Ver o código fonte de «Altura (triángulo)»

[[Ficheiro:Triangle.Orthocenter.svg|dereita|miniatura|As tres alturas dun triángulo crúzanse no [[ortocentro]], que para un '''triángulo agudo''' atópase dentro do triángulo.]]
En [[xeometría]] plana, a '''altura''' dun lado dun [[triángulo]] é cada un dos [[segmento]]s que unen un vértice cun punto do seu lado oposto ou da súa prolongación e é [[Perpendicularidade|perpendicular]] a ese lado.

== Termos e caracterizacións ==
O extremo da altura que está na base ou a súa prolongación, denomínase ''pé'' da altura. A lonxitude da altura, a miúdo chamada "a altura", é a distancia entre a base estendida e o vértice. O proceso de debuxar a altura desde o vértice ao pé coñécese como "baixar a altura" desde ese vértice. É un caso especial de proxección.

As alturas pódense usar no cálculo da [[área]] dun triángulo: o semiproduto da lonxitude dunha altura e a lonxitude da súa base. Por tanto, a altura máis longa é perpendicular ao lado máis curto do triángulo, pois cada altura é inversamente proporcional ao seu respectivo lado. As alturas tamén están relacionadas cos lados do triángulo a través das [[Función trigonométrica|funcións trigonométricas]].
[[Ficheiro:Rtriangle.svg|dereita|miniatura|Nun triángulo rectángulo, as alturas de cada ángulo agudo coinciden cun cateto do triángulo, e intersecan o lado oposto (teñen o seu pé) no vértice do ángulo recto, que é o [[ortocentro]].]]
Nun [[triángulo isóscele]] (un triángulo con dous lados [[Congruencia (xeometría)|congruentes]]), a altura que ten o lado incongruente como base terá o punto medio dese lado como o seu pé. Tamén a altura que ten o lado incongruente como a súa base será a [[bisectriz]] do ángulo do vértice.

É común marcar a altura coa letra <math>h</math>, a miúdo acompañada coa letra do lado sobre o que se levanta.

Nun [[triángulo rectángulo]], a altura trazada sobre a hipotenusa <math>c</math>, divide a hipotenusa en dous segmentos de lonxitudes <math>p</math> e <math>q</math>. Se se denomina a lonxitude da altura por <math>hc</math>, entón verifícase a relación

:<math>h_c=\sqrt{pq} </math> (Teorema xeométrico principal)

[[Ficheiro:Orthocenter_of_obtuse_triangle.svg|miniatura|As alturas de cada un dos ángulos agudos dun triángulo obtuso atópanse completamente fóra do triángulo, do mesmo xeito que o ortocentro H.]]
Para triángulos agudos e rectángulos, os pés das alturas caen todos sobre os lados do triángulo (non estendidos). Nun [[triángulo obtuso]], o pé da altura desde o vértice do ángulo obtuso cae no interior ao lado oposto, pero os pés das alturas aos vértices dos ángulos agudos caen no lado estendido, no exterior ao triángulo. Isto ilústrase no diagrama adxacente: neste triángulo obtuso, unha altura trazada perpendicularmente desde o vértice superior, que ten un ángulo agudo, corta o lado horizontal estendido fóra do triángulo.

== Ortocentro ==
As tres alturas (estendidas nalgúns casos) córtanse nun só punto, chamado ortocentro do triángulo, xeralmente denotado por H. O '''ortocentro''' atópase dentro do triángulo se e só se o triángulo é agudo (é dicir, non ten ángulo maior ou igual a un ángulo recto).<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Smart|1998}}</ref><ref name="BG118">{{Cita Harvard sen parénteses|Berele|Goldman|2001}}</ref> Se un dos ángulos é recto, o ortocentro coincide co vértice deste ángulo.

Sexan {{Math|''A'', ''B'', ''C''}}, os vértices e tamén os ángulos dun triángulo, e sexan <math>a=|BC|</math>, <math>b=|CA|</math>, <math>c=|AB|</math> as lonxitudes dos lados. O ortocentro ten coordenadas trilineais<ref name="ck">Clark Kimberling's Encyclopedia of Triangle Centers {{Cita web|url=http://faculty.evansville.edu/ck6/encyclopedia/ETC.html|título=Archived copy|data-acceso=19 de abril de 2012|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120419171900/http://faculty.evansville.edu/ck6/encyclopedia/ETC.html|dataarquivo=19 de abril de 2012}}</ref>

<math>\sec A:\sec B:\sec C = \cos A-\sin B \sin C:\cos B-\sin C \sin A:\cos C-\sin A\sin B,</math>

e coordenadas baricéntricas

: <math>\displaystyle (a^2+b^2-c^2)(a^2-b^2+c^2) : (a^2+b^2-c^2)(-a^2+b^2+c^2) : (a^2-b^2+c^2)(-a^2+b^2+c^2)</math>
:: <math>=\tan A:\tan B:\tan C.</math>

Como as coordenadas baricéntricas son todas positivas para un punto no interior dun triángulo, pero polo menos unha é negativa para un punto no exterior, e dúas das coordenadas baricéntricas son cero para un punto de vértice, as coordenadas baricéntricas dadas para o ortocentro mostran que o ortocentro está no interior dun triángulo agudo, no vértice do ángulo recto dun [[triángulo rectángulo]] e no exterior a un triángulo obtuso.

Dado o plano complexo, sexan os puntos {{Math|''A'', ''B''}} e ''C'', que representan respectivamente os [[Número complexo|números complexos]] <math>z_A</math><math>z_A</math><math>z_A</math> ''z<sub>A</sub>''<sub>,</sub> <math>z_B</math> ''z<sub>B</sub>''<sub>,</sub> e <math>z_C</math>''z<sub>C</sub>'' <math>z_A</math> e supóñase que o circuncentro do triángulo ABC se atopa na orixe do plano. Entón, o número complexo

: <math>z_H=z_A+z_B+z_C</math>

está representado polo punto ''H'', é dicir, o ortocentro do triángulo ''ABC.''<ref name="Andreescu">Andreescu, Titu; Andrica, Dorin, "Complex numbers from A to...Z". Birkhäuser, Boston, 2006, {{ISBN|978-0-8176-4326-3}}, page 90, Proposition 3</ref>

A partir disto, as seguintes caracterizacións do [[ortocentro]] ''H'' mediante [[vector]]es libres pódense establecer de maneira directa:

: <math>\vec{OH}=\sum\limits_{\scriptstyle\rm cyclic}\vec{OA},\qquad2\cdot\vec{HO}=\sum\limits_{\scriptstyle\rm cyclic}\vec{HA}.</math>

A primeira das identidades vectoriais previas tamén se coñece como o "problema de Sylvester", proposto por James J. Sylvester.<ref name="Dorrie">Dörrie, Heinrich, "100 Great Problems of Elementary Mathematics. Their History and Solution". Dover Publications, Inc., Nova York, 1965, {{ISBN|0-486-61348-8}}, page 142</ref>

=== Propiedades ===
Sexan {{Math|''D'', ''E''}}, e {{Math|''F''}} os pés das alturas de {{Math|''A'', ''B''}} e {{Math|''C''}}, respectivamente. Entón:

* O produto das lonxitudes dos segmentos nos que o ortocentro divide unha altura é o mesmo para as tres alturas:
<math>AH \cdot HD = BH \cdot HE = CH \cdot HF.</math>
: O círculo centrado en ''H'' que ten por raio a raíz cadrada desta constante é o círculo polar do triángulo<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Johnson|2007}}</ref>

* A suma dos cocientes (para as tres alturas) resultantes de dividir a distancia do ortocentro desde a base pola lonxitude da altura é 1: <ref name="Panapoi">[http://jwilson.coe.uga.edu/EMAT6680Fa06/Panapoi/assignment_8/assignment8.htm Panapoi,Ronnachai, "Some properties of the orthocenter of a triangle", ][[Universidad de Georgia]]<span>.</span></ref> (Esta propiedade e a seguinte son aplicacións dunha [[Ceviana|propiedade máis xeral]] de calquera punto interior e do tres [[Ceviana|cevianas]] que o atravesan)

: <math>\frac{HD}{AD} + \frac{HE}{BE} + \frac{HF}{CF} = 1.</math>

* A suma das relacións nas tres alturas da distancia do ortocentro desde o vértice á lonxitude da altura é 2:<ref name="Panapoi"/>

: <math>\frac{AH}{AD} + \frac{BH}{BE} + \frac{CH}{CF} = 2.</math>

* O conxugado isogonal do ortocentro é o circuncentro do triángulo.<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Smart|1998}}</ref>

* O conxugado isotómico do ortocentro é o punto simediano do triángulo anticomplementario.<ref>Weisstein, Eric W. "Isotomic conjugate" From MathWorld--A Wolfram Web Resource. http://mathworld.wolfram.com/IsotomicConjugate.html</ref>

* Catro puntos no plano, de modo que un deles é o ortocentro do triángulo formado polos outros tres, denomínanse un sistema ortocéntrico ou cuadrilátero ortocéntrico.

=== Relación con círculos e cónicas ===
Sexa {{Math|''R''}} o circunraio dun triángulo. Entón<ref>[http://mathworld.wolfram.com/Orthocenter.html Weisstein, Eric W. "Orthocenter." From MathWorld--A Wolfram Web Resource.]</ref><ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Altshiller-Court|2007}}</ref>

: <math>a^2+b^2+c^2+AH^2+BH^2+CH^2 = 12R^2.</math>

Sendo {{Math|''r''}} o raio da circunferencia inscrita, e sendo ''r<sub>a</sub>, r<sub>b</sub>'' e ''r<sub>c</sub>'' os raios das súas circunferencias exinscritas, e ''R'' de novo como o raio da súa circunferencia circunscrita, as seguintes relacións mantéñense con respecto ás distancias do ortocentro desde os vértices: <ref>{{Cita web |url=http://forumgeom.fau.edu/FG2006volume6/FG200639.pdf |título=Bell, Amy, "Hansen's right triangle theorem, its converse and a generalization", ''Forum Geometricorum'' 6, 2006, 335–342. |data-acceso=10 de maio de 2021 |data-arquivo=31 de agosto de 2021 |url-arquivo=https://web.archive.org/web/20210831080348/https://forumgeom.fau.edu/FG2006volume6/FG200639.pdf |url-morta=yes }}</ref>

: <math>r_a+r_b+r_c+r=AH+BH+CH+2R,</math>
: <math>r_a^2+r_b^2+r_c^2+r^2=AH^2+BH^2+CH^2+(2R)^2.</math>

Se calquera altura, por exemplo, {{Math|''AD''}}, se estende para intersecar a circunferencia circunscrita en ''P'' de modo que {{Math|''AP''}} é unha corda da circunferencia, entón o pé ''D'' divide o segmento {{Math|''HP''}}: <ref name="pballew">{{Cita web|url=http://www.pballew.net/orthocen.html|título=Orthocenter of a triangle|data-acceso=2 de xuño de 2018|urlarquivo=https://web.archive.org/web/20120705102919/http://www.pballew.net/orthocen.html|dataarquivo=05 de xullo de 2012|url-morta=yes}}</ref>

: <math>HD = DP.</math>

As [[Sección cónica|directrices]] de todas as [[Parábola (xeometría)|parábolas]] que son tanxentes externamente ao lado dun triángulo e tanxentes ás extensións dos outros lados pasan polo ortocentro.<ref>Weisstein, Eric W. "Kiepert Parabola." From MathWorld--A Wolfram Web Resource. http://mathworld.wolfram.com/KiepertParabola.html</ref>

Unha circuncónica que pasa polo ortocentro dun triángulo é unha [[Hipérbole (xeometría)|hipérbole]].

=== Relación con outros centros, o círculo de nove puntos ===
O ortocentro {{Math|''H''}}, o centroide {{Math|''G''}}, o circuncentro {{Math|''O''}} e o centro ''N'' da circunferencia dos nove puntos atópanse nunha soa liña, coñecida como [[recta de Euler]].<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Berele|Goldman|2001}}</ref>

O centro da circunferencia de nove puntos atópase no punto medio da liña de Euler, entre o ortocentro e o circuncentro, e a distancia entre o centroide e o circuncentro é a metade da existente entre o centroide e o ortocentro: <ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Berele|Goldman|2001}}</ref>

: <math>OH=2NH,</math>
: <math>2OG=GH.</math>

O ortocentro está máis próximo do [[incentro]] ''I'' que do centroide, e o ortocentro está máis afastado que o [[incentro]] do centroide:

: <math>HI < HG,</math>
: <math>HG > IG. </math>

En termos dos lados ''a, b, c,'' o raio da circunferencia inscrita ''r'' e o raio da circunferencia circunscrita ''R,''<ref>Marie-Nicole Gras, "Distances between the circumcenter of the extouch triangle and the classical centers", ''Forum Geometricorum'' 14 (2014), 51-61. http://forumgeom.fau.edu/FG2014volume14/FG201405index.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210428144211/http://forumgeom.fau.edu/FG2014volume14/FG201405index.html |date=28 de abril de 2021 }}</ref>

: <math>OH^2 = R^2 -8R^2 \cos A \cos B \cos C=9R^2-(a^2+b^2+c^2),</math><ref name="SL">Smith, Geoff, and Leversha, Gerry, "Euler and triangle geometry", ''Mathematical Gazette'' 91, Novembro 2007, 436–452.</ref>{{Rp|p. 449}}

: <math>HI^2 = 2r^2 -4R^2 \cos A \cos B \cos C.</math>

== Triángulo órtico ==
[[Ficheiro:Altitudes_and_orthic_triangle_SVG.svg|miniatura|279x279px|Triángulo ''abc'' (respectivamente, ''DEF'' no texto) é o triángulo órtico do triángulo ''ABC'']]
Se o triángulo {{Math|''ABC''}} é oblicuo (non contén un ángulo recto), o triángulo podal das alturas do triángulo orixinal chámase '''triángulo órtico''' ou '''triángulo de alturas'''. É dicir, os pés das alturas dun triángulo oblicuo forman o triángulo órtico ''DEF.'' Ademais, o incentro (o centro do círculo inscrito) do triángulo órtico ''DEF,'' coincide co ortocentro do triángulo orixinal ''ABC''.<ref name="Barker">{{Cita libro|título=Continuous symmetry: from Euclid to Klein|apelidos=William H. Barker, Roger Howe|url=https://books.google.com/books?id=NIxExnr2EjYC&pg=PA292|capítulo=§ VI.2: The classical coincidences|ISBN=0-8218-3900-4|editorial=American Mathematical Society|ano=2007|páxina=292}} Véxase tamén: Corollary 5.5, p. 318.</ref>

As coordenadas trilineais para os vértices do triángulo órtico veñen dadas por

* {{Math|1=''D'' = 0 : sec ''B'' : sec ''C''}}
* {{Math|1=''E'' = sec ''A'' : 0 : sec ''C''}}
* {{Math|1=''F'' = sec ''A'' : sec ''B'' : 0}}.

Os lados estendidos do triángulo órtico atópanse cos lados estendidos opostos do seu triángulo de referencia en tres puntos aliñados.

En calquera triángulo agudo, o triángulo inscrito co perímetro máis pequeno é o triángulo órtico.<ref name="Johnson">{{Cita Harvard sen parénteses|Johnson|2007}}</ref> Esta é a solución ao problema de Fagnano, exposto en 1775.<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Berele|Goldman|2001}}</ref>

Os lados do triángulo órtico son paralelos ás tanxentes á circunferencia circunscrita nos vértices do triángulo orixinal.<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Johnson|2007}}</ref>

O triángulo órtico dun triángulo agudo dá unha ruta de luz triangular (un conxunto cíclico de tres reflexións).<ref>Bryant, V., and Bradley, H., "Triangular Light Routes," ''Mathematical Gazette'' 82, xullo de 1998, 298-299.</ref>

As liñas tanxentes da circunferencia de nove puntos nos puntos medios dos lados de ''ABC'' son paralelas aos lados do triángulo órtico, formando un triángulo similar ao triángulo órtico.

O triángulo órtico está estreitamente relacionado co triángulo tanxencial, construído da seguinte maneira: sexan ''L<sub>A</sub>'' a liña tanxente da circunferencia circunscrita do triángulo {{Math|''ABC''}} no vértice ''A'', e analogamente ''L<sub>B</sub>'' e ''L<sub>C</sub>''. Sexan tamén {{Math|1=''A"'' = ''L''<sub>''B''</sub>&nbsp;∩&nbsp;''L''<sub>''C''</sub>}}" = {{Math|1=''B"'' = ''L''<sub>''C''</sub>&nbsp;∩&nbsp;''L''<sub>''A''</sub>}} = {{Math|1=''C"'' = ''L''<sub>''C''</sub>&nbsp;∩&nbsp;''L''<sub>''A''</sub>}}

O triángulo tanxencial é ''A"B"C"'' cuxos seus lados son as tanxentes á circunferencia circunscrita ao triángulo {{Math|''A"B"C"''}} nos seus vértices; é homotético ao triángulo órtico. O circuncentro do triángulo tanxencial e o centro de semellanza dos triángulos órtico e tanxencial están na recta de Euler.<ref name="SL" />{{Rp|p. 447}}

As coordenadas trilineais para os vértices do triángulo tanxencial están dadas por

* {{Math|1=''A"'' = −''a'' : ''b'' : ''c''}}
* {{Math|1=''B"'' = ''a'' : −''b'' : ''c''}}
* {{Math|1=''C"'' = ''a'' : ''b'' : −''c''}}.

Para obter máis información sobre o triángulo órtico, véxase [[sistema ortocéntrico]].

== Algúns teoremas e resultados adicionais ==

=== Altura en función dos lados ===

; Datos de traballo

Sexa o triángulo BAC, coa base BC = a, en posición horizontal, a altura h relativa ao lado a, un dos ángulos debe ser agudo, para o caso C < 90º; H, pé da altura AH = h no lado BC e HC = m, proxección ortogonal ao lado b sobre o lado a.

; Execución dos pasos

Dos triángulos AHC e ABC resulta que se cumpre:

: (1) <math> h^2 = b^2 -  b^2</math> segundo o [[teorema de Pitágoras]]
: (2) <math>  c^2 = a^2  +  b^2 -2a \cdot m </math> polo teorema do cadrado do lado oposto dun ángulo agudo

:Despexando m de (2), substitúese en (1),

: tendo h2 desenvólvese alxebricamente, usando diferenza de cadrados; finalmente, cando se ten no numerador catro factores lineais
: <math>h^2 = \frac{ p(p-a)(p-b)(p-c)}{4a^2}</math>
: , sendo o semiperímetro
: <math> p = \frac{a+b+c}{2} </math>

áchase a

; Fórmula da altura
: <math>h = \frac{2}{a} \times \sqrt{ p(p-a) (p-b) (p-c)} </math><ref> G. M. Bruño. ''Geometría superior''</ref>

; Área segundo Herón

Empregando a fórmula anterior aplícase ao cálculo de área triangular: <math> A_{\Delta} = \frac {ah}{2} </math> resulta a área do triángulo<math> A_{\Delta} = \sqrt{p(p-a) (p-b) (p-c)}</math>

; As tres alturas

Preséntanse as alturas dos tres lados dun triángulo

# altura do lado a:<math> \ h_a = \frac {2}{a} \times\sqrt{p(p-a) (p-b) (p-c)} </math>
# altura do lado b:<math> \ h_b = \frac {2}{b} \times\sqrt{p(p-a) (p-b) (p-c)} </math>
# altura do lado c:<math> \ h_c = \frac {2}{c} \times\sqrt{p(p-a) (p-b) (p-c)} </math><ref>Vodney y otros: Fórmulas matemáticas fundamentales</ref>

: Facendo <math> \ \alpha = 2\sqrt{p(p-a) (p-b) (p-c)} </math>
: as igualdades inmediatas anteriores dan <math>h_a = \frac{\alpha}{a};  \ h_b = \frac{\alpha}{b}; \ h_c = \frac{\alpha}{c} </math>
: o que indica que as alturas son inversamente proporcionais aos seus respectivos lados.

=== Teorema do inraio ===
Considérese un triángulo arbitrario con lados ''a, b, c'' e coas correspondentes alturas {{Math|''h''<sub>''a''</sub>, ''h''<sub>''b''</sub>}} e {{Math|''h''<sub>''c''</sub>}} . As alturas e o raio da circunferencia inscrita {{Math|''r''}} están relacionados por <ref>Dorin Andrica and Dan S ̧tefan Marinescu. "New Interpolation Inequalities to Euler’s R ≥ 2r". ''Forum Geometricorum'', Volume 17 (2017), pp. 149–156. http://forumgeom.fau.edu/FG2017volume17/FG201719.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210831080345/https://forumgeom.fau.edu/FG2017volume17/FG201719.pdf |date=31 de agosto de 2021 }}</ref>{{Rp|Lemma 1}}

: <math>\displaystyle \frac{1}{r}=\frac{1}{h_a}+\frac{1}{h_b}+\frac{1}{h_c}.</math>

=== Teorema do circunraio ===
Denominando a altura desde un lado dun triángulo {{Math|''c''}}omo {{Math|''h<sub>a</sub>''}}, os outros dous lados como {{Math|''b''}} e {{Math|''c''}}, e o raio da circunferencia circunscrita do triángulo como {{Math|''R''}}, a altura vén dada por<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Johnson|2007}}</ref>

: <math>h_a=\frac{bc}{2R}.</math>

=== Punto interior ===
Sendo {{math|''p''<sub>1</sub>, ''p''<sub>2</sub>}} e {{math|''p''<sub>3</sub>}} as distancias perpendiculares desde calquera punto ''P'' aos lados, e {{math|''h''<sub>1</sub>, ''h''<sub>2</sub>}} e {{math|''h''<sub>3</sub>}} as alturas aos lados respectivos, entón

<ref>{{Cita Harvard sen parénteses|Johnson|2007}}</ref>

: <math>\frac{p_1}{h_1} +\frac{p_2}{h_2} + \frac{p_3}{h_3} = 1.</math>

=== Punto xeral nunha altura ===
Se {{Math|''E''}} é calquera punto nunha altura {{Math|''AD''}} dun triángulo {{Math|''ABC''}}, entón<ref name="Posamentier">[[Alfred S. Posamentier]] and Charles T. Salkind, ''Challenging Problems in Geometry'', Dover Publishing Co., second revised edition, 1996.</ref>{{Rp|77–78}}

: <math>AC^2+EB^2=AB^2+CE^2.</math>

=== Casos especiais de triángulos ===

==== Triángulo equilátero ====
Para calquera punto ''P'' dentro dun triángulo equilátero, a suma das perpendiculares ao tres lados é igual á altura do triángulo. Esta propiedade é coñecida como o [[teorema de Viviani]].

==== Triángulo rectángulo ====
Nun triángulo rectángulo, as tres alturas {{Math|''h''<sub>''a''</sub>, ''h''<sub>''b''</sub>}} e {{math|''h''<sub>''c''</sub>}} (as dúas primeiras son iguais ás lonxitudes dos catetos ''b'' e ''a'', respectivamente) están relacionadas segundo<ref>Voles, Roger, "Integer solutions of <math>a^{-2}+b^{-2}=d^{-2}</math>," ''Mathematical Gazette'' 83, xullo de 1999, 269–271.</ref><ref>Richinick, Jennifer, "The upside-down Pythagorean Theorem," ''Mathematical Gazette'' 92, July 2008, 313–317.</ref>

: <math>\frac{1}{h_a ^2}+\frac{1}{h_b ^2}=\frac{1}{h_c ^2}.</math>


== Notas ==
{{Listaref|2}}

== Véxase tamén ==
=== Outros artigos ===
* [[Elementos notábeis dun triángulo]]
* [[Mediana (xeometría)]]

=== Bibliografía ===
* Altshiller-Court, Nathan (2007) [1952], College Geometry, Dover Publications
* Berele, Allan; Goldman, Jerry (2001), Geometry / Theorems and Constructions, Prentice Hall, ISBN 0-13-087121-4
* Johnson, Roger A. (2007) [1960], Advanced Euclidean Geometry, Dover, <nowiki>ISBN 978-0-486-46237-0</nowiki>
* Smart, James R. (1998), Modern Geometries (5th edición), Brooks/Cole, ISBN 0-534-35188-3

=== Ligazóns externas ===
* Weisstein, Eric W. «alturae». En Weisstein, Eric W, ed. MathWorld (en inglés). Wolfram Research.
* [http://www.mathopenref.com/triangleorthocenter.html Orthocenter of a triangle] Con animación interactiva
* [http://www.mathopenref.com/constorthocenter.html Demostración animada da construción do ortocentro] Compás e regra.
* [http://demonstrations.wolfram.com/FagnanosProblem/ Fagnano's Problem] por Jay Warendorff, Wolfram Demonstrations Project.

{{Control de autoridades}}

[[Categoría:Matemáticas]]
[[Categoría:Xeometría]]
[[Categoría:Trigonometría]]