucher82"/><ref name="King09">{{cita publicación periódica | last1=King | first1=K. C. | last2=Delph | first2=L. F. | last3=Jokela | first3=J. | last4=Lively | first4=C. M. | title=The geographic mosaic of sex and the Red Queen | journal=Current Biology | volume=19 | issue=17 | pages=1438–1441 | url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960982209013797 | doi=10.1016/j.cub.2009.06.062| year=2009 | pmid=19631541 }}</ref>

[[Ficheiro:Parasitismus.jpg|miniatura|290x290px|'''Parasitismo:''' un [[arácnido]] hóspede parasitado por [[ácaro]]s. Os ácaros benefícianse de ser transportados polo arácnido, ademais de que se alimentan del e grazas a el.]]

===Ecoloxía molecular===
A análise molecular, como as técnicas de [[PCR en tempo real|PCR]] e de [[Secuenciación do ADN#Métodos de seguinte xeración|secuenciación masiva]], supuxeron un avance no estudo da ecoloxía.<ref name="MolEcol">{{Cita publicación periódica| title = Molecular Ecology | editor-last=Rieseberg | editor-first= L. | publisher = Wiley | doi = 10.1111/(ISSN)1365-294X | journal = Molecular Ecology| cita= Véxanse avances como os publicados en ''Molecular Ecology'' desde o 1992.}}</ref> Estas técnicas permiten o estudo de individuos e poboacións a nivel xénico e estudar a súa diversidade e evolución ligado ao contexto ecolóxico. Grazas ás técnicas moleculares puidéronse analizar organismos, que ata recentemente a ecoloxía case omitía, como son as comunidades de bacterias e [[arqueas]], [[Fungo (bioloxía)|fungos]] ou [[Nematodos|nemátodos]]. Permiten o estudo de patróns de comportamento, a biodiversidade das comunidades ou a ecoloxía bioxeográfica.<ref name="Avise94"/> Dentro do estudo de bioxeografía, a xenética, a ecoloxía e a bioloxía evolutiva deron lugar á sub-disciplina da filoxeografía.<ref name="Avise00"/>

== Historia ==
<div class="thumb tleft" style="background:#f9f9f9; padding:5px; border:1px solid gray; margin:0.5em; font-size:11px;">
[[Ficheiro:ErnstHaeckel.jpg|90 px]] [[Ficheiro:Warming,Eugen-c1900.jpg|90 px]]
<div style="border: none; width:180px;"><div class="thumbcaption"> [[Ernst Haeckel]] (esquerda) e [[Eugenius Warming]] (dereita), dous dos fundadores da Ecoloxía.
</div>
</div>
</div>
{{Cadro de citas
| cita = Por ecoloxía referímonos a ciencía de coñecementos sobre a economía da natureza, da investigación das relacións totais dos animais co ambiente inorgánico e orgánico; incluíndo, sobre todo, as súas relacións amigables e hostís con aqueles animais e plantas coas cales entran directamente ou indirectamente en contacto - nunha palabra -, ecoloxía é o estudo de todas as complexas interrelacións, mencionadas por Darwin como as condicións da loita pola existencia.
| fonte = Definición de Haeckel citado en Esbjorn-Hargens.<ref name="Esbjorn-Hargens05">{{cita publicación periódica |apelidos = Esbjorn-Hargens |nome = S. |título = Integral Ecology: An Ecology of Perspectives |xornal = Journal of Integral Theory and Practice |volume = 1 |issue = 1 |páxinas = 2–37 |ano = 2005 |url = http://www.vancouver.wsu.edu/fac/tissot/IU_Ecology_Intro.pdf |formato = PDF |ref = harv |urlmorta = yes |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20060908041224/https://www.vancouver.wsu.edu/fac/tissot/IU_Ecology_Intro.pdf |dataarquivo = 08 de setembro de 2006 |data =  |revista =  |data-acceso = 08 de abril de 2017 }}</ref>{{Rp|6}}
| largo = 30%
| aliñamento = dereita}}
=== Inicio ===
A Ecoloxía ten unha orixe complexa, en gran parte debido a súa natureza multidisciplinar.<ref name="Egerton01">{{Cita publicación periódica |apelidos = Egerton |nome = F. N. |título = A History of the Ecological Sciences: Early Greek Origins |xornal = Bulletin of the Ecological Society of America |volume = 82 |issue = 1 |páxinas=93–7 |ano = 2001 |url = http://esapubs.org/bulletin/current/history_list/history_part1.pdf|format=PDF |ref = harv}}</ref> Algúns dos [[filósofo]]s de Grecia, como [[Hipócrates]] ou [[Aristóteles]], foron algúns dos primeiros en rexistrar observacións sobre [[historia natural]], como patróns bioxeográficos ou interaccións entre especies. Así e todo, na [[Grecia antiga]] considerábase a vida dun xeito [[esencialismo|esencialista]] e como un elemento estático, no que non existía o concepto de adaptación. As especies eran entes invariables e as variedades raras eran consideradas como aberracións do tipo idealizado.<ref name="benson00">{{Cita publicación periódica | doi=10.1016/S0160-9327(99)01260-0 | apelidos=Benson | nome=K. R. | título=The emergence of ecology from natural history. | xornal=Endeavor | volume=24 | issue=2 | páxinas=59–62 | url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160932799012600?via%3Dihub | year=2000 | ref=harv | pmid=10969480 }}</ref> Algúns dos primeiros conceptos ecolóxicos como os balances e as regulacións na natureza atópanse na literatura de [[Heródoto]] (falecido en [[425]] d.c.), xa que describiu observacións de [[mutualismo]]s na hixiene bucal dos [[crocodilo]]s<ref name="Egerton01" />, ou do estudante de [[Aristóteles]] chamado [[Teofrasto|Theofrasto]], que describiu procesos de migración de plantas e animais, procesos [[Bioxeografía|bioxeográficos]], [[Fisioloxía|fisiolóxicos]] e [[Etoloxía|etolóxicos]] e chegou a unha descrición similar ao concepto de nicho.<ref name="Hughes85"/><ref name="Hughes75"/>

Conceptos máis familiares no contexto moderno, incluíndo [[Cadea alimentaria|cadeas alimentarias]], regulación de poboación e [[Produción primaria|produtividade]], non foron desenvolvidos ata despois de [[1700]]. Os primeiros traballos foron do [[Microscopio|microscopista]] [[Antoni van Leeuwenhoek]] ([[1632]]-[[1723]]) e do [[botánico]] [[Richard Bradley]] ([[1688]]-[[1732]]).<ref name="Odum05">{{Cita libro | apelido1=Odum | nome1=E. P. | apelido2=Barrett | nome2=G. W. | título=Fundamentals of ecology | editor=Brooks  Cole | isbn=0534420664 | id=9780534420666 | ano=2005 | páxina=598 | url=http://www.worldcat.org/oclc/56476957 }}</ref>

[[Carl Linnaeus]] no [[século XVIII]] liderou o estudo da «economía da natureza». En teses doutorais, como «''Specimen academicum de oeconomia naturae''» ([[1749]]) do seu alumno [[Isaac J. Biberg]], publicou 186 ensaios seus sobre da ecoloxía. En «''Politia Naturae''» ([[1781]]) (''Sobre da política da Natureza'') describiu a dureza da loita pola supervivencia dos organismos. Mais Linnaeus concibiu naquel momento a ecoloxía como «''as relacións entre organismos deseñadas por [[Deus]], e que benefician ao [[ser humano]]''»<ref name="egerton_p47" />.

[[Alexander von Humboldt]] ([[1769]]–[[1859]]) comezou os estudos da [[bioxeografía]] de vexetación, ao estudar e describir os factores que determinan a distribución das masas forestais describindo en rexións como [[América do Sur]].<ref name="egerton_p32">{{Cita libro | título = A History of the Ecological Sciences", Part 32: Humboldt, Nature’s Geographer | volume = 94(3) | data = xullo de 2013 | url = http://esapubs.org/bulletin/current/history_links_list.htm | autores =   Frank N. Egerton | editores = Ecological Society of America}}</ref> Recoñeceu os [[gradiente]]s ecolóxicos e fixo alusión ás relacións entre as especies e as áreas.<ref name="Rosenzweig03">{{Cita publicación periódica |last = Rosenzweig |first = M.L. |título = Reconciliation ecology and the future of species diversity |xornal = Oryx |volume = 37 |issue = 2 |páxinas = 194–205 |ano = 2003 |url = http://eebweb.arizona.edu/COURSES/Ecol302/Lectures/ORYXRosenzweig.pdf |format = PDF |ref = harv |data-acceso = 16 de xullo de 2016 |data-arquivo = 23 de xuño de 2010 |url-arquivo = https://web.archive.org/web/20100623095412/http://eebweb.arizona.edu/COURSES/Ecol302/Lectures/ORYXRosenzweig.pdf |url-morta = yes }}</ref><ref name="Hawkins01">{{Cita publicación periódica |apelido = Hawkins |nome = B. A. |título = Ecology's oldest pattern. |xornal = Endeavor |volume = 25 |issue = 3 |páxina = 133 |ano = 2001 |doi = 10.1016/S0160-9327(00)01369-7 |ref = harv}}</ref>

Trala viaxe do Beagle [[Charles Darwin]] describiu conceptos ecolóxicos como o das relacións entre a [[produción primaria|produtividade]] das comunidades e a [[Diversidade alfa|diversidade de especies]], ou as [[Cadea trófica|redes tróficas]] e o espazo de [[nicho ecolóxico|nichos ocupados]] así como a competición por estes.<ref name="egerton_p37">{{Cita libro | título = A History of the Ecological Sciences", Parte 37: Charles Darwin’s Voyage on the Beagle | volume = 94(3) | data = xullo de 2013 | url = http://esapubs.org/bulletin/current/history_links_list.htm | autores =   Frank N. Egerton | editores = Ecological Society of America}}</ref> Nas súas publicacións, especialmente no «Xornal de investigacións» ([[1839]]), asentou a [[ecoloxía evolutiva]].<ref name="kaynes2003">{{Cita libro | autores = Keynes, R. D. | ano = 2003 | título = Fossils, finches and Fuegians: Darwin’s adventures and discoveries on the Beagle | editores = Oxford University Press | lugar = Oxford, Reino Unido}}</ref><ref name="egerton_p40">{{Cita libro | título = A History of the Ecological Sciences", Part 40: Darwin’s Evolutionary Ecology | volume = 94(3) | data = xullo de 2013 | url = http://esapubs.org/bulletin/current/history_links_list.htm | autores =   Frank N. Egerton | editores = Ecological Society of America}}</ref> Estes naturalistas, como [[Alexander von Humboldt|Humboldt]], [[James Hutton|J. Hutton]] ou [[Jean-Baptiste Lamarck]] ou [[Charles Darwin]], foron os que fundaron as bases da ecoloxía moderna.<ref name="McIntosh85">{{cita libro | last1=McIntosh | first1=R. P. | title=The Background of Ecology: Concept and Theory | publisher=Cambridge University Press | year=1985 | isbn=0-521-27087-1 | page=400 | url=https://books.google.com/books?id=1bYSnG7RITAC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false}}</ref>

O zoólogo [[Ernst Haeckel]] definiu a “''Oecologie''” en [[1866]] dicindo que esta, a ecoloxía, «''é toda a ciencia que as relacións entre organismos e o ambiente teñen, inclusive as condicións para a existencia''». Recollía a interacción que existe entre os organismos entre eles e co ambiente ao indicar que hai factores ambientais «que son parcialmente orgánicos ou inorgánicos de natureza» e que «ambos son de alta importancia para a forma dos organismos, xa que lles obriga a se adaptar a eles».<ref name="egerton_p47">{{Cita libro | título = A History of the Ecological Sciences", Part 47: Ernst Haeckel's Ecology | volume = 94(3) | data = xullo de 2013 | url = http://esapubs.org/bulletin/current/history_links_list.htm | autores =   Frank N. Egerton | editores = Ecological Society of America}}</ref> As opinións son diversas en canto a se esta definición de Haeckel foi realmente a fundación da ecoloxía: algúns considérana a primeira definición e comezo da ecoloxía<ref name="Hinchman07"/> e outros argumentan que xa se iniciara antes, con publicacións como a de Linnaeus dos principios da economía da natureza (publicada a comezos do [[século XVIII]])<ref name="Egerton07"/><ref name="Kormandy78"/> e a súa continuación na «[[A orixe das especies]]» de Darwin (que cita a frase de Linnaeus de ''"economía ou política da natureza"'')<ref name="Stauffer57" />, ou a outros como [[Eugenius Warming]], coa súa ''obra «Oecoloxía das plantas: Unha introdución ao estudo das comunidades das plantas''» ([[1895]]).<ref name="Goodland75">{{cita publicación periódica|apelidos = Goodland |nome = R. J. |título= The Tropical Origin of Ecology: Eugen Warming's Jubilee |xornal= Oikos |volume = 26 |issue = 2 |páxinas=240–5 |ano= 1975 |url = http://www.jstor.org/pss/3543715 |doi = 10.2307/3543715 |ref = harv}}</ref>

===Século XX===
A finais do [[século XIX]] e principios do [[século XX]] a ecoloxía era unha forma analítica da "historia natural"<ref name="Kingsland04">{{Cita publicación periódica |last = Kingsland |first = S. |title = Conveying the intellectual challenge of ecology: an historical perspective |journal = Frontiers in Ecology and the Environment |volume = 2 |issue = 7 |pages = 367–374 |year = 2004 |url = http://www.isa.utl.pt/dbeb/ensino/txtapoio/HistEcology.pdf |doi = 10.1890/1540-9295(2004)002[0367:CTICOE]2.0.CO;2 |ref = harv |apelidos =  |data =  |revista =  |data-acceso = 13 de xaneiro de 2017 |urlarquivo = https://web.archive.org/web/20130829152725/http://www.isa.utl.pt/dbeb/ensino/txtapoio/HistEcology.pdf |dataarquivo = 29 de agosto de 2013 |urlmorta = yes }}</ref> e só a partir de aí comezaron a mudar unha "ciencia da historia natural", e en boa parte grazas aos estudos [[evolución|evolutivos]].<ref name="McIntosh85" /><ref name="Kingsland04"/>

[[Frederic Clements]] publicou o primeiro libro americano de ecoloxía en [[1905]]<ref name="Clements05">{{Cita libro | last1=Clements | first1=F. E. | title=Research methods in ecology | publisher = University Pub. Comp. | place=Lincoln, Neb. | year=1905 | isbn=0-405-10381-6 | url=https://books.google.com/?id=vRy-VJctJjcC&printsec=frontcover&dq=Research+Methods+in+Ecology#v=onepage&q=Research%20Methods%20in%20Ecology&f=false}}</ref> e nela presentaba a idea das comunidades vexetais como "[[superorganismo]]s". Aí comezou un dos debates entre o [[holismo]] e o individualismo, que durou ata a década de [[1970]]. Clements argumentaba que o concepto de superorganismos era ese avance nos ecosistemas ata un estadio estable e avanzado na sucesión, co que se pode facer un símil co desenvolvemento coa idade dos organismos. Outros ecólogos argumentaban que as comunidades son conxuntos de organismos independentes asociados, que interactúan entre si, e que non existe unha vía definida no desenvolvemento das comunidades.<ref name="Gleason26"/>

O holismo definiuse en [[1926]] en [[Suráfrica]] por [[Jan Christiaan Smuts]], un xeneral que se inspirou en Clements e o seu concepto de superorganismos.<ref name="Foster08"/> Ao mesmo tempo [[Chales Elton]] iniciou o estudo moderno das cadeas tróficas.<ref name="Elton27">{{Cita libro|last=Elton|first=C. S.|title=Animal Ecology|url=https://archive.org/details/b32764212|publisher=Sidgwick and Jackson|place=London, UK.|year=1927|isbn=0-226-20639-4}}</ref> Nesa obra definiu as relacións ecolóxicas dentro dun "ciclo alimentario": os ciclos da cadea alimentaria, os tamaños dos alimentos e a descrición a nivel matemático dos grupos funcionais e a súa abundancia relativa na comunidade.<ref name="Elton27" /> Ese concepto renovouse coa definición de [[Alfred J. Lotka]] de "[[cadea trófica]]", que as definiu a nivel teórico e introduciu os [[Termodinámica|principios termodinámicos]] na ecoloxía.<ref name="Allee32"/>. En [[1942]] [[Raymond Lindeman]] describiu a dinámica das cadeas tróficas, fundando os estudos do fluxo de enerxía e materia nos ecosistemas.

[[Robert MacArthur]] avanzou na ecoloxía dos anos [[1950]] nos modelos matemáticos e predictivos (como o estudo da riqueza de especies) .<ref name="McIntosh85" /><ref name="Cook77">{{Cita publicación periódica | last1=Cook | first1=R. E. | title=Raymond Lindeman and the trophic-dynamic concept in ecology | journal=Science | volume=198 | issue=4312 | pages=22–26 | year=1977 | doi=10.1126/science.198.4312.22 | url=http://www.esf.edu/efb/schulz/Seminars/Cook.pdf | bibcode=1977Sci...198...22C | pmid=17741875 | data-acceso=11 de novembro de 2017 | data-arquivo=05 de outubro de 2012 | url-arquivo=https://web.archive.org/web/20121005002320/http://www.esf.edu/efb/schulz/Seminars/Cook.pdf | url-morta=yes }}</ref><ref name="Odum68">{{Cita publicación periódica | last1=Odum | first1=E. P. | year=1968 | title=Energy flow in ecosystems: A historical review | journal=American Zoologist | volume=8 | issue=1 | pages=11–18 | jstor=3881528 | doi=10.1093/icb/8.1.11}}</ref> O ruso [[Vladimir Vernadsky]] fundou en 1920 o concepto de [[biosfera]]<ref name="Ghilarov95"/> e oxaponés [[Kinji Imanishi]]o concepto de harmonía na natureza e a segregación por hábitats na década de 1950.<ref name="Ito91"/> Na década dos [[1960]]s [[Ramón Margalef|Ramon Margalef]] introduciu os conceptos de fluxo de enerxía e "acumulación de información" nos ecosistemas, dentro dos procesos de [[Sucesión ecolóxica|sucesión]] dos ecosistemas.<ref name="abarzua">{{Cita publicación periódica| doi = 10.3989/arbor.2010.741n1016| issn = 0210-1963| volume = 186| issue = 741| pages = 163–171| last1 = Vargas Abarzúa| first1 = Esteban| last2 = Abarzúa| first2 = Esteban Vargas| last3 = Molinier| first3 = Luis Zúñiga| title = Tiempo y sucesión ecológica en Ramón Margalef| journal = Arbor| date = 28/07/2010}}</ref><ref name="margalef_1963">{{Cita libro| autores = Margalef, R. | ano = 1963 | título = On certain unifying principles in ecology | editores=  American Naturalist | volume = 97 | páxinas = 357-374 | url = http://links.jstor.org/sici?sici=0003-0147%28196311%2F12%2997%3A897%3C357%3AOCUPIE%3E2.0.CO%3B2-1
}}</ref>

A ecoloxía traspasou á literatura popular nos anos 1960-1970 grazas aos [[Movemento ecoloxista|movementos ecoloxístas]]. Enfocáronse na conservación e protección de espazos naturais e na súa xestión (coa [[ecoloxía da conservación]]).<ref name="McIntosh85" /> Ecólogas como [[Rachel Carson]] introduciron a problemática de bioacumulación polo uso de pesticidas, e o impacto na saúde da poboación humana. Os ecólogos das últimas décadas están abordando fenómenos de escala global e introducíndoos no debate político e, grazas a iso, con cambios nas [[Lexislación|políticas lexislativas]].<ref name="Hammond09" /><ref name="McIntosh85" /><ref name="Palamar08" /><ref name="Krebs99">{{Cita publicación periódica |last1=Krebs |first1=J. R. |last2=Wilson |first2=J. D. |last3=Bradbury |first3=R. B. |last4=Siriwardena |first4=G. M. |title=The second Silent Spring |journal=Nature |volume=400 |year=1999 |pages=611–612 |doi=10.1038/23127 |url=http://www.hillnet.com/silent_spring.pdf |bibcode=1999Natur.400..611K |issue=6745 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130331100623/http://www.hillnet.com/silent_spring.pdf |archivedate=31 de marzo de 2013 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=11 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

== Notas ==
{{Listaref|30em|refs=
<ref name="Lovelock73">{{Cita publicación periódica |last1=Lovelock |first1=J. |last2=Margulis |first2=Lynn |title=Atmospheric homeostasis by and for the biosphere: The Gaia hypothesis |journal=Tellus |volume=26 |pages=2–10 |year=1973 |doi=10.1111/j.2153-3490.1974.tb01946.x  |bibcode=1974Tell...26....2L}}</ref>

<ref name="Waples06">{{Cita publicación periódica |last1=Waples |first1=R. S. |last2=Gaggiotti |first2=O. |title=What is a population? An empirical evaluation of some genetic methods for identifying the number of gene pools and their degree of connectivity |journal=Molecular Ecology |volume=15  |issue=6 |pages=1419–1439 |year=2006 |doi=10.1111/j.1365-294X.2006.02890.x |pmid=16629801 }}</ref>

<ref name="Turchin01">{{Cita publicación periódica |last1=Turchin |first1=P. |title=Does population ecology have general laws? |journal=Oikos |volume=94 |issue=1 |pages=17–26 |year=2001 |doi=10.1034/j.1600-0706.2001.11310.x }}</ref>

<ref name="Vandermeer03">{{Cita libro |last1=Vandermeer |first1=J. H. |last2=Goldberg |first2=D. E. |title=Population Ecology: First Principles |url=https://archive.org/details/populationecolog0000vand |location=Woodstock, Oxfordshire |publisher=Princeton University Press |year=2003 |isbn=0-691-11440-4}}</ref>

<ref name="Berryman92">{{Cita publicación periódica |last=Berryman |first=A. A. |title=The origins and evolution of predator-prey theory |url=https://archive.org/details/sim_ecology_1992-10_73_5/page/1530 |journal=Ecology |volume=73 |issue=5 |pages=1530–1535 |year=1992 |doi=10.2307/1940005  |jstor=1940005}}</ref>

<ref name="Johnson07">{{Cita publicación periódica |last1=Johnson |first1=M. T. |last2=Strinchcombe |first2=J. R. |title=An emerging synthesis between community ecology and evolutionary biology |url=https://archive.org/details/sim_trends-in-ecology-evolution_2007-05_22_5/page/250 |journal=Trends in Ecology and Evolution |volume=22 |issue=5 |pages=250–257 |year=2007 |doi=10.1016/j.tree.2007.01.014 |pmid=17296244 }}</ref>

<ref name="Tansley35">{{Cita publicación periódica |doi=10.2307/1930070 |last1=Tansley |first1=A. G. |title=The use and abuse of vegetational concepts and terms |journal=Ecology |volume=16 |issue=3 |pages=284–307 |year=1935 |url=http://karljaspers.org/files/tansley.pdf |jstor=1930070 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=10 de novembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110726213308/http://karljaspers.org/files/tansley.pdf |dataarquivo=26 de xullo de 2011 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Marsh64">{{Cita libro |last1=Marsh |first1=G. P. |title=Man and Nature: Physical Geography as Modified by Human Action |publisher=Belknap Press |location=Cambridge, MA |url=https://books.google.com/books?id=q-7wEQi0Gj0C |year=1864 |page=560}}</ref>

<ref name="O'Neil01">{{Cita publicación periódica |last1=O'Neil |first1=R. V. |title=Is it time to bury the ecosystem concept? (With full military honors, of course!) |journal=Ecology |volume=82 |issue=12 |pages=3275–3284 |year=2001 |url=http://www.esa.org/history/Awards/papers/ONeill_RV_MA.pdf |doi=10.1890/0012-9658(2001)082[3275:IITTBT]2.0.CO;2 |issn=0012-9658}}</ref>

<ref name="Levin98">{{Cita publicación periódica |doi=10.1007/s100219900037 |last=Levin |first=S. A. |title=Ecosystems and the biosphere as complex adaptive systems |journal=Ecosystems |volume=1 |issue=5 |pages=431–436 |year=1998}}</ref>

<ref name="igamberdiev06">{{Cita publicación periódica |last=Igamberdiev |first=Abir U. |last2=Lea |first2=P. J. |title=Land plants equilibrate O<sub>2</sub> and CO<sub>2</sub> concentrations in the atmosphere |journal=Photosynthesis Research |volume=87 |issue=2 |pages=177–194 |year=2006 |url=https://www.mun.ca/biology/igamberdiev/PhotosRes_CO2review.pdf |doi=10.1007/s11120-005-8388-2 |pmid=16432665 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=10 de novembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20160303194011/http://www.mun.ca/biology/igamberdiev/PhotosRes_CO2review.pdf |dataarquivo=03 de marzo de 2016 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Turnbaugh07">{{Cita publicación periódica |last1=Turnbaugh |first1=Peter J. |last2=Ley |first2=Ruth E. |last3=Hamady |first3=Micah |last4=Fraser-Liggett |first4=Claire M. |last5=Knight |first5=Rob |last6=Gordon |first6=Jeffrey I. |title=The human microbiome project |journal=Nature |volume=449 |pages=804–810 |year=2007 |doi=10.1038/nature06244 |pmid=17943116 |issue=7164  |bibcode=2007Natur.449..804T |pmc=3709439}}</ref>

<ref name="DeLong09">{{Cita publicación periódica |last=DeLong |first=E. F. |title=The microbial ocean from genomes to biomes |journal=Nature |volume=459 |pages=200–206 |year=2009 |url=http://researchpages.net/media/resources/2009/07/30/nature08059.pdf |doi=10.1038/nature08059 |pmid=19444206 |issue=7244 |bibcode=2009Natur.459..200D |data-acceso=10 de novembro de 2017 |data-arquivo=18 de xullo de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110718062251/http://researchpages.net/media/resources/2009/07/30/nature08059.pdf |url-morta=yes }}</ref>

<ref name="Palmer94">{{Cita publicación periódica |last1=Palmer |first1=M. |last2=White |first2=P. S. |title=On the existence of ecological communities |journal=Journal of Vegetation Sciences |volume=5 |issue=2 |pages=279–282 |year=1994 |url=http://labs.bio.unc.edu/Peet/courses/bio669/papers/Ch1_supp_readings/Palmer_White.pdf |doi=10.2307/3236162 |jstor=3236162 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=10 de novembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120905195222/http://labs.bio.unc.edu/Peet/courses/bio669/papers/Ch1_supp_readings/Palmer_White.pdf |dataarquivo=05 de setembro de 2012 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Prentice92">{{Cita publicación periódica |last1=Prentice |last2=I. C. |last3=Harrison |first3=S. P. |last4=Leemans |first4=R. |last5=Monserud |first5=R. A. |last6=Solomon |first6=A. M. |title=Special paper: A global biome model based on plant physiology and dominance, soil properties and climate |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-biogeography_1992-03_19_2/page/117 |journal=Journal of Biogeography |volume=19 |issue=2 |pages=117–134 |year=1992 |doi=10.2307/2845499   |jstor=2845499}}</ref>
<ref name="Beyer10">{{Cita publicación periódica |last1=Beyer |first1=Hawthorne, L. |last2=Haydon |first2=Daniel, T. |last3=Morales |first3=Juan M. |last4=Frair |first4=Jacqueline L. |last5=Hebblewhite |first5=Mark |last6=Mitchell |first6=Michael |last7=Matthiopoulos |first7=Jason |title=The interpretation of habitat preference metrics under use–availability designs |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society B |volume=365 |issue=1550 |pages=2245–2254 |year=2010 |pmid=20566501 |pmc=2894962 |doi=10.1098/rstb.2010.0083 }}</ref>

<ref name="Schoener75">{{Cita publicación periódica |last1=Schoener |first1=T. W. |title=Presence and absence of habitat shift in some widespread lizard species |url=https://archive.org/details/sim_ecological-monographs_summer-1975_45_3/page/233 |journal=Ecological Monographs |volume=45 |issue=3 |pages=233–258 |jstor=1942423 |year=1975 |doi=10.2307/1942423}}</ref>

<ref name="Vitt97">{{Cita publicación periódica |last1=Vitt |first1=L. J. |last2=Caldwell |first2=J. P. |last3=Zani |first3=P. A. |last4=Titus |first4=T. A. |title=The role of habitat shift in the evolution of lizard morphology: Evidence from tropical ''Tropidurus'' |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |year=1997 |volume=94 |issue=8 |pages=3828–3832 |doi=10.1073/pnas.94.8.3828 |pmid=9108063 |pmc=20526 |bibcode=1997PNAS...94.3828V}}</ref>

<ref name="Kiessling09">{{Cita publicación periódica |last1=Kiessling |first1=W. |last2=Simpson|first2=C. |last3=Foote |first3=M. |title=Reefs as cradles of evolution and sources of biodiversity in the Phanerozoic |journal=Science |volume=327 |issue=5962 |pages=196–198 |year=2009 |doi=10.1126/science.1182241 |pmid=20056888  |bibcode=2010Sci...327..196K}}</ref>

<ref name="Stadler98">{{Cita publicación periódica |last1=Stadler |first1=B. |last2=Michalzik |first2=B. |last3=Müller |first3=T. |title=Linking aphid ecology with nutrient fluxes in a coniferous forest |url=https://archive.org/details/sim_ecology_1998-07_79_5/page/1514 |journal=Ecology |volume=79 |issue=5 |pages=1514–1525 |year=1998 |doi=10.1890/0012-9658(1998)079[1514:LAEWNF]2.0.CO;2  |issn=0012-9658}}</ref>

<ref name="Levin99">{{Cita libro |last1=Levin |first1=S. A. |title=Fragile Dominion: Complexity and the Commons |publisher=Perseus Books |year=1999 | location=Reading, MA |url=https://books.google.com/books?id=FUJsj2KOEeoC |isbn=978-0-7382-0319-5}}</ref>

<ref name="Begon06">{{Cita publicación periódica| apelidos = Begon | nome = M. |apelidos2 = Townsend |nome2 = C. R. |apelidos3 = Harper | nome3 = J. L. | título = Ecology: From Individuals to Ecosystems |localización = Oxford, UK |editor = Blackwell Publishing | ano = 2006 | edición = 4th | url = http://books.google.ca/books?id=Lsf1lkYKoHEC&printsec=frontcover&dq=ecology&lr=&as_drrb_is=b&as_minm_is=0&as_miny_is=2004&as_maxm_is=0&as_maxy_is=2009&as_brr=0&client=firefox-a&cd=1#v=onepage&q=&f=false | isbn = 978-1-4051-1117-1}}</ref>

<ref name="Scheffer06">{{Cita publicación periódica |last1=Scheffer |first1=M. |last2=van Nes |first2=E. H. |title=Self-organized similarity, the evolutionary emergence of groups of similar species |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=103 |issue=16 |pages=6230–6235 |url=http://theory.bio.uu.nl/rdb/te/Projects/Papers/Scheffer_pnas06_comments.pdf |doi=10.1073/pnas.0508024103 |year=2006 |bibcode=2006PNAS..103.6230S |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724172003/http://theory.bio.uu.nl/rdb/te/Projects/Papers/Scheffer_pnas06_comments.pdf |archivedate=24 de xullo de 2011 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=11 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Hardesty75">{{Cita publicación periódica|doi=10.1007/BF01552263 |first=Hardesty |last=D. L. |title=The niche concept: suggestions for its use in human ecology |journal=Human Ecology |volume=3 |issue=2 |pages=71–85 |year=1975  |jstor=4602315}}</ref>

<ref name="Levins80">{{Cita publicación periódica |last1=Levins |first1=R. |last2=Lewontin |first2=R. |title=Dialectics and reductionism in ecology |journal=Synthese |volume=43 |pages=47–78 |year=1980 |url=http://www.ecologia.unam.mx/laboratorios/comunidades/pdf/pdf%20curso%20posgrado%20Elena/Tema%201/LevinsLewontinSynthese1980.pdf |doi=10.1007/bf00413856 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130510183920/http://www.ecologia.unam.mx/laboratorios/comunidades/pdf/pdf%20curso%20posgrado%20Elena/Tema%201/LevinsLewontinSynthese1980.pdf |archivedate=10 de maio de 2013 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=11 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Foster08">{{Cita publicación periódica |last1=Foster |first1=J. B. |last2=Clark |first2=B. |title=The sociology of ecology: ecological organicism versus ecosystem ecology in the social construction of ecological science, 1926–1935 |journal=Organization & Environment |volume=21 |issue=3 |pages=311–352 |year=2008 |url=http://ibcperu.org/doc/isis/10408.pdf |doi=10.1177/1086026608321632 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130509135622/http://ibcperu.org/doc/isis/10408.pdf |archivedate=09 de maio de 2013 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=11 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Allee32">{{Cita libro|last=Allee |first=W. C. |title=Animal Life and Social Growth |url=https://archive.org/details/animallifesocial00alle |publisher=The Williams & Wilkins Company and Associates |location=Baltimore |year=1932}}</ref>

<ref name="Ghilarov95">{{Cita publicación periódica|last=Ghilarov |first=A. M. |title=Vernadsky's biosphere concept: an historical perspective |url=https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_1995-06_70_2/page/193 |journal=The Quarterly Review of Biology |volume=70 |issue=2 |pages=193–203 |year=1995 |doi=10.1086/418982  |jstor=3036242}}</ref>

<ref name="Ito91">{{Cita publicación periódica |last=Itô |first=Y. |title=Development of ecology in Japan, with special reference to the role of Kinji Imanishi |journal=Journal of Ecological Research |volume=6 |issue=2 |pages=139–155 |year=1991 |doi=10.1007/BF02347158 }}</ref>

<ref name="Hughes85">{{Cita publicación periódica |last=Hughes |first=J. D. |title=Theophrastus as ecologist |journal=Environmental Review |volume=9 |issue=4 |pages=296–306 |year=1985 |doi=10.2307/3984460  |jstor=3984460}}</ref>

<ref name="Palamar08">{{Cita publicación periódica| last1=Palamar | first1=C. R. | year=2008 | title=The justice of ecological restoration: Environmental history, health, ecology, and justice in the United States | journal=Human Ecology Review | volume=15 | issue=1 | pages=82–94 | url=http://www.humanecologyreview.org/pastissues/her151/palamar.pdf}}</ref>

<ref name="Hughes75">{{Cita publicación periódica |last=Hughes |first=J. D. |title=Ecology in ancient Greece |journal=Inquiry |volume=18 |issue=2 |pages=115–125 |year=1975 |url=http://www.informaworld.com/smpp/content~db=all~content=a902027058  |doi=10.1080/00201747508601756}}</ref>

<ref name="Gleason26">{{Cita publicación periódica |last=Gleason |first=H. A. |title=The individualistic concept of the plant association |journal=Bulletin of the Torrey Botanical Club |year=1926 |volume=53 |issue=1 |pages=7–26 |url=http://www.ecologia.unam.mx/laboratorios/comunidades/pdf/pdf%20curso%20posgrado%20Elena/Tema%201/gleason1926.pdf |doi=10.2307/2479933 |jstor=2479933 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722230444/http://www.ecologia.unam.mx/laboratorios/comunidades/pdf/pdf%20curso%20posgrado%20Elena/Tema%201/gleason1926.pdf |archivedate=22 de xullo de 2011 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=11 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Hinchman07">{{Cita publicación periódica |last1=Hinchman |first1=L. P. |last2=Hinchman |first2=S. K. |title=What we owe the Romantics |journal=Environmental Values |volume=16 |issue=3 |pages=333–354 |year=2007 |doi=10.3197/096327107X228382 }}</ref>

<ref name="Egerton07">{{Cita publicación periódica |last=Egerton |first=F. N. |title=A history of the ecological sciences, part 23: Linnaeus and the economy of nature |journal=Bulletin of the Ecological Society of America |volume=88 |issue=1 |pages=72–88 |year=2007 |doi=10.1890/0012-9623(2007)88[72:AHOTES]2.0.CO;2  |issn=0012-9623}}</ref>

<ref name="Kormandy78">{{Cita publicación periódica |last1=Kormandy |first1=E. J. |last2=Wooster |first2=Donald |title=Review: Ecology/economy of nature—synonyms? |url=https://archive.org/details/sim_ecology_autumn-1978_59_6/page/1292 |journal=Ecology |volume=59 |issue=6 |pages=1292–1294 |year=1978 |doi=10.2307/1938247 |jstor=1938247}}</ref>

<ref name="Stauffer57">{{Cita publicación periódica |last1=Stauffer |first1=R. C. |title=Haeckel, Darwin and ecology |url=https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_1957-06_32_2/page/138 |journal=The Quarterly Review of Biology |volume=32 |issue=2 |pages=138–144 |year=1957 |doi=10.1086/401754 }}</ref>

<ref name="Levins69">{{Cita publicación periódica|last=Levins |first=R. |title=Some demographic and genetic consequences of environmental heterogeneity for biological control |journal=Bulletin of the Entomological Society of America |volume=15 |pages=237–240 |year=1969 |url=https://books.google.com/?id=8jfmor8wVG4C&pg=PA162 |isbn=978-0-231-12680-9 }}</ref>

<ref name="Levins70">{{Cita libro|last=Levins |first=R. |editor-last=Gerstenhaber |editor-first=M. |chapter=Extinction |title=Some Mathematical Questions in Biology |year=1970 |pages=77–107 |url=https://books.google.com/books?id=CfZHU1aZqJsC |isbn=978-0-8218-1152-8}}</ref>

<ref name="Hanski98">{{Cita publicación periódica |last=Hanski |first=I. |title=Metapopulation dynamics |journal=Nature |volume=396 |pages=41–49 |year=1998 |url=http://www.helsinki.fi/~ihanski/Articles/Nature%201998%20Hanski.pdf |doi=10.1038/23876 |issue=6706 |bibcode=1998Natur.396...41H |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101231165339/http://www.helsinki.fi/~ihanski/Articles/Nature%201998%20Hanski.pdf |archivedate=31 de decembro de 2010 |apelidos= |data-acceso=13 de novembro de 2017 }}</ref>

<ref name="Hanski04">{{Cita libro|editor-last=Hanski |editor-first=I. |editor2-last=Gaggiotti |editor2-first=O. E. |title=Ecology, Genetics and Evolution of Metapopulations |publisher=Elsevier Academic Press |year=2004 |location=Burlington, MA |url=https://books.google.com/books?id=EP8TAQAAIAAJ |isbn=0-12-323448-4}}</ref>

<ref name="MacKenzie06">{{Cita libro|last1=MacKenzie |last2=D.I. |title=Occupancy Estimation and Modeling: Inferring Patterns and Dynamics of Species Occurrence |publisher=Elsevier Academic Press |year=2006 |location=London, UK |page=324 |url=https://books.google.com/books?id=RaCmF9PioCIC |isbn=978-0-12-088766-8}}</ref>

<ref name="ONeill86">{{Cita libro|last1=O'Neill |first1=D. L. |last2=Deangelis |first2=D. L. |last3=Waide |first3=J. B. |last4=Allen |first4=T. F. H. |title=A Hierarchical Concept of Ecosystems |year=1986 |publisher=Princeton University Press |page=253 |isbn=0-691-08436-X |url=https://books.google.com/books?id=Bj1cx_UeLK4C}}</ref>

<ref name="Pimm02">{{Cita libro|last1=Pimm |first1=S. |title=Food Webs |year=2002 |publisher=University of Chicago Press |page=258 |isbn=978-0-226-66832-1 |url=https://books.google.com/books?id=tjHOtK4amfQC&pg=PA173}}</ref>

<ref name="Pimm91">{{Cita publicación periódica |last1=Pimm |first1=S. L. |last2=Lawton |first2=J. H. |last3=Cohen |first3=J. E. |title=Food web patterns and their consequences |journal=Nature |volume=350 |pages=669–674 |year=1991 |url=http://www.nicholas.duke.edu/people/faculty/pimm/publications/pimmreprints/71_Pimm_Lawton_Cohen_Nature.pdf |doi=10.1038/350669a0 |issue=6320 |bibcode=1991Natur.350..669P |format=PDF |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100610135513/http://nicholas.duke.edu/people/faculty/pimm/publications/pimmreprints/71_Pimm_Lawton_Cohen_Nature.pdf |archivedate=10 de xuño de 2010 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=13 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Worm03">{{Cita publicación periódica|last1=Worm |first1=B. |last2=Duffy |first2=J. E. |title=Biodiversity, productivity and stability in real food webs |year=2003 |journal=Trends in Ecology and Evolution |volume=18 |issue=12 |pages=628–632 |doi=10.1016/j.tree.2003.09.003 }}</ref>

<ref name="McCann07">{{Cita publicación periódica |last1=McCann |first1=K. |title=Protecting biostructure |journal=Nature |year=2007 |volume=446 |issue=7131 |page=29 |url=http://www.bolinfonet.org/pdf/McCann_2007_biostructure.pdf |doi=10.1038/446029a |pmid=17330028 |bibcode=2007Natur.446...29M |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722142406/http://www.bolinfonet.org/pdf/McCann_2007_biostructure.pdf |archivedate=22 de xullo de 2011 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=13 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Wilbur97">{{Cita publicación periódica |last1=Wilbur |first1=H. W. |title=Experimental ecology of food webs: Complex systems in temporary ponds |journal=Ecology |volume=78 |issue=8 |pages=2279–2302 |year=1997 |doi=10.1890/0012-9658(1997)078[2279:EEOFWC]2.0.CO;2 |url=http://www.esa.org/history/papers/Wilbur_HM_MA.pdf |format=PDF |issn=0012-9658 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=13 de novembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20110519014856/http://www.esa.org/history/papers/Wilbur_HM_MA.pdf |dataarquivo=19 de maio de 2011 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Emmerson">{{Cita publicación periódica|last1=Emmerson |first1=M. |last2=Yearsley |first2=J. M. |title=Weak interactions, omnivory and emergent food-web properties |journal=Philosophical Transactions of the Royal Society B |volume=271 |issue=1537 |pages=397–405 |doi=10.1098/rspb.2003.2592 |year=2004 |url=http://www.ucc.ie/people/memmers/pdfs/Emmerson.Yearsley.Proc.Roy.Soc.B.2004.pdf}}</ref>

<ref name="Kraus03">{{Cita publicación periódica|last1=Krause |first1=A. E. |last2=Frank |first2=K. A. |last3=Mason |first3=D. M. |last4=Ulanowicz |first4=R. E. |last5=Taylor |first5=W. W. |title=Compartments revealed in food-web structure |year=2003 |journal=Nature |volume=426 |issue=6964 |pages=282–285 |url=http://www.glerl.noaa.gov/pubs/fulltext/2003/20030014.pdf |doi=10.1038/nature02115 |pmid=14628050 |bibcode=2003Natur.426..282K }}</ref>

<ref name="Hariston93">{{Cita publicación periódica |last1=Hairston Jr. |first1=N. G. |last2=Hairston Sr. |first2=N. G. |title=Cause-effect relationships in energy flow, trophic structure, and interspecific interactions |journal=The American Naturalist |volume=142 |issue=3 |pages=379–411 |year=1993 |url=http://limnology.wisc.edu/courses/zoo955/Spring2005/food%20web%20seminar%20papers/hairston93AmNat.pdf |doi=10.1086/285546 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110720120313/http://limnology.wisc.edu/courses/zoo955/Spring2005/food%20web%20seminar%20papers/hairston93AmNat.pdf |archivedate=20 de xullo de 2011 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=13 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Duffy07">{{Cita publicación periódica |last1=Duffy |first1=J. Emmett |last2=Cardinale |first2=Bradley J. |last3=France |first3=Kristin E. |last4=McIntyre |first4=Peter B. |last5=Thébault |first5=Elisa |last6=Loreau |first6=Michel |title=The functional role of biodiversity in ecosystems: incorporating trophic complexity |journal=Ecology Letters |volume=10 |issue=6 |pages=522–538 |year=2007 |doi=10.1111/j.1461-0248.2007.01037.x |pmid=17498151 }}</ref>

<ref name="David03">{{Cita publicación periódica |last=Davic |first=R. D. |title=Linking keystone species and functional groups: a new operational definition of the keystone species concept |journal=Conservation Ecology |volume=7 |issue=1 |pages=r11 |year=2003 |url=http://www.consecol.org/vol7/iss1/resp11/ |apelidos= |data-acceso=13 de novembro de 2017 |data-arquivo=26 de agosto de 2003 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20030826150623/http://www.consecol.org/vol7/iss1/resp11/ |url-morta=yes }}</ref>

<ref name="Fisher06">{{Cita publicación periódica |last1=Fischer |first1=J. |last2=Lindenmayer |first2=D. B. |last3=Manning |first3=A. D. |title=Biodiversity, ecosystem function, and resilience: ten guiding principles for commodity production landscapes |journal=Frontiers in Ecology and the Environment |volume=4 |issue=2 |pages=80–86 |year=2006 |url=http://www.tecniflora.com.br/1_-_Guidelines_commodity_production.pdf |doi=10.1890/1540-9295(2006)004[0080:BEFART]2.0.CO;2 |issn=1540-9295 |data-acceso=13 de novembro de 2017 |data-arquivo=06 de xullo de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110706154515/http://www.tecniflora.com.br/1_-_Guidelines_commodity_production.pdf |url-morta=yes }}</ref>

<ref name="Libralato06">{{Cita publicación periódica |last1=Libralato |first1=S. |last2=Christensen |first2=V. |last3=Pauly |first3=D. |title=A method for identifying keystone species in food web models |journal=Ecological Modelling |volume=195 |issue=3–4 |pages=153–171 |year=2006 |url=http://www.seaaroundus.org/researcher/dpauly/PDF/2005/JournalArticles/MethodIdentifyKeystoneSpeciesFoodWebModels.pdf |doi=10.1016/j.ecolmodel.2005.11.029 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120519082210/http://www.seaaroundus.org/researcher/dpauly/PDF/2005/JournalArticles/MethodIdentifyKeystoneSpeciesFoodWebModels.pdf |archivedate=19 de maio de 2012 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=13 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Mills93">{{Cita publicación periódica|last1=Mills |first1=L. S. |last2=Soule |first2=M. E. |last3=Doak |first3=D. F. |title=The keystone-species concept in ecology and conservation |url=https://archive.org/details/sim_bioscience_1993-04_43_4/page/219 |year=1993 |journal=BioScience |volume=43 |issue=4 |pages=219–224 |doi=10.2307/1312122  |jstor=1312122}}</ref>

<ref name="Polis00">{{Cita publicación periódica|last1=Polis |first1=G. A. |last2=Sears |first2=Anna L. W. |last3=Huxel |first3=Gary R. |last4=Strong |first4=Donald R. |last5=Maron |first5=John |title=When is a trophic cascade a trophic cascade? |year=2000 |journal=Trends in Ecology and Evolution |volume=15 |issue=11 |pages=473–475 |url=http://www.cof.orst.edu/leopold/class-reading/Polis%202000.pdf |doi=10.1016/S0169-5347(00)01971-6 |pmid=11050351 }}</ref>

<ref name="Mason57">{{Cita publicación periódica|last1=Mason |first1=H. L. |last2=Langenheim |first2=J. H. |title=Language analysis and the concept "environment" |journal=Ecology |volume=38 |issue=2 |pages=325–340 |year=1957 |doi=10.2307/1931693  |jstor=1931693}}</ref>
<ref name="Campbell06">{{Cita libro|last=Campbell |first=Neil A. |last2=Williamson |first2=Brad |last3=Heyden |first3=Robin J. |title=Biology: Exploring Life |publisher=Pearson Prentice Hall |year=2006 |location=Boston, Massachusetts |url=http://www.phschool.com/el_marketing.html |isbn=0-13-250882-6}}</ref>

<ref name="Kormondy95">{{Cita libro |last=Kormondy |first=E. E. |title=Concepts of Ecology |edition=4th |year=1995 |publisher=Benjamin Cummings |isbn=0-13-478116-3}}</ref>

<ref name="Hughes10">{{Cita publicación periódica|last=Hughes |first=A. R. |title=Disturbance and diversity: an ecological chicken and egg problem |journal=Nature Education Knowledge |volume=1 |issue=8 |page=26 |url=http://www.nature.com/scitable/knowledge/library/disturbance-and-diversity-an-ecological-chicken-and-13256228 }}</ref>

<ref name="Holling73">{{Cita publicación periódica|last=Holling |first=C. S. |title=Resilience and stability of ecological systems |journal=Annual Review of Ecology and Systematics |volume=4 |issue=1 |pages=1–23 |year=1973  |jstor=2096802 |doi=10.1146/annurev.es.04.110173.000245}}</ref>

<ref name="Folke04">{{Cita publicación periódica |last1=Folke |first1=C. |last2=Carpenter |first2=S. |last3=Walker |first3=B. |last4=Scheffer |first4=M. |last5=Elmqvist |first5=T. |last6=Gunderson |first6=L. |title=Regime shifts, resilience, and biodiversity in ecosystem management |journal=Annual Review of Ecology and Systematics |year=2004 |volume=35 |pages=557–581 |doi=10.1146/annurev.ecolsys.35.021103.105711 |url=http://www.colorado.edu/AmStudies/lewis/ecology/ecobiodiver.pdf |last7=Holling |first7=C.S. |jstor=2096802 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=18 de novembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20121018074852/http://www.colorado.edu/AmStudies/lewis/ecology/ecobiodiver.pdf |dataarquivo=18 de outubro de 2012 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Allegre95">{{Cita publicación periódica|last1=Allègre |first1=Claude J. |last2=Manhès |first2=Gérard |last3=Göpel |first3=Christa |title=The age of the Earth |url=https://archive.org/details/sim_geochimica-et-cosmochimica-acta_1995-04_59_8/page/1455 |journal=Geochimica et Cosmochimica Acta |volume=59 |issue=8 |year=1995 |pages=1455–1456 |doi=10.1016/0016-7037(95)00054-4  |bibcode=1995GeCoA..59.1445A}}</ref>

<ref name="Wills01">{{Cita libro |last1=Wills |first1=C. |last2=Bada |first2=J. |title=The Spark of Life: Darwin and the Primeval Soup |publisher=Perseus Publishing |location=Cambridge, MA |year=2001 |url=https://books.google.com/books?id=UrGqxy0wMdkC |isbn=978-0-7382-0493-2}}</ref>

<ref name="Goldblatt06">{{Cita publicación periódica |last1=Goldblatt |first1=Colin |last2=Lenton |first2=Timothy M. |last3=Watson |first3=Andrew J. |title=Bistability of atmospheric oxygen and the Great Oxidation |journal=Nature |volume=443 |pages=683–686 |year=2006 |url=http://lgmacweb.env.uea.ac.uk/ajw/Reprints/goldblatt_et_al_2006.pdf |doi=10.1038/nature05169 |pmid=17036001 |issue=7112 |bibcode=2006Natur.443..683G |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110820005408/http://lgmacweb.env.uea.ac.uk/ajw/Reprints/goldblatt_et_al_2006.pdf |archivedate=20 de agosto de 2011 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=18 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Catling05">{{Cita publicación periódica|last1=Catling |first1=D. C. |last2=Claire |first2=M. W. |title=How Earth's atmosphere evolved to an oxic state: A status report |journal=Earth and Planetary Science Letters |volume=237 |year=2005 |pages=1–20 |url=http://www.atmos.washington.edu/~davidc/papers_mine/Catling2005-EPSL.pdf |doi=10.1016/j.epsl.2005.06.013  |bibcode=2005E&PSL.237....1C}}</ref>

<ref name="Allee49">{{Cita libro|last1=Allee |first1=W. C. |last2=Park |first2=O. |last3=Emerson |first3=A. E. |last4=Park |first4=T. |last5=Schmidt |first5=K. P. |title=Principles of Animal Ecology |publisher=W. B. Sunders, Co. |year=1949 |page=837 |url=https://archive.org/stream/principlesofanim00alle#page/n5/mode/2up |isbn=0-7216-1120-6}}</ref>

<ref name="Ricklefs96">{{Cita libro|title=The Economy of Nature |last1=Rickleffs |first1=Robert, E. |year=1996 |publisher=University of Chicago Press |isbn=0-7167-3847-3 |page=678}}</ref>

<ref name="Ernest03">{{Cita publicación periódica|last1=Morgan Ernest |first1=S. K. |last3=Brown |first3=James H. |last4=Charnov |first4=Eric L. |last5=Gillooly |first5=James F. |last6=Savage |first6=Van M. |last7=White |first7=Ethan P. |last8=Smith |first8=Felisa A. |last9=Hadly |first9=Elizabeth A. |title=Thermodynamic and metabolic effects on the scaling of production and population energy use |journal=Ecology Letters |volume=6 |issue=11 |year=2003 |pages=990–995 |url=https://www.msu.edu/~maurerb/Ernest_etal_2003.pdf |doi=10.1046/j.1461-0248.2003.00526.x |last2=Enquist |first2=Brian J. |last10=Haskell |first10=John P. |last11=Lyons |first11=S. Kathleen |last12=Maurer |first12=Brian A. |last13=Niklas |first13=Karl J. |last14=Tiffney |first14=Bruce }}</ref>

<ref name="Cronk01">{{Cita libro |last1=Cronk |first1=J. K. |last2=Fennessy |first2=M. S. |title=Wetland Plants: Biology and Ecology |location=Washington, D.C. |publisher=Lewis Publishers |year=2001 |url=https://books.google.com/books?id=FNI1GFbH2eQC |isbn=1-56670-372-7}}</ref>

<ref name="Evans99">{{Cita publicación periódica |last=Evans |first=D. H. |last2=Piermarini |first2=P. M. |last3=Potts |first3=W. T. W. |title=Ionic transport in the fish gill epithelium |journal=Journal of Experimental Zoology |volume=283 |issue=7 |pages=641–652 |year=1999 |url=http://people.biology.ufl.edu/devans/DHEJEZ.pdf |doi=10.1002/(SICI)1097-010X(19990601)283:7<641::AID-JEZ3>3.0.CO;2-W |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=19 de novembro de 2017 |urlarquivo=https://web.archive.org/web/20100626020505/http://people.biology.ufl.edu/devans/DHEJEZ.pdf |dataarquivo=26 de xuño de 2010 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Swenson08">{{Cita publicación periódica |last1=Swenson |first1=N. G. |last2=Enquist |first2=B. J. |title=The relationship between stem and branch wood specific gravity and the ability of each measure to predict leaf area |journal=American Journal of Botany |volume=95 |issue=4 |pages=516–519 |year=2008 |doi=10.3732/ajb.95.4.516  |pmid=21632377}}</ref>

<ref name="Falkowoski08">{{Cita publicación periódica |last1=Falkowski |first1=P. G. |last2=Fenchel |first2=T. |last3=Delong |first3=E. F. |title=The microbial engines that drive Earth's biogeochemical cycles |pmid=18497287 |journal=Science |volume=320 |issue=5879 |pages=1034–1039 |year=2008 |doi=10.1126/science.1153213 |bibcode=2008Sci...320.1034F |url=https://eebweb.arizona.edu/faculty/saleska/Ecol596V/Readings/Falkowski.2008_Microbes.biogeochemistry_Science.pdf |data-acceso=19 de novembro de 2017 |data-arquivo=13 de abril de 2020 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20200413101733/https://eebweb.arizona.edu/faculty/saleska/Ecol596V/Readings/Falkowski.2008_Microbes.biogeochemistry_Science.pdf |url-morta=yes }}</ref>

<ref name="Garnter10">{{Cita publicación periódica |last1=Gartner |first1=Gabriel E.A. |last2=Hicks |first2=James W. |last3=Manzani |first3=Paulo R. |last4=Andrade |first4=Denis V. |last5=Abe |first5=Augusto S. |last6=Wang |first6=Tobias |last7=Secor |first7=Stephen M. |last8=Garland Jr. |first8=Theodore |displayauthors=3 |title=Phylogeny, ecology, and heart position in snakes |journal=Physiological and Biochemical Zoology |volume=83 |issue=1 |pages=43–54 |year=2010 |url=http://www.naherpetology.org/pdf_files/1407.pdf |doi=10.1086/648509 |pmid=19968564 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110716163330/http://www.naherpetology.org/pdf_files/1407.pdf |archivedate=16 de xullo de 2011 |apelidos= |data-acceso=19 de novembro de 2017 }}</ref>

<ref name=Neri>{{Cita libro|title= "Geography, structural Change and Economic Development: Theory and Empirics" |authors=Neri Salvadori, Pasquale Commendatore, Massimo Tamberi |publisher= Edward Elgar Publishing |date=14 de maio de 2014}}</ref>

<ref name="Jacobsen08">{{Cita publicación periódica |last=Jacobsen |first=D. |title=Low oxygen pressure as a driving factor for the altitudinal decline in taxon richness of stream macroinvertebrates |url=https://archive.org/details/sim_oecologia_2008-01_154_4/page/795 |journal=Oecologia |volume=154 |issue=4 |pages=795–807 |year=2008 |doi=10.1007/s00442-007-0877-x |pmid=17960424 |bibcode=2008Oecol.154..795J }}</ref>

<ref name="Strook08">{{Cita publicación periódica |last1=Wheeler |first1=T. D. |last2=Stroock |first2=A. D. |title=The transpiration of water at negative pressures in a synthetic tree |journal=Nature |volume=455 |pages=208–212 |year=2008 |doi=10.1038/nature07226 |pmid=18784721 |issue=7210 |bibcode=2008Natur.455..208W}}</ref>

<ref name="Pockman95">{{Cita publicación periódica |last1=Pockman |first1=W. T. |last2=Sperry |first2=J. S. |last3=O'Leary |first3=J. W. |title=Sustained and significant negative water pressure in xylem |journal=Nature |volume=378 |pages=715–716 |year=1995 |doi=10.1038/378715a0  |issue=6558 |bibcode=1995Natur.378..715P}}</ref>

<ref name="Zimmermann02">{{Cita publicación periódica |last1=Zimmermann |first1=U. |last2=Schneider |first2=H. |last3=Wegner |first3=L. H. |last4=Wagner |first4=M. |last5=Szimtenings |first5=A. |last6=Haase |first6=F. |last7=Bentrup |first7=F. W. |title=What are the driving forces for water lifting in the xylem conduit? |journal=Physiologia Plantarum |volume=114 |issue=3 |pages=327–335 |year=2002 |pmid=12060254 |doi=10.1034/j.1399-3054.2002.1140301.x }}</ref>

<ref name="Kastak98">{{Cita publicación periódica |last1=Kastak |first1=D. |last2=Schusterman |first2=R. J. |title=Low-frequency amphibious hearing in pinnipeds: Methods, measurements, noise, and ecology |journal=Journal of the Acoustical Society of America |volume=103 |issue=4 |pages=2216–2228 |year=1998 |doi=10.1121/1.421367 |pmid=9566340  |bibcode=1998ASAJ..103.2216K}}</ref>

<ref name="Shimeta95">{{Cita publicación periódica |last1=Shimeta |first1=J. |last2=Jumars |first2=P. A. |last3=Lessard |first3=E. J. |title=Influences of turbulence on suspension feeding by planktonic protozoa; experiments in laminar shear fields |journal=Limnolology and Oceanography |volume=40 |issue=5 |year=1995 |pages=845–859 |url=http://www.aslo.org/lo/toc/vol_40/issue_5/0845.pdf |doi=10.4319/lo.1995.40.5.0845 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110720115206/http://www.aslo.org/lo/toc/vol_40/issue_5/0845.pdf |archivedate=20 de xullo de 2011 |bibcode=1995LimOc..40..845S |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=19 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Etemad01">{{Cita publicación periódica |last1=Etemad-Shahidi |first1=A. |last2=Imberger |first2=J. |title=Anatomy of turbulence in thermally stratified lakes |journal=Limnolology and Oceanography |volume=46 |issue=5 |year=2001 |pages=1158–1170 |url=http://nospam.aslo.org/lo/toc/vol_46/issue_5/1158.pdf |doi=10.4319/lo.2001.46.5.1158 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110725021431/http://nospam.aslo.org/lo/toc/vol_46/issue_5/1158.pdf |archivedate=25 de xullo de 2011 |bibcode=2001LimOc..46.1158E |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=19 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Wolf96">{{Cita publicación periódica |last1=Wolf |first1=B. O. |last2=Walsberg |first2=G. E. |title=Thermal effects of radiation and wind on a small bird and implications for microsite selection |journal=Ecology |volume=77 |issue=7 |pages=2228–2236 |year=2006 |doi=10.2307/2265716  |jstor=2265716}}</ref>

<ref name="Daubenmire75">{{Cita publicación periódica |last=Daubenmire |first=R. |title=Floristic plant geography of eastern Washington and northern Idaho |journal=Journal of Biogeography |volume=2 |issue=1 |pages=1–18 |year=1975 |doi=10.2307/3038197  |jstor=3038197}}</ref>

<ref name="Steele05">{{Cita publicación periódica |last1=Steele |first1=C. A. |last2=Carstens |first2=B. C. |last3=Storfer |first3=A. |last4=Sullivan |first4=J. |title=Testing hypotheses of speciation timing in ''Dicamptodon copei'' and ''Dicamptodon aterrimus'' (Caudata: Dicamptodontidae) |journal=Molecular Phylogenetics and Evolution |volume=36 |issue=1 |pages=90–100 |year=2005 |url=http://www.lsu.edu/faculty/carstens/pdfs/Steele.etal.2005.pdf |doi=10.1016/j.ympev.2004.12.001 |pmid=15904859 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100814012502/http://www.lsu.edu/faculty/carstens/pdfs/Steele.etal.2005.pdf |archivedate=14 de agosto de 2010 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=19 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Lenton00">{{Cita publicación periódica |last1=Lenton |first1=T. M. |last2=Watson |first2=A. |title=Redfield revisited. 2. What regulates the oxygen content of the atmosphere |journal=Global Biogeochemical Cycles |volume=14 |issue=1 |pages=249–268 |year=2000 |url=http://lgmacweb.env.uea.ac.uk/esmg/papers/Redfield_revisited_2.pdf |doi=10.1029/1999GB900076 |bibcode=2000GBioC..14..249L |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110915202156/http://lgmacweb.env.uea.ac.uk/esmg/papers/Redfield_revisited_2.pdf |archivedate=15 de setembro de 2011 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=19 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Lobert93">{{Cita libro|last1=Lobert |first1=J. M. |last2=Warnatz |first2=J. |chapter=Emissions from the combustion process in vegetation |title=Fire in the Environment: The Ecological, Atmospheric and Climatic Importance of Vegetation Fires |editor-last=Crutzen |editor-first=P. J. |editor2-last=Goldammer |editor2-first=J. G. |publisher=Wiley |year=1993 |url=http://jurgenlobert.org/papers_data/Lobert.Warnatz.Wiley.1993.pdf |isbn=978-0-471-93604-6}}</ref>

<ref name="Garren43">{{Cita publicación periódica |last=Garren |first=K. H. |title=Effects of fire on vegetation of the southeastern United States |journal=Botanical Review |volume=9 |issue=9 |pages=617–654 |year=1943 |doi=10.1007/BF02872506 }}</ref>

<ref name="Cooper60">{{Cita publicación periódica |last=Cooper |first=C. F. |title=Changes in vegetation, structure, and growth of southwestern pine forests since white settlement |url=https://archive.org/details/sim_ecological-monographs_1960-04_30_2/page/130 |journal=Ecological Monographs |volume=30 |issue=2 |pages=130–164 |year=1960  |doi = 10.2307/1948549 }}</ref>

<ref name="Cooper61">{{Cita publicación periódica |last=Cooper |first=C. F. |title=The ecology of fire |url=https://archive.org/details/sim_scientific-american_1961-04_204_4/page/150 |journal=Scientific American |volume=204 |issue=4 |pages=150–160 |year=1961 |doi=10.1038/scientificamerican0461-150 |bibcode=1961SciAm.204d.150C }}</ref>

<ref name="Wagtendonk07">{{Cita publicación periódica |last1=van Wagtendonk |first1=Jan W. |title=History and evolution of wildland fire use |journal=Fire Ecology Special Issue |volume=3 |issue=2 |pages=3–17 |year=2007 |url=http://faculty.fortlewis.edu/KORB_J/global%20fire/wildland_fire_use.pdf |format=PDF |doi=10.4996/fireecology.0302003}}</ref>

<ref name="Boerner82">{{Cita publicación periódica |last=Boerner |first=R. E. J. |title=Fire and nutrient cycling in temperate ecosystems |url=https://archive.org/details/sim_bioscience_1982-03_32_3/page/187 |journal=BioScience |volume=32 |issue=3 |pages=187–192 |year=1982 |doi=10.2307/1308941  |jstor=1308941}}</ref>

<ref name="Goubitz03">{{Cita publicación periódica |last1=Goubitz |first1=S. |last2=Werger |first2=M. J. A. |last3=Ne'eman |first3=G. |title=Germination response to fire-related factors of seeds from non-serotinous and serotinous cones |journal=Plant Ecology |volume=169 |issue=2 |pages=195–204 |year=2009 |doi=10.1023/A:1026036332277 }}</ref>

<ref name="Neeman04">{{Cita publicación periódica |last1=Ne'eman |first1=G. |last2=Goubitz |first2=S. |last3=Nathan |first3=R. |title=Reproductive traits of ''Pinus halepensis'' in the light of fire: a critical review |journal=Plant Ecology |volume=171 |issue=1/2 |pages=69–79 |year=2004 |doi=10.1023/B:VEGE.0000029380.04821.99 }}</ref>

<ref name="Flematti04">{{Cita publicación periódica |last=Flematti |first=Gavin R. |last2=Ghisalberti |first2=Emilio L. |last3=Dixon |first3=Kingsley W. |last4=Trengove |first4=R. D. |title=A compound from smoke that promotes seed germination |journal=Science |volume=305 |issue=5686 |page=977 |year=2004 |url=http://www.sciencemag.org/content/305/5686/977.full.pdf?sid=f51e6d8f-5ad8-4a3a-90da-824b5c3a2c58 |format=PDF |doi=10.1126/science.1099944  |pmid=15247439}}</ref>

<ref name="Coleman04">{{Cita libro|last1=Coleman |first1=D. C. |last2=Corssley |first2=D. A. |last3=Hendrix |first3=P. F. |title=Fundamentals of Soil Ecology |publisher=Academic Press |year=2004 |edition=2nd |isbn=0-12-179726-0 |url=https://books.google.com/books?id=pKKDJwu_OlkC}}</ref>

<ref name="Wilkinson09">{{Cita publicación periódica |last1=Wilkinson |first1=M. T. |last2=Richards |first2=P. J. |last3=Humphreys |first3=G. S. |title=Breaking ground: Pedological, geological, and ecological implications of soil bioturbation |journal=Earth-Science Reviews |volume=97 |issue=1–4 |pages=257–272 |year=2009 |url=https://www.uky.edu/AS/Geography/People/Faculty/Wilkinson/Wilkinson.ESR.pdf |doi=10.1016/j.earscirev.2009.09.005  | format=PDF|bibcode = 2009ESRv...97..257W }}</ref>

<ref name="Davic04">{{Cita publicación periódica |last1=Davic |first1=R. D. |last2=Welsh |first2=H. H. |title=On the ecological role of salamanders |journal=Annual Review of Ecology and Systematics |volume=35 |pages=405–434 |year=2004 |url=http://www.fs.fed.us/psw/publications/welsh/captured/psw_2004_welsh008.pdf |doi=10.1146/annurev.ecolsys.35.112202.130116 }}</ref>

<ref name="Hasiotis03">{{Cita publicación periódica |last=Hasiotis |first=S. T. |title=Complex ichnofossils of solitary and social soil organisms: Understanding their evolution and roles in terrestrial paleoecosystems |journal=Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology |volume=192 |issue=2 |pages=259–320 |year=2003 |doi=10.1016/S0031-0182(02)00689-2 |bibcode=2003PPP...192..259H }}</ref>

<ref name="Grace04">{{Cita publicación periódica |last=Grace |first=J. |title=Understanding and managing the global carbon cycle |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-ecology_2004-04_92_2/page/189 |journal=Journal of Ecology |volume=92 |pages=189–202 |year=2004 |doi=10.1111/j.0022-0477.2004.00874.x  |issue=2}}</ref>

<ref name="Pearson00">{{Cita publicación periódica |last1=Pearson |first1=P. N. |last2=Palmer |first2=M. R. |title=Atmospheric carbon dioxide concentrations over the past 60 million years |journal=Nature |volume=406 |pages=695–699 |year=2000 |url=http://paleolands.com/pdf/cenozoicCO2.pdf |doi=10.1038/35021000 |pmid=10963587 |issue=6797 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110821182334/http://paleolands.com/pdf/cenozoicCO2.pdf |archivedate=21 de agosto de 2011 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=19 de novembro de 2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Pagani05">{{Cita publicación periódica |last1=Pagani |first1=M. |last2=Zachos |first2=J. C. |last3=Freeman |first3=K. H. |last4=Tipple |first4=B. |last5=Bohaty |first5=S. |title=Marked decline in atmospheric carbon dioxide concentrations during the Paleogene |journal=Science |volume=309 |pages=600–603 |year=2005 |doi=10.1126/science.1110063 |pmid=15961630 |issue=5734  |bibcode=2005Sci...309..600P}}</ref>

<ref name="Miles93">{{Cita publicación periódica|last1=Miles |first1=D. B. |last2=Dunham |first2=A. E. |title=Historical perspectives in ecology and evolutionary biology: The use of phylogenetic comparative analyses |journal=Annual Review of Ecology and Systematics |volume=24 |pages=587–619 |year=1993 |doi=10.1146/annurev.es.24.110193.003103 }}</ref>

<ref name="Stuart-Fox08">{{Cita publicación periódica|last1=Stuart-Fox |first1=D. |last2=Moussalli |first2=A. |title=Selection for social signalling drives the evolution of chameleon colour change |journal=PLoS Biology |volume=6 |issue=1 |pages=e25 |year=2008 |doi=10.1371/journal.pbio.0060025 |pmid=18232740 |pmc=2214820 }}</ref>

<ref name="Karban08">{{Cita publicación periódica|last=Karban |first=R. |title=Plant behaviour and communication |journal=Ecology Letters |volume=11 |issue=7 |pages=727–739 |year=2008 |pmid=18400016 |doi=10.1111/j.1461-0248.2008.01183.x }}</ref>

<ref name="Tinbergen63">{{Cita publicación periódica |last1=Tinbergen |first1=N. |title=On aims and methods of ethology |journal=Zeitschrift für Tierpsychologie |volume=20 |issue=4 |pages=410–433 |year=1963 |url=http://www.esf.edu/EFB/faculty/documents/Tinbergen1963onethology.pdf |format=PDF |doi=10.1111/j.1439-0310.1963.tb01161.x |data-acceso=24 de novembro de 2017 |data-arquivo=09 de xuño de 2011 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20110609122714/http://www.esf.edu/EFB/faculty/documents/Tinbergen1963onethology.pdf |url-morta=yes }}</ref>

<ref name="Hamner85">{{Cita publicación periódica|last=Hamner |first=W. M. |title=The importance of ethology for investigations of marine zooplankton |journal=Bulletin of Marine Science |volume=37 |issue=2 |pages=414–424 |year=1985 |url=http://www.ingentaconnect.com/content/umrsmas/bullmar/1985/00000037/00000002/art00005 }}</ref>

<ref name="Strassmann00">{{Cita publicación periódica|last1=Strassmann |first1=J. E. |last2=Zhu |first2=Y. |last3=Queller |first3=D. C. |title=Altruism and social cheating in the social amoeba ''Dictyostelium discoideum'' |journal=Nature |volume=408 |issue=6815 |pages=965–967 |year=2000 |doi=10.1038/35050087 |pmid=11140681 |bibcode=2000Natur.408..965S }}</ref>

<ref name="Sakurai85">{{Cita publicación periódica|last1=Sakurai |first1=K. |title=An attelabid weevil (''Euops splendida'') cultivates fungi |journal=Journal of Ethology |volume=3 |issue=2 |pages=151–156 |year=1985 |doi=10.1007/BF02350306 }}</ref>

<ref name="Anderson61">{{Cita publicación periódica|last=Anderson |first=J. D. |title=The courtship behaviour of ''Ambystoma macrodactylum croceum'' |url=https://archive.org/details/sim_copeia_1961-06-19_2/page/n8 |journal=Copeia |volume=2 |pages=132–139 |year=1961 |issue=2  |jstor=1439987 | doi = 10.2307/1439987 }}</ref>

<ref name="Gould82">{{Cita publicación periódica|last1=Gould |first1=Stephen J. |last2=Vrba |first2=Elizabeth S. |title=Exaptation–a missing term in the science of form |journal=Paleobiology |volume=8 |issue=1 |year=1982 |pages=4–15 }}</ref>

<ref name="Ives04">{{Cita publicación periódica|last1=Ives |first1=A. R. |last2=Cardinale |first2=B. J. |last3=Snyder |first3=W. E. |title=A synthesis of subdisciplines: Predator–prey interactions, and biodiversity and ecosystem functioning |journal=Ecology Letters |volume=8 |issue=1 |pages=102–116 |year=2004 |url=http://www.lifesci.ucsb.edu/eemb/labs/cardinale/pdfs/ives_ecol_lett_2005.pdf |doi=10.1111/j.1461-0248.2004.00698.x }}</ref>

<ref name="Begon05">{{Cita libro |last1=Begon |first1=M. |last2=Townsend |first2=C. R. |last3=Harper |first3=J. L. |title=Ecology: From Individuals to Ecosystems |year=2005 |edition=4th |publisher=Wiley-Blackwell |page=752 |isbn=1-4051-1117-8 |url=http://ca.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-1405111178.html |data-acceso=24 de novembro de 2017 |data-arquivo=30 de outubro de 2013 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20131030083242/http://ca.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-1405111178.html |url-morta=yes }}</ref>

<ref name="Krebs93">{{Cita libro |last1=Krebs |first1=J. R. |last2=Davies |first2=N. B. |title=An Introduction to Behavioural Ecology |publisher=Wiley-Blackwell |year=1993 |page=432 |url=https://books.google.com/books?id=CA31asx7zq4C |isbn=978-0-632-03546-5}}</ref>

<ref name="Webb10">{{Cita publicación periódica|last1=Webb |first1=J. K. |last2=Pike |first2=D. A. |last3=Shine |first3=R. |title=Olfactory recognition of predators by nocturnal lizards: safety outweighs thermal benefits |journal=Behavioural Ecology |volume=21 |issue=1 |pages=72–77 |year=2010 |doi=10.1093/beheco/arp152 }}</ref>

<ref name="Cooper10">{{Cita publicación periódica|last=Cooper |first=W. E. |last2=Frederick |first2=W. G. |title=Predator lethality, optimal escape behavior, and autotomy |journal=Behavioral Ecology |volume=21 |issue=1 |pages=91–96 |year=2010 |doi=10.1093/beheco/arp151 }}</ref>

<ref name="Eastwood04">{{Cita publicación periódica |last=Eastwood |first=R. |title=Successive replacement of tending ant species at aggregations of scale insects (Hemiptera: Margarodidae and Eriococcidae) on ''Eucalyptus'' in south-east Queensland |journal=Australian Journal of Entomology |volume=43 |pages=1–4 |year=2004 |url=http://www.oeb.harvard.edu/faculty/pierce/people/eastwood/resources/pdfs/Scale-ant2004.pdf |doi=10.1111/j.1440-6055.2003.00371.x |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110917171800/http://www.oeb.harvard.edu/faculty/pierce/people/eastwood/resources/pdfs/Scale-ant2004.pdf |archivedate=17 de setembro de 2011 |apelidos= |data-acceso=24 de novembro de 2017 }}</ref>

<ref name="Kodric-Brown84">{{Cita publicación periódica |last1=Kodric-Brown |first1=A. |last2=Brown |first2=J. H. |title=Truth in advertising: The kinds of traits favored by sexual selection |journal=The American Naturalist |volume=124 |issue=3 |pages=309–323 |year=1984 |url=http://dbs.umt.edu/courses/biol406/readings/Wk6-Kodric-Brown%20and%20Brown%201984.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629193515/http://dbs.umt.edu/courses/biol406/readings/Wk6-Kodric-Brown%20and%20Brown%201984.pdf |archive-date=29/06/2011 |doi=10.1086/284275 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=24/11/2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Sherman95">{{Cita publicación periódica |last1=Sherman |first1=P. W. |last2=Lacey |first2=E. A. |last3=Reeve |first3=H. K. |last4=Keller |first4=L. |title=The eusociality continuum |journal=Behavioural Ecology |volume=6 |issue=1 |pages=102–108 |year=1995 |url=http://www.nbb.cornell.edu/neurobio/BioNB427/READINGS/ShermanEtAl1995.pdf |format=PDF |doi=10.1093/beheco/6.1.102 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110719182303/http://www.nbb.cornell.edu/neurobio/BioNB427/READINGS/ShermanEtAl1995.pdf |archivedate=19/07/2011 |df= |apelidos= |data-acceso=24/11/2017 }}</ref>

<ref name="Wilson07">{{Cita publicación periódica|last1=Wilson |first1=D. S. |last2=Wilson |first2=E. O. |title=Rethinking the theoretical foundation of sociobiology |url=https://archive.org/details/sim_quarterly-review-of-biology_2007-12_82_4/page/327 |journal=The Quarterly Review of Biology |volume=82 |issue=4 |pages=327–348 |year=2007 |doi=10.1086/522809 |pmid=18217526 }}</ref>

<ref name="Page91">{{Cita publicación periódica|last1=Page |first1=R. D. M. |title=Clocks, clades, and cospeciation: Comparing rates of evolution and timing of cospeciation events in host-parasite assemblages |journal=Systematic Zoology |volume=40 |issue=2 |pages=188–198 |year=1991 |doi=10.2307/2992256  |jstor=2992256}}</ref>

<ref name="Herre99">{{Cita publicación periódica |last1=Herre |first1=E. A. |last2=Knowlton |first2=N. |last3=Mueller |first3=U. G. |last4=Rehner |first4=S. A. |title=The evolution of mutualisms: exploring the paths between conflict and cooperation |journal=Trends in Ecology and Evolution |volume=14 |issue=2 |pages=49–53 |year=1999 |url=http://www.biology.lsu.edu/webfac/kharms/HerreEA_etal_1999_TREE.pdf |doi=10.1016/S0169-5347(98)01529-8 |pmid=10234251 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090920093119/http://www.biology.lsu.edu/webfac/kharms/HerreEA_etal_1999_TREE.pdf |archivedate=20/09/2009 |apelidos= |data= |revista= |data-acceso=24/11/2017 |urlmorta=yes }}</ref>

<ref name="Gilbert90">{{Cita libro |last=Gilbert |first=F. S. |title=Insect life cycles: Genetics, evolution, and co-ordination |publisher=Springer-Verlag |year=1990 |location=New York, NY |page=258 |url=https://books.google.com/?id=2jIgAQAAMAAJ&q=Insect+Life+Cycles:+Genetics,+Evolution,+and+Co-ordination&dq=Insect+Life+Cycles:+Genetics,+Evolution,+and+Co-ordination |isbn=0-387-19550-5}}</ref>

<ref name="Kiers06">{{Cita publicación periódica|last1=Kiers |first1=E. T. |last2=van der Heijden |first2=M. G. A. |title=Mutualistic stability in the arbuscular mycorrhizal symbiosis: Exploring hypotheses of evolutionary cooperation |journal=Ecology |volume=87 |issue=7 |pages=1627–1636 |year=2006 |url=http://people.umass.edu/lsadler/adlersite/kiers/Kiers_Ecology_2006.pdf |doi=10.1890/0012-9658(2006)87[1627:MSITAM]2.0.CO;2 |pmid=16922314  |issn=0012-9658}}</ref>

<ref name="Bronstein01">{{Cita publicación periódica| last1=Bronstein | first1= J. L. | year=2001 | title=The exploitation of mutualisms | journal=Ecology Letters | volume=4 | pages=277–287 | doi=10.1046/j.1461-0248.2001.00218.x| issue=3 }}</ref>

<ref name="Irwin10">{{Cita publicación periódica|last1=Irwin |first1=Rebecca E. |last2=Bronstein |first2=Judith L. |last3=Manson |first3=Jessamyn S. |last4=Richardson |first4=Leif |title=Nectar robbing: Ecological and evolutionary perspectives |journal=Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics |year=2010 |volume=41 |issue=2 |pages=271–292 |doi=10.1146/annurev.ecolsys.110308.120330}}</ref>

<ref name="Boucher82">{{Cita publicación periódica|last=Boucher |first=D. H. |last2=James |first2=S. |last3=Keeler |first3=K. H. |title=The ecology of mutualism |journal=Annual Review of Ecology and Systematics |volume=13 |pages=315–347 |year=1982 |doi=10.1146/annurev.es.13.110182.001531 }}</ref>

<ref name="Avise94">{{Cita libro|last=Avise |first=J. |title=Molecular Markers, Natural History and Evolution |publisher=Kluwer Academic Publishers |year=1994 |url=https://books.google.com/books?id=2zYnQfnXNr8C |isbn=0-412-03771-8}}</ref>

<ref name="Avise00">{{Cita libro|last=Avise |first=J. |title=Phylogeography: The History and Formation of Species |publisher=President and Fellows of Harvard College |year=2000 |url=https://books.google.com/books?id=lA7YWH4M8FUC |isbn=0-674-66638-0}}</ref>

}}

{{Listaref|30em}}

== Véxase tamén ==
{{commonscat|Ecology}}
=== Bibliografía ===
* {{cita publicación periódica| doi = 10.2307/4444260| issn = 0002-7685| volume = 35| issue = 3| pages = 125–129| last = Dobzhansky| first = Theodosius| title = Nothing in Biology Makes Sense except in the Light of Evolution| journal = The American Biology Teacher| accessdate = 18/11/2017| date = 1973| url = http://www.jstor.org/stable/4444260| jstor = 4444260}}
* {{cita libro| apelidos = Margalef |nome = Ramón |ligazónautor = Ramón Margalef |editorial = Omega
|título = Ecología |ano = 1998 |edición = 9.ª |lugar = Barcelon |isbn = 8428204055 |capítulo = 1|ref=harv}}
* {{cita libro |apelidos = Molles |nome = Manuel C. Jr. |editorial = McGraw-Hill |título = Ecología: Conceptos y aplicaciones. |ano = 2006 |edición = 3.ª |lugar = Madrid |isbn = 844814595X |capítulo =  }}
* {{cita libro|título=Ecología y ambiente|ano=2014|editorial=Asociación de Universidades Grupo Montevideo - Universidad Nacional de La Plata|editor=Malacalza, Leonardo|issn=2314-1743|páxinas=303|url=http://sedici.unlp.edu.ar/handle/10915/38507|dataacceso=11 de agosto de 2014|idioma=español}}
=== Outros artigos ===
* [[Biodiversidade]]
* [[Biocenose]]
* [[Bioma]]
* [[Cambio climático]]
* [[Ciclo bioxeoquímico]]
* [[Ecoloxía humana]]
* [[Ecozona]]
* [[Evolución biolóxica|Evolución]]
* [[Interaccións biolóxicas]]
* [[Nicho]]
* [[Movemento ecoloxista]]
* [[Principio de exclusión competitiva]]
* [[Relación intraspecífica]]
* [[Relación interespecífica]]
* [[Sucesión ecolóxica]]
==== Personaxes destacadas ====
* [[Alfred Russel Wallace]]
* [[Arthur Tansley]]
* [[Carl Linnaeus]]
* [[Charles Darwin]]
* [[G. Evelyn Hutchinson]]
* [[Lynn Margulis]]
* [[Ramón Margalef]]
* [[Thomas Robert Malthus]]
* [[Vladimir Vernadsky]]

==== Disciplinas da ecoloxía ====
* [[Ecoloxía aplicada]]
* [[Bioxeografía]]
* [[Bioxeoquímica]]
* [[Ecofisioloxía]]
* [[Ecoloxía da conservación]]
* [[Ecoloxía cuantitativa]]
* [[Ecoloxía evolutiva]]
* [[Ecoloxía funcional]]
* [[Ecoloxía microbiana]]
* [[Ecoloxía teórica]]
* [[Ecoloxía urbana]]
* [[Etoloxía]]
* [[Ecotoxicoloxía]]
* [[Macroecoloxía]]
* [[Paleoecoloxía]]
* [[Restauración ecolóxica]]

=== Ligazóns externas ===
* [http://www.nature.com/scitable/knowledge/ecology-102 The Nature Education Knowledge Project: Ecology] {{en}}
* [https://web.archive.org/web/20170429105512/http://ekolojinet.com/journals.html Ecology Journals List of ecological scientific journals] {{en}}
* [http://www.britishecologicalsociety.org/ British Ecological Society] {{en}}
* [http://www.esa.org/ Ecological Society of America] {{en}}
* [http://www.ecolsoc.org.au/ Ecological Society of Australia] {{en}}
* [http://www.gbif.org/ Global Biodiversity Information Facility (GBIF)] {{en}}

{{Campos da Bioloxía}}
{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Ecoloxía| ]]
[[Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Ciencia)]]